Sodyum karbonat: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
2 kitap ekle (tr20200907)) #IABot (v2.0.7) (GreenC bot |
13 kaynağı kurtardı ve 1 kaynağı ölü olarak işaretledi.) #IABot (v2.0.7 |
||
73. satır:
}}
| Kısım3 = {{Kimyakutu Yapı
| KristalYapısı = [[Monoklinik]] (γ-form, β-form, δ-form, susuz)<ref name=scr>{{Akademik dergi kaynağı|başlık = Sodium carbonate revisited|ad1 = Michal|soyadı1 = Dusek|ad2 = Gervais|soyadı2 = Chapuis|ad3 = Mathias|soyadı3 = Meyer|ad4 = Vaclav|soyadı4 = Petricek|dergi = [[Acta Crystallographica Section B]]|url = http://infoscience.epfl.ch/record/82110/files/publ_03_dusek_a.pdf|issn = 0108-7681|yıl = 2003|cilt = 59|sayı = 3|erişimtarihi = 25 Temmuz 2014|sayfalar = 337–352|doi = 10.1107/S0108768103009017|pmid = 12761404|arşiv-url = https://web.archive.org/web/20150724203933/http://infoscience.epfl.ch/record/82110/files/publ_03_dusek_a.pdf|arşiv-tarihi = 24 Temmuz 2015|ölüurl = yes}}</ref><br> [[Ortorombik]] (monohidrat, heptahidrat)<ref name=cod>{{Akademik dergi kaynağı|başlık = Crystal Structure of Sodium Carbonate Monohydrate, Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>. H<sub>2</sub>O|ad = J.P|soyadı = Harper|dergi = Zeitschrift für Kristallographie - Crystalline Materials|url = http://www.crystallography.net/1011295.html|issn = 2196-7105|erişimtarihi = 25 Temmuz 2014|sayfalar = 266–273|yıl = 1936|cilt = 95|sayı = 1|doi = 10.1524/zkri.1936.95.1.266|editör1-soyadı = Antipov|editör1-ad = Evgeny|editör2-soyadı = Bismayer|editör2-ad = Ulrich|editör3-soyadı = Huppertz|editör3-ad = Hubert|editör4-soyadı = Petrícek|editör4-ad = Václav|editör5-soyadı = Pöttgen|editör5-ad = Rainer|editör6-soyadı = Schmahl|editör6-ad = Wolfgang|editör7-soyadı = Tiekink|editör7-ad = E.R.T.|editör8-soyadı = Zou|editör8-ad = Xiaodong|arşiv-url = https://web.archive.org/web/20140728121658/http://www.crystallography.net/1011295.html|arşiv-tarihi = 28 Temmuz 2014|ölüurl = yes}}</ref><ref name=7h2o>{{Akademik dergi kaynağı|başlık = Sodium Carbonate Heptahydrate|ad1 = C.|soyadı1 = Betzel|ad2 = W.|soyadı2 = Saenger|ad3 = D.|soyadı3 = Loewus|dergi = Acta Crystallographica Section B|sayfalar = 2802–2804|yıl = 1982|cilt = 38|sayı = 11|doi = 10.1107/S0567740882009996}}</ref>
| Coordination = Oktahedral (Na<sup>+</sup>, susuz)
}}
|Kısım4={{Kimyakutu Termokimya
| DeltaHf = −1130.7{{nbsp}}kJ/mol<ref name=crc /><ref name=chemister>{{Web kaynağı | soyadı = Anatolievich | ad = Kiper Ruslan | website = chemister.ru | url = http://chemister.ru/Database/properties-en.php?dbid=1&id=66 | başlık = sodium carbonate | erişimtarihi = 25 Temmuz 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/
| Entropi = 135{{nbsp}}J/mol•K<ref name=crc />
| DeltaGf = −1044.4{{nbsp}}kJ/mol<ref name=crc />
91. satır:
| NFPA-H = 1
| NFPA-F = 0
| NFPA-R = 0 <ref name=css>{{Web kaynağı | başlık = Material Safety Data Sheet – Sodium Carbonate, Anhydrous | url = http://www.conservationsupportsystems.com/system/assets/msds/sodium_carbonate_msds.pdf | website = conservationsupportsystems.com | yayıncı = ConservationSupportSystems | erişimtarihi = 25 Temmuz 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150501052223/http://www.conservationsupportsystems.com/system/assets/msds/sodium_carbonate_msds.pdf | arşivtarihi = 1 Mayıs 2015 | ölüurl = yes }}</ref>
| LD50 = 4090 mg/kg (sıçan, oral)<ref>{{Web kaynağı | url = http://chem.sis.nlm.nih.gov/chemidplus/rn/497-19-8 | başlık = ChemIDplus - 497-19-8 - CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L - Sodium carbonate [NF] - Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information | ad = Michael | soyadı = Chambers | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140516080229/http://chem.sis.nlm.nih.gov/chemidplus/rn/497-19-8 | arşivtarihi = 16 Mayıs 2014 | erişimtarihi = 14 Haziran 2020 | ölüurl = no }}</ref>
}}
|Kısım8={{Kimyakutu Benzeyen
100. satır:
}}
}}
'''Sodyum karbonat''', ('''çamaşır sodası''', '''kristal soda''' ve '''soda külü''' olarak da bilinir) Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> formülüne sahip değişik hidratları olan bir [[inorganik bileşik]]tir. Bütün formları beyaz, suda çözünür tuzlardır. Tüm formları güçlü bir alkali tada sahiptir ve suda orta derecede alkali çözeltiler verir. Tarihsel olarak sodyum bakımından zengin göl sularından veya sodyum bakımından zengin topraklarda yetişen bitkilerin küllerinden çıkarıldı. Bu sodyum açısından zengin bitkilerin külleri, odun küllerinden (bir zamanlar [[potasa]] üretmek için kullanılıyordu) belirgin şekilde farklı olduğundan, sodyum karbonat "soda külü" olarak bilinir hale geldi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/soda_ash/soda-ash-industry.pdf | başlık = minerals.usgs.gov/minerals | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120706222351/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/soda_ash/soda-ash-industry.pdf | arşivtarihi = 6 Temmuz 2012 | erişimtarihi = 14 Haziran 2020 | ölüurl = no }}</ref> Günümüzde ise, [[Solvay işlemi]] ile [[sodyum klorür]] ve [[kireç taşı]]ndan büyük miktarlarda üretilmektedir.
