Meksiko: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Kategori:Başkent bölgeleri eklendi (HotCat) |
13 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
||
149. satır:
== Coğrafya ==
Şehir; ülkenin orta-güney kısımlarında yer alan [[Trans Meksika Yanardağ Kuşağı]]'nın bir parçası olan [[Meksika Vadisi]]'nde konumlanmıştır.<ref name="PorruaCuenca">{{kitap kaynağı |başlık = Diccionario Porrua de Historia, Biografia y Geografia de Mexico 6th ed. – Mexico, Cuenca de |yıl = 1995 |yayımcı = Editorial Porrua |yer = Meksiko |dil = İspanyolca |isbn = 978 968 452 907 6 |sayfalar = 2238 |cilt = 3 }}</ref><ref name="casestudy">{{web kaynağı |url = http://casestudies.lead.org/index.php?cscid=100 |başlık = Mexico City: Opportunities and Challenges for Sustainable Management of Urban Water Resources |tarih = Aralık 2004 |dil = İngilizce |arşivurl = https://web.archive.org/web/20081207190625/http://casestudies.lead.org/index.php?cscid=100 |arşivtarihi = 7 Aralık 2008 |erişimtarihi = 18 Ağustos 2017 |ölüurl = yes }}</ref> En düşük rakımı [[ortalama deniz seviyesinden yükseklik|ortalama deniz seviyesinden yüksekliği]] {{Dönüştürme|2,200|m|ft|abbr=off|sp=us}} olan şehir, yüksekliği {{Dönüştürme|5,000|m|ft|abbr=off}}'yi aşan dağ ve yanardağlarla çevrilidir.<ref name="natresearch">{{kitap kaynağı |başlık = Mexico City's Water Supply: Improving the Outlook for Sustainability. |yazar = National Research Council Staff |yıl = 1995 |yayımcı = National Academies Press |yer = Washington, DC |isbn = 978-0-309-05245-0 |dil=İngilizce}}</ref> Kendisini çevreleyen dağlardan gelen suların drenajı için doğal bir sisteme sahip olmayan vadi sebebiyle sehir, gerçekleşebilecek sellere müsait bir durumdadır. Bu sebeple 17. yüzyıldan itibaren drenaj amacıyla çeşitli kanallar ve tüneller yapılmıştır.<ref name="PorruaCuenca" /><ref name="natresearch" />
Meksiko'nun büyük bir kısmı, 17. yüzyılda başlayan süreç sonrasında günümüz itibarıyla tamamen kurumuş olan [[Texcoco Gölü]]'nün yer aldığı alan üzerine kurulmuştur.<ref name="PorruaCuenca" /> Sismik aktivitelerin yoğun olarak yaşandığı bir bölgedir.<ref name="yip">{{dergi kaynağı |son = Yip |ilk = Maricela |soyadı2 = Madl |ad2 = Pierre |başlık = Air Pollution in Mexico City |sayfalar = 16 |yayımcı = Salzburg Üniversitesi |tarih = 16 Nisan 2002 |url = http://biophysics.sbg.ac.at/mexico/air.htm |dil = İngilizce |erişim-tarihi = 18 Ağustos 2017 |arşiv-url = https://web.archive.org/web/20110914131727/http://biophysics.sbg.ac.at/mexico/air.htm |arşiv-tarihi = 14 Eylül 2011 |ölüurl = no }}</ref> Göl yatağının bulunduğu kısımların zemini doygun kilden meydana geldiğinden dolayı, yeraltı sularının aşırı miktarda çekilmesine ve bu da [[yeraltı suyu kaynaklı çökme|zeminin çökmesine]] yol açmaktadır. 20. yüzyılın başlarından itibaren şehir, bazı noktalarda {{Dönüştürme|9|m|ft|abbr=off}}'ye ulaşan boyutlarda çökmüştür. Bu çökme, yüzey akışı ve atık suyun tahliyesinde sorunla yol açmakta, özellikle [[yağışlı mevsim]]de su baskınlarının meydana gelmesine sebebiyet vermektedir.