Balıkesir'in Kurtuluşu: Revizyonlar arasındaki fark

{{Savaş bilgi kutusu|çatışma=|savaşan2={{bayraksimge resim|Flag of the Ottoman Empire.svg|boyut=20px}} [[AnkaraTürk HükûmetiUlusal Hareketi]]|kayıp3=|kayıp2=|kayıp1=|güç3=|güç2=|güç1=|komutan3=|savaşan3=|savaşan1={{bayraksimge|Yunan Krallığı}} [[Yunan Krallığı]]|parçası=[[Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi]]|coğrafi_değişiklikler=|sonuç=Kesin Türk zaferi

* Yunan işgalinin son bulması|sebep=|bölge=|yer=[[Balıkesir]]|tarih=6 Eylül 1922|başlık=|resim=|notlar=}}'''Balıkesir'in Kurtuluşu''', [[Türk ordusuSilahlı Kuvvetleri|Türk Ordusu'nun]] [[Balıkesir]]'e girmesi ile 6 Eylül 1922 tarihinde, Balıkesir'in [[Yunan işgali]]nden kurtulması olayıdır.

=== KuvayımilliyeKuvâ-yi Milliye ===

[[Kuvâ-yi Milliye|KuvayımilliyeKuvâ-yi Milliye hareketi]], [[Yunanlar]]ın [[Ege Bölgesi|Ege bölgesindeki]] işgallerinden sonra başlamış ve bağımsız yerel örgütlenmeler olarak yayılmıştır. Bu yerel örgütlenmelerin kurulmasında Balıkesir halkının çok önemli bir yeri vardır, Balıkesir, kuvayımilliyeninKuvâ-yi Milliye'nin başladığı kent olması ile "KuvayımilliyeKuvâ-yi Milliye Şehri" olarak da anılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.balikesir.gov.tr/tarihe-altin-harflerle-yazilmis-bir-kahramanlik-destani|başlık=Kuvayımilliye Şehri|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=16 Mayıs 2018|çalışma=|yayıncı=[[Balıkesir Valiliği]]}}</ref>

8 Mayıs 1919 günü, Balıkesir halkı, [[Balıkesir Lisesi]]’nin bulunduğu binadaki Okuma Yurdu'nda bir araya gelip işgalleri protesto etmişlerdir.<ref name=":0">{{Dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/20703|başlık=Milli Mücadele Döneminde Balıkesir'de Kamuoyunun Oluşması ve Hey'et-i Merkeziye Karar Defteri|erişimtarihi=5 Eylül 2020|yazarlar=Doç. Dr. Mediha Akarslan|tarih=1998|çalışma=|yayıncı=}}</ref> [[Mehmet Vehbi Bolak]], [[İzmir'in İşgali|İzmir’in İşgali]] sonrası yaşanan zulümden bahsettikten sonra şu sözleri ile devam eder; ''"Bu faciaların Balıkesir’in başına gelmesi yakındır. Bu iş yazışma ve protesto ile engellenemez. Yapılacak ilhakı il fiilen reddetmek için, bir Reddi-i İlhak heyeti kuralım."'' [[Alaca Mescit]]’teki gizli toplantılarda milli mücadelenin temelleri atılmıştır. Bu münasebetle, Alaca Mescit’te toplanan 41 kişilik heyet ve halk, Balıkesir KuvayımilliyesiniKuvâ-yi Milliyesi'ni kurarak [[Mustafa Kemal Atatürk|AtatürkMustafa Kemal]]’ün’in önderliğinde yürütülen milli mücadeleye destek vermiştir. 15 Mayıs 1919´da İzmir´in İşgali üzerine, o günün Belediye Reisi [[Keçecizade Mehmet Emin Efendi]]’nin çağrısına kulak verenler arasında Karesi Mebusu [[Mehmet Vehbi Bolak|Mehmet Vehbi Bey]], Belediye Reisi [[Keçecizade Mehmet Emin Bey]], [[Yırcalızade Şükrü Efendi]], [[Hasan Basri Çantay]] ve her türlü kararı almaya tam yetkili toplam 41 kişi vardı.<ref name=":1">{{Web kaynağı|url=http://www.balikesirliler.com/index.php/tr/balikesir/tarihi/6-eyluel-bal-kesirin-kurtulusu|başlık=6 Eylül Balıkesir'in Kurtuluşu|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=|çalışma=|yayıncı=balikesirliler.com}}</ref>

