Kuveyt: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Evrifaessa (mesaj | katkılar) |
2 kitap ekle (tr20200907)) #IABot (v2.0.7) (GreenC bot |
||
147. satır:
17. yüzyılda bölgede sürekli yerleşim yapan ilk insanlar olan [[Araplar|Arap]] [[Bani Halit]] kabilesi, 1756'da emirlik kurarak günümüz Kuveyt'inin temellerini attı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.northernstarkuwait.com/info1.html | başlık = Kuwait Information - History | erişimtarihi = 12 Ekim 2010 | yayımcı = Northern Star | arşivurl = https://web.archive.org/web/20111113094318/http://www.northernstarkuwait.com/info1.html | arşivtarihi = 13 Kasım 2011 | ölüurl = yes }}</ref><ref name="Larousse">{{Ansiklopedi kaynağı|ansiklopedi=Büyük Larousse |madde=Kuveyt |sayfalar=sf. 7230-7231 |erişimtarihi=13 Ekim 2010 |cilt=XIV}}</ref> 1756'da halk tarafından seçilen [[Sabah I Bin Cabir]], ülkenin ilk [[Kuveyt emirleri listesi|emiri]] oldu.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.kuwait-info.com/a_state_of_kuwait/state_kuwait_ruler1.asp | başlık = The Late Amir Sheikh Sabah Al Awal | erişimtarihi = 12 Ekim 2010 | yayımcı = kuwait-info.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110726011844/http://www.kuwait-info.com/a_state_of_kuwait/state_kuwait_ruler1.asp | arşivtarihi = 26 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref> Kuveyt'in şu anki hanedanı [[El-Sabah Hanedanı|El-Sabah]]'ın soyu da I. Sabah'a kadar dayanmaktadır. El-Sabah'ın yönetiminde Kuveyt, önemli bir ticaret merkezi oldu. Özellikle [[inci]] ticaretinde büyük gelişmeler gösteren Kuveyt, günümüzde petrolün de etkisiyle bölgenin büyük ekonomilerinden biri olup; [[Hindistan]], [[Afrika Boynuzu]], [[Necd]], [[Mezopotamya]] ve [[Levant]] arasındaki ticaret ağının bir parçası konumundadır.
19. yüzyıllarının sonlarında Arap Yarımadası'nın büyük bir kısmı ile birlikte [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun kontrolüne girdi. Kuveyt, Osmanlılar döneminde El-Sabah hanedanlığının yönetiminde özerklik elde etti.<ref name=Cleveland>{{Kitap kaynağı|yazar=William Cleveland |başlık=A history of the modern Middle East |url=https://archive.org/details/historyofmodernm0000clev |yayımcı=Westview Press |tarih=2000 |isbn=0813334896, 9780813334899}}</ref>
Osmanlı'ya bağlı emirlik üzerindeki [[Birleşik Krallık]] etkisi, 19. yüzyılın başlarından itibaren artış gösterdi.<ref name="Larousse"/> Ocak 1899'da Kuveyt, Birleşik Krallık ile imzaladığı anlaşma gereğince, dış ilişkilerin kontrolü Britanyalıların elinde olacak, karşılığında ise her yıl belli bir miktar para alacaktı.<ref name="state">{{Web kaynağı | url = http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/35876.htm | başlık = Background Note: Kuwait | erişimtarihi = 28 Haziran 2010 | çalışma = ABD Dışişleri Bakanlığı | tarih = 4 Mayıs 2010 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160207200928/http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/35876.htm | arşivtarihi = 7 Şubat 2016 | ölüurl = no }}</ref> Böyle bir anlaşma yapılmasının asıl sebebi ise [[Berlin]] ile [[Bağdat]] arasında yapılması planlanan [[Bağdat Demiryolu|demiryolunun]], [[Alman İmparatorluğu]]'nun [[Basra Körfezi]] üzerinde güç sahibi olmasından Britanya'nın duyduğu rahatsızlıktı.