==Hidratları==
108. satır:
* sodyum karbonat monohidrat ([[termonatrit]]), Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>•H<sub>2</sub>O. '''Kristal karbonat''' olarak da bilinir.
* kalsine edilmiş soda olarak da bilinen susuz sodyum karbonat, hidratların ısıtılmasıyla oluşur. Ayrıca, [[Solvay işlemi]]nin son aşamasında olduğu gibi sodyum bikarbonat ısıtıldığında (kalsine edildiğinde) da oluşur.
Dekahidrat -2.1 - +32 °C sıcaklık aralığındaki kristalleşen sulu çözeltilerden, heptahidrat 32 - 35.4 °C sıcaklıktaki dar aralıkta ve bu sıcaklığın üzerinde ise monohidrat form oluşur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=On the transition temperatures of the transition temperatures of the hydrates of sodium carbonate as fix points in thermometry |dergi=Journal of the American Chemical Society |cilt=36 |sayı=3 |sayfalar=485–490 |yazar= T.W.Richards and A.H. Fiske|doi=10.1021/ja02180a003 |yıl=1914 |url=https://zenodo.org/record/1428987 }}</ref> Kuru havada dekahidrat ve heptahidrat monohidratı vermek üzere su kaybeder. Diğer hidratlar da bilinmektedir, örn. sodyum karbonat birim başına 2.5 birim su ile ("pentahemihidrat").<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.minsocam.org/ammin/am15/am15_69.pdf= | yazar = A. Pabst | başlık = On the hydrates of sodium carbonate | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171114185506/http://www.minsocam.org/ammin/am15/am15_69.pdf= | arşivtarihi = 14 Kasım 2017
==Kullanımı==
146. satır:
==Fiziksel özellikler==
Ağırlıkça %10’luk sodyum karbonat çözeltisinin integral [[entalpi]]si −28.1 kJ/mol’dür.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tatachemicals.com/north-america/product/images/fig_2_1.jpg | başlık = Tatachemicals.com/north-america/product/images/fig_2_1.jpg | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140311193549/http://www.tatachemicals.com/north-america/product/images/fig_2_1.jpg | arşivtarihi = 11 Mart 2014 | erişimtarihi = 15 Haziran 2020 | ölüurl = yes }}</ref> Sodyum karbonat monohidratın [[Mohs sertlik skalası|Mohs sertliği]] 1.3’tür.<ref name=pphoic />
==Doğal mineral olarak oluşumu==
225. satır:
==Dış bağlantılar==
{{Commons kategori|Sodyum karbonat}}
* [http://www.ansac.com American Natural Soda Ash Company] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200803090154/http://www.ansac.com/ |date=3 Ağustos 2020 }}
* [http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics1135.htm Uluslararası Kimyasal Güvenlik Kartı 1135] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20161221064431/http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics1135.htm |date=21 Aralık 2016 }}
* [https://archive.is/20061015212751/http://www.fmcchemicals.com/Products/SodaAsh/tabid/1471/Default.aspx FMC Wyoming Corporation]
* [http://www.pburch.net/dyeing/FAQ/sodaash.shtml Boyamada sodyum karbonat kullanımı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20161123163539/http://www.pburch.net/dyeing/FAQ/sodaash.shtml |date=23 Kasım 2016 }}
* [https://web.archive.org/web/20181116131601/http://www.inclusive-science-engineering.com/sodium-carbonate-manufacturing-synthetic-processes-chlor-alkali-industry/ Sodyum karbonat üretimi] sentetik işlemle
* [http://www.sodaash.net/products/soda-ash-light-1/ Hafif Sodaya genel bakış, üretim yöntemi ve uygulamaları]{{Ölü bağlantı}}
{{Sodyum bileşikleri}}
| |||