<ref name="natresearch" /><ref name="yip" /><ref>[https://www.nytimes.com/interactive/2017/02/17/world/americas/mexico-city-sinking.html?emc=edit_ta_20170217&nl=top-stories&nlid=73270920&ref=headline&_r=0 New York Times: "Mexico City, Parched and Sinking, Faces a Water Crisis" By Michael Kimmelman] February 17, 2017</ref> Günümüzde göl yatağının bulunduğu bölgede doğal yeşil alan kalmamış olup, ağaçlık alanların büyük bir kısmı güneyde: [[Milpa Alta]], [[Tlalpan]] ve [[Xochimilco]] beldelerinde bulunmaktadır.<ref name="yip" />
<gallery mode=packed heights=150px>
164. satır:
Yıllık ortalama sıcaklık, bölgenin yüksekliğine göre {{Dönüştürme|12|to|16|C|F}} arasında değişmektedir. Sıcaklık, nadiren {{Dönüştürme|3|C|0}}'nin altına düşer veya {{Dönüştürme|30|C|0}}'nin üstüne çıkar.<ref name=weatherspark>{{Web kaynağı | başlık = Average Weather for Mexico City | url = http://weatherspark.com/averages/32574/Mexico-City-Distrito-Federal | yayıncı = Weather Spark | erişimtarihi = 29 Ekim 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161105013644/https://weatherspark.com/averages/32574/Mexico-City-Distrito-Federal | arşivtarihi = 5 Kasım 2016 | ölüurl = no }}</ref> Şehir tarinde ölçülen en düşük sıcaklık 13 Şubat 1960'ta {{Dönüştürme|-4,4|C}} ile gerçekleşirken en yüksek sıcaklık 9 Mayıs 1998'de {{Dönüştürme|33,9|C}} ile gerçekleşmiştir.<ref name="Extreme temps">{{web kaynağı |url = http://smn.cna.gob.mx/es/pronosticos/pronosticossubmenu/reporte-diario-del-observatorio-de-tacubaya |başlık = Reporte Diario del Observatorio de Tacubaya |yayıncı = Servicio Meteorológico Nacional |dil = İspanyolca |erişimtarihi = 13 Ekim 2016 |deadurl = yes |arşivurl = https://web.archive.org/web/20161014033451/http://smn.cna.gob.mx/es/pronosticos/pronosticossubmenu/reporte-diario-del-observatorio-de-tacubaya |arşivtarihi = 14 Ekim 2016 |df = mdy-all }}</ref>
Meksika Vadisi, [[yüksek basınç]]lı sistemlerin etkisine maruz kalır. Bu sistemlerin oluşturduğu zayıf rüzgârlar, şehirdeki [[hava kirliliği|kirli havanın]] vadi dışına dağılmamasına sebep olur.<ref>{{
Şehir her yıl, ortalama {{Dönüştürme|820|mm|in|1}} yağış alır. Haziran ayından eylül-ekim aylarına kadarki dönem, yağışların en yoğun yaşandığı dönemdir ve yılın kalan kısmında bu döneme kıyasla çok az yağış görülür.<ref name="natresearch" /> Yağmurun yanı sıra dolu yağışı da görülebilirken kış aylarında nadiren kar yağışı gerçekleşir ki şehirde kaydedilen son kar yağışı 12 Ocak 1967'dedir. Rüzgârların etkisiyle denizden gelen nemli havanın yol açtığı yağışlarla, haziran-ekim arasında yaşanan yağışlı mevsim ile yılın geri kalan kısmında görülen ve yağışlı mevsime kıyasla çok az yağış görülen [[kurak mevsim]], Meksiko'da görülen iki ana mevsimdir. En çok yağış alan ay temmuz iken, aralık ayı en az yağışın gördüğü aydır. Kurak mevsim, soğuk ve ılık dönem olmak üzere ikiye ayrılır. Kasım-şubat arasında süren soğuk dönemde, kuzeyden gelen kutupsal [[hava kütlesi|hava kütleleri]] havanın büyük oranda kurak kalmasını sağlar. Mart-mayıs arasındaki ılık dönemde ise tropikal rüzgârların etkisi görülse de yağış oluşturacak kadar nem taşımazlar.