Şeyhülislam: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{Dipnotsuz|tarih=Haziran 2020}}
{{Fıkıh usûlü}}
'''Şeyhülislam''' ya da '''Şeyh-ül İslam''' ([[Osmanlıca]]: شَيْخُ الإسْلام), dini konularda en yüksek derecede bilgi ve yetkiye sahip olan kimse.
[[Dosya:Djemaleddin Effendi.jpg|thumb|260px|[[II. Abdülhamit]] döneminde (1891-1907) yılları arasında 16 yıl şeyhülislamlık yapmış olan [[Cemaleddin Efendi]]]]'''Şeyhülislam''' ya da '''Şeyh-ül İslam''' ([[Osmanlıca]]: شَيْخُ الإسْلام), dini konularda en yüksek derecede bilgi ve yetkiye sahip olan kimse anlamına gelir. [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]] zamanında şeyhülislam dini konularda en yüksek yetkiye sahip devlet görevlisiydi. Gerektiği zaman dini sorunlarla ilgili görüşlerini fetva yayınlayarak açıklardı. Bu fetvalar kanun niteliği taşırlardı. 1920 yılında [[Ankara]]'da kurulan Meclis Hükümetinde bu makam [[Şeriye ve Evkaf Vekaleti]] adıyla "Bakanlık" olarak yer aldı. Cumhuriyetin ilanından kısa bir süre sonra 1924 yılında [[laiklik]] ilkesinin kabul edilmesi sonucu bu bakanlık kaldırıldı. Yerini ''[[Diyanet İşleri Başkanlığı]]'' aldı.▼
▲
1424'te [[Molla Fenârî]]'ye bu unvanın verilmesiyle, son Osmanlı Şeyhülislâmı [[Medenî Nuri Efendi]]'nin 1922'de kabinesiyle birlikte istifa etmesi arasındaki 498 yıl boyunca sürmüştür.▼
[[Dosya:Djemaleddin Effendi.jpg|thumb|200px|left|[[II. Abdülhamit]] döneminde (1891-1907) yılları arasında 16 yıl şeyhülislamlık yapmış olan [[Cemaleddin Efendi]]]]
▲
1424-1922 yılları arasında 131 şeyhülislam 175 defa bu makama tayin edilmiştir. [[Ebu's-Suûd Efendi]] 29 yılla en fazla; Memikzade Mustafa Efendi de 13 saatle en az bu makamda kalan şeyhülislamdır.
[[Dosya:Şeyhülislam (Arif Paşa).jpg|thumb|
131 şeyhülislamın yalnızca 9'u [[Türkler|Türk]] asıllı değildir. ([[Araplar (halk)|Arap]], [[Bosnalılar|Bosnalı]] [[Gürcüler|Gürcü]], [[Çerkesler|Çerkes]], [[Arnavutlar|Arnavut]]'tur.) Şeyhülislamlar içinde müstesna bilginler, yazarlar, şairler, hattatlar, bestekârlar ve hukukçular vardı. Birçok şeyhülislam verdikleri fetvaları toplayarak hem İslamî ilimler, hem de Osmanlı hukuk tarihi bakımından değerli eserler bırakmışlardır.
[[I. Selim]] zamanında (1512-1520) şeyhülislamdan [[Ahmed ibni Kemal Paşa]]ya Müftî-yüs-sekaleyn (insan ve cinlere fetvâ veren) unvanı verilmiştir. [[I. Süleyman]] zamanına (1520-1566) kadar şeyhülislamlık tercihinde uyulması zorunlu bir yasa ya da kural yokken, [[Ebussuud Efendi|Ebu's-Suud Efendi'nin]] hazırladığı bir kanunla [[Kazasker (idari görev)|Rumeli Kazaskerliği]]'nden sonra terfi edilen bir makam haline getirildi. Pek nadir olarak Anadolu kazaskerlerinden de şeyhülislamlar görüldü.
[[Dosya:Chelebizade Huseyin Husnu Efendi.jpg|thumb|sol|200px|sağ|Şeyhülislam [[Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi]] (1910)]]▼
[[II. Mehmet]], [[Fatih Kanunnamesi|kanunnamesinde]] şeyhülislamı ve padişah hocalarını vezirlerden üstün tutmaktaydı. Bu kanunnameye göre [[ulema]]nın reisi kabul edilmekle beraber şeyhülislamın, [[ilmiye sınıfı]]nın başı sayılması 16. asrın ortalarına doğru gerçekleşmiştir. 16. asırda [[Zenbilli Ali Efendi|Zenbilli Ali Cemâlî Efendi]], [[İbn-i Kemal|İbn-i Kemal Paşazâde]] ve [[Ebussuud Efendi|Ebu's-Suûd Efendi]] gibi kudretli alimlerin bu makama gelmesiyle şeyhülislamlık daha da önem kazandı. Bilhassa bu üç şahsiyetin [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin yükselmesinde önemli katkıları olmuştur.
Satır 16 ⟶ 21:
[[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]lar'da Şeyhülislam, [[ilmiye sınıfı]]nın başı sayılıyordu. Klasik [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] devrinde devlet görevlileri [[kalemiye]], seyfiye ve [[ilmiye]] olmak üzere üç sınıfa ayrılıyordu. İlmiye sınıfı, günümüzün Adalet ve Millî Eğitim Bakanlıkları ile Diyanet İşleri Başkanlığı'nın görevlerini üstlenmiş durumdaydı.
▲[[Dosya:Chelebizade Huseyin Husnu Efendi.jpg|thumb|sol|200px
[[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] tarihinde sadrazam olmak için eğitim aranmazdı ama şeyhülislam olmak hatta bunun ilk basamağı olan kadılık, müftülük ve müderrislik için bile, medreselerin en yükseğini bitirmiş olmak gerekirdi. Bu durum; [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]nın, şeyhülislamlığa verilen değeri göstermesi açısından oldukça önemlidir.
{{Temiz}}
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
== Dış linkler ==
* [https://web.archive.org/web/20060505225813/http://www.diyanet.gov.tr/english/tanitim.asp?id=4 T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı]
| |||