<ref name="Larousse"/> 1913'te Birleşik Krallık ile Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanan anlaşmayla Kuveyt emiri [[Mübarek el-Sabah]], [[Kuveyt (şehir)|Kuveyt]] şehrinde oluşturulan özerk yönetimin yöneticisi olarak her iki devlet tarafından da tanındı.<ref name="state"/> 1914'te [[I. Dünya Savaşı]]'nın çıkmasıyla Britanyalılar anlaşmayı iptal ederek Kuveyt topraklarının [[Britanya İmparatorluğu]] himayesine girdiğini duyurdu.<ref name=Cleveland/> 1922'deki [[El Akir Konferansı]]'yla birlikte Kuveyt ile Suudi Arabistan arasındaki sınırlar belirlendi ve her iki ülke arasında yaklaşık 5.770 km²'lik [[Kuveyt-Suudi Arabistan tarafsız bölgesi|tarafsız bölge]] oluşturuldu.<ref name="Larousse"/><ref>{{Kitap kaynağı|url=http://books.google.com.tr/books?id=5PTt10fVJF8C&pg=PA75&lpg=PA75&dq=%22El+Akir+Konferans%C4%B1%22&source=bl&ots=34He2YvpKY&sig=oE-j1lLGeQnwgGo3enNbCgWhxlg&hl=tr&ei=XRG4TOGKBdDGswaWifHMDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCQQ6AEwAA#v=onepage&q=%22El%20Akir%20Konferans%C4%B1%22&f=false |başlık=Tarihi Değiştiren Olaylar |yayımcı=Timaş Yayınları |yazar=Ali Çimen |sayfalar=sf. 75 |yıl=2010 |isbn=9752635326}}</ref>
161. satır:
[[1973 Arap-İsrail Savaşı]]'nda ABD'nin İsrail'e destek vermesi üzerine [[OPEC|Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü]] üyesi devletlerle birlikte, İsrail'e destek veren ülkelere karşı 15 Ekim 1973'ten başlayarak ikinci kez petrol ambargosu koydu. Bununla beraber OPEC üyesi ülkelerle birlikte dünya petrol fiyatlarını yükselterek ülkeye giren kaynakların arttırılmasına karar verildi. Ambargoyla birlikte dünya ekonomisinde büyük bir [[1973 Petrol Krizi|kriz]] yaşandı. Birkaç ay sonra, 17 Mart 1974'te [[Washington, DC|Washington]]'da yapılan petrol zirvesiyle ambargo kaldırıldı. 1970'lerde kamulaştırılmaya başlanan Kuveyt Petrol Şirketi'ndeki hükûmet iştiraki 1974'te %60'a çıkarılırken, kalan %40'lık kesim BP ve Gulf Oil arasında eşit olarak paylaştırıldı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.google.com/url?sa=t&source=web&cd=1&ved=0CBYQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.oilandgasdirectory.com%2Fogd%2Fpages%2Fcps%2Fads%2Fpdf%2Fkuwaitoilcompany.pdf&ei=bi-4TOCVKMvc4wa6wq2VDg&usg=AFQjCNFNudYYk8IO_Ut__nuxQhkuwjZIrg | başlık = Kuwait Oil Company | erişimtarihi = 15 Ekim 2010 | yayımcı = Oil&Gas Directory | tarih = 2008 | biçim = PDF | arşivengelli = evet}}</ref>
1982'de, [[Souk Al-Manakh borsasının çöküşü]]nün ardından ülkede ekonomik kriz yaşandı ve petrol fiyatlarında artış görüldü.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://books.google.com.tr/books?id=Oa0OAAAAQAAJ&dq=Kuwait%E2%80%99s+Souk+al-Manakh+Stock+Bubble&source=gbs_navlinks_s |başlık=The Gulf Stock Exchange crash: the rise and fall of the Souq Al-Manakh |yazar=Fadwa Adel Darwiche, Fida Darwiche |erişimtarihi=24 Ekim 2010 |yayımcı=Routledge |yıl=1986 |sayfalar=sf. XII}}</ref> Fakat kriz kısa sürede aşıldı ve Kuveyt'teki petrol üretimi gittikçe artarak, [[İran-Irak Savaşı]] sebebiyle İran ile Irak'ta düşen petrol üretiminden kaynaklanan boşluğun doldurulması sağlandı. 1980'de başlayan savaşta önceleri tarafsız kalan Kuveyt, sonraları maddi yönden Irak'ı destekledi. Bunun yanında Irak'a gönderilen savaş malzemelerinin de kendi üzerinden geçmesine olanak sağladı.