<ref name="lafragua">{{Dergi kaynağı |soyadı = Lafregua |ad = J |yazar2 = Gutierrez, A, Aguilar E, Aparicio J, Mejia R, Santillan O, Suarez MA, Preciado M |başlık = Balance hídrico del Valle de Mexico |versiyon = |yayıncı = Anuario IMTA |yıl = 2003 |url = http://www.imta.gob.mx/instituto/historial-proyectos/th/2003/HDR1-Balance.pdf |biçim = PDF |id = |erişimtarihi = 1 Aralık 2008 |ölüurl = yes |arşivurl = https://web.archive.org/web/20081216230728/http://www.imta.gob.mx/instituto/historial-proyectos/th/2003/HDR1-Balance.pdf |arşivtarihi = 16 Aralık 2008 }}</ref>
214. satır:
=== Lastik tekerlekli araçlar ===
{{ayrıca bakınız|Metrobús (Meksiko)}}
Şehirdeki [[otobüs]] seferleri, Red de Transporte de Pasajeros tarafından idare edilir. 2009 verilerine göre şehirde faaliyet gösteren yaklaşık 28.000 [[minibüs]], şehirdeki yolcuların yaklaşık %60'ını taşımaktadır.<ref>{{Kaynak |url = http://www.setravi.df.gob.mx/vialidades/transporte_vialidad.html |yayıncı = SETRAVI |başlık = Official statistics on ground transport in Mexico City |dil = İspanyolca |deadurl = yes |arşivurl = https://web.archive.org/web/20090815115257/http://www.setravi.df.gob.mx/vialidades/transporte_vialidad.html |arşivtarihi = 15 Ağustos 2009 |erişimtarihi = 2 Ocak 2017 }}</ref><ref>{{Kaynak |url = https://books.google.com/books?id=bLs3H_IWr3wC&pg=PA381 |sayfa = 381 |başlık = The Transit Metropolis: A Global Inquiry |yazar = Robert Cervero |erişimtarihi = 2 Ocak 2017 |arşiv-url = https://web.archive.org/web/20160521190931/https://books.google.com/books?id=bLs3H_IWr3wC&pg=PA381 |arşiv-tarihi = 21 Mayıs 2016 |ölüurl = no }}</ref>
Şehirde faaliyet gösteren ilk [[metrobüs]] hattı Haziran 2005'te, [[Avenida de los Insurgentes|Avenida Insurgentes]] üzerinde seferlerine başladı. 2. hat Aralık 2008'de [[Eje vial#Eje 4 Sur|Eje 4 Sur]]'da,<ref>{{Haber kaynağı |soyadı = Gómez Flores |ad = Laura |başlık = Con retraso de siete meses inicia línea 2 del Metrobús |dil = İspanyolca |tarih = 16 Aralık 2008 |çalışma= [[La Jornada]] |url = http://www.jornada.unam.mx/2008/12/16/index.php?section=capital&article=037n2cap |erişimtarihi = 7 Haziran 2010 }}</ref> 3. hat Şubat 2011'de [[Eje vial#Eje 1 Poniente|Eje 1 Poniente]]'de<ref>{{Haber kaynağı |soyadı = Gómez Flores |ad = Laura |başlık = Pretenden entregar antes la línea 3 del Metrobús |dil = İspanyolca |tarih = 31 Mayıs 2010 |çalışma= La Jornada |url = http://www.jornada.unam.mx/2010/05/31/index.php?section=capital&article=038n2cap |erişimtarihi = 7 Haziran 2010 }}</ref> ve 4. hat Nisan 2012'de [[Benito Juárez Uluslararası Havalimanı]] ile Insurgentes üzerindeki San Lázaro ve Buenavista metro istasyonları arasında hizmete girdi.<ref>{{Kaynak |url = http://www.elnorte.com/distritofederal/articulo/682/1362940/?Titulo=inaugura-gdf-linea-4-del-metrobus |başlık = Inaugura GDF Línea 4 del Metrobús |dil = İspanyolca |gazete = El Norte |tarih = 1 Nisan 2012 }}</ref> Günümüzde metrobüs ağı 7 hattan oluşmaktadır.
| |||