<ref name="Larousse"/> 1983'te, ülkede seri halinde yaşanan [[1983 Kuveyt bombalamaları|altı bombalı saldırı]] sonucunda beş kişi hayatını kaybetti. Saldırıyı üstlenen [[Şiilik|Şii]] [[Dava Partisi]], İran ile yaşanan savaş sırasında Kuveyt'in Irak'a verdiği destekten dolayı saldırıyı gerçekleştirdiğini açıkladı.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=Shireen T. Hunter |başlık=Iran and the World: Continuity in a Revolutionary Decade |url=https://archive.org/details/iranworldcont00hunt |yer=Bloomington, Indiana |yayımcı=Indiana University Press |yıl=1990 |sayfalar=sf. 117}}</ref> Eylül 1987'de İran, Kuveyt'e [[İpekböceği füzesi|İpekböceği füzeleri]] ile saldırılar düzenledi.<ref>{{Haber kaynağı|başlık="İpekböcekleri" sahnede |yayımcı=[[Milliyet (gazete)|Milliyet]] |tarih=5 Eylül 1987 |erişimtarihi=24 Ekim 2010 |sayfa=4}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|başlık=Körfez'de "İpekböceği" bilmecesi |yayımcı=Milliyet |tarih=6 Eylül 1987 |erişimtarihi=24 Ekim 2010 |sayfa=4}}</ref> 5 Nisan 1988'de, [[Bangkok]]'dan Kuveyt'e sefer yapan ve Kuveyt Kraliyet Ailesi'nin üç üyesinin de aralarında bulunduğu 112 yolculu, 422 sefer sayılı [[Kuveyt Havayolları]]'na ait [[Boeing 747]] tipi uçak, bir grup [[Lübnan]]lı tarafından kaçırıldı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/april/5/newsid_2522000/2522651.stm | başlık = 1988: Hijackers free 25 hostages | erişimtarihi = 24 Ekim 2010 | yayımcı = BBC | tarih = 5 Nisan 1988 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160117103148/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/april/5/newsid_2522000/2522651.stm | arşivtarihi = 17 Ocak 2016 | ölüurl = no }}</ref> Silahlı ve el bombalı teröristler pilotu, İran'ın [[Meşhed]] şehrine iniş yapması için zorlarken, aynı zamanda Kuveyt'te tutulan 17 Şii gerillanın serbest bırakılmasını talep ettiler. Meşhed'e inildikten sonra Ürdünlü bir yolcuyu serbest bırakan teröristler,<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Körfez'de hava korsanlığı |yayımcı=Milliyet |tarih=6 Nisan 1988 |erişimtarihi=24 Ekim 2010 |sayfa=4}}</ref> Sırasıyla [[Larnaka]] ve [[Cezayir (şehir)|Cezayir]]'e iniş yapan hava korsanları iki Kuveytli yolcuyu da öldürdü. Kuveyt'in 17 esiri serbest bırakmayacağını açıklamasının ardından teröristlerin Cezayir'i terketmelerine izin verildi ve 16 gün süren eylem sona erdi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,967244,00.html | başlık = Terrorism Nightmare on Flight 422 | erişimtarihi = 24 Ekim 2010 | yayımcı = [[Time Magazine|TIME]] | tarih = 25 Nisan 1988 | yazar = John Greenwald, Sam Allis ve David S. Jackson | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130825022414/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,967244,00.html | arşivtarihi = 25 Ağustos 2013 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Haber kaynağı|başlık=Kâbus bitti, yolcular serbest, korsanlar kaçtı |yayımcı=Milliyet |tarih=21 Nisan 1988 |erişimtarihi=24 Ekim 2010 |sayfa=4}}</ref>
[[Dosya:USAF F-16A F-15C F-15E Desert Storm edit2.jpg|sağ|250px|thumb|[[Körfez Savaşı]] esnasında ,Kuveyt'teki yanan petrol sahasının üzerinde uçan [[Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri|ABD Hava Kuvvetleri]] uçakları ([[F-16 Fighting Falcon|F-16]], [[F-15 Eagle|F-15C]] ve [[F-15E Strike Eagle|F-15E]])]]
| |||