Mehmet Vehbi Bolak başta olmak üzere, şehrin ileri gelenleri şimdiki [[Balıkesir Kuva-yi Milliye Müzesi|KuvayımilliyeKuvâ-yi Milliye Müzesi]]’nin bulunduğu yerdeki Okuma Yurdu’nda toplanmışlar, yapılan toplantıda, hiçbir şeyin fayda etmeyeceği anlaşılmış ve [[Leblebici Raşit Efendi]]'nin şu sözleri karar olmuş, kıvılcım bu cümleyle çakılmış, KuvayımilliyeKuvâ-yi Milliye ateşlenmiştir; ''"Düşmanı geri döndürecek kuvvet, namlunun ucundadır."'' <ref name=":0" />

[[Dosya:Balıkesir Museum.JPG|küçükresim|Günümüzde [[Balıkesir Kuva-yi Milliye Müzesi|KuvayımilliyeKuvâ-yi Milliye Müzesi]] olarak hizmet veren Okuma Yurdu]]

8 Mayıs 1919´da Alaca Mescit’te mevlit vesilesiyle toplananlar, dinledikleri mevlitten sonra, ilhakı red ve milli mücadeleye karar vermişlerdir. Ardından sürekli toplanılan Alaca Mescit’te ise silahlı mücadele kararı alınmıştır. Okuma yurdu, Alaca Mescit toplantıları ve [[Balıkesir Kongresi|Balıkesir Kongreleri]] ile düşmanın bölgedeki işgallere karşı ilk ciddi hareket Balıkesirli sivil ve aydınlarımdan gelmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Türkiye'de Yerel Kongre İktidarları (1918-1920)|erişimtarihi=|yazarlar=Bülent Tanör|tarih=1992|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Köylüsü, kentlisi ile Balıkesirliler hiç bir yerden talimat almaksızın müdafaya karar vermişlerdir. Beş kongre yaparak bir araya gelen Balıkesirliler, 14 ay boyunca dört cephede [[Yunan Ordusu|Yunan Orduları]] ile savaşarak Balıkesir halkının ve [[Türk milleti]]nin işgal ve esareti kabul etmeyeceğini Dünya kamuoyuna duyurmuşlardır. Bütün bunlar, ilk kongrenin Balıkesir´de toplandığını, ilk kurşunun Balıkesir [[Ayvalık]]´ta, son kurşunun da, [[Bandırma]]´da atıldığını göstermektedir. [[Ege Bölgesi|Ege]]’de kendi imkanları ile düşman işgaline son veren tek şehir Balıkesir'dir.<ref name=":2">{{Kitap kaynağı|url=https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/1825/199403067-c3.pdf?sequence=1&isAllowed=y|başlık=Anadolu ve Rumeli'de Gerçekleştirilen Ulusal ve Yerel Kongreler ve Kongre Kentleri Bibliyografyası Cilt 3: Yerel Kongreler, İzmir ve Balıkesir|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=Kasım 1993|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=30-73|çalışma=|yayıncı=[[T.B.M.M.]] Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları|cilt=3}}</ref> Milli Mücadelenin en önemli dönemlerinde Balıkesir'de [[Hasan Basri Çantay]] tarafından çıkarılan [[SES Gazetesi]] Balıkesir'in ve KuvayımilliyecilerKuvâ-yi Milliyeciler'in yanında yer alan Anadolu halkının gür sesi olmuştur. [[Mehmet Âkif Ersoy]], SES Gazetesi’nin ilk sayısına gönderdiği yazıda şöyle yazar; ''"Düşman sesi duymak istemezsen, Kardeş sesidir, uyan bu sesten; Kalkınca görür ki akiam olmuş, Vaktiyle uyanmayan bu sesten."'' Bu dizeler, Balıkesir halkının ve Türk milletinin işgal ve esareti kabul etmeyeceğini, Dünyaya haykırışı olmuştur.<ref name=":1" /><ref name=":2" />

İşgalin gerçekleşmesinden sonra çekilen Türk kuvvetlerinin dağlarda olduğunu sanarak pusuya düşmekten çekinen Yunan Kumandanlığı, kendi birliklerinin Balıkesir’de düzenli toplanmasını bekledi. Yunan Kumandanlığı, kendilerine “Hoşgeldiniz” diyen [[Hürriyet ve Îtilâf Partisi]] âzâlarını yardıma çağırdı. Onların verdikleri listelerden, kaçmayıp şehirde kalan KuvayımilliyeKuvâ-yi Milliye'ye hizmet etmiş kişiler bir bir tespit edildiler ve toplanıp hapse atıldılar. Yunan Kumandanlığı’nın ilk yaptığı işlerden biri Postahane’deki memur ve telgrafçıları değiştirmek oldu. Yerlerine [[Rum]] ve [[Ermeniler|Ermeni]] memurlar getirildi.

Kollarında Yunan bayraklı pazubent ve şeritle “Kuvâcı avına” çıkan Hürriyet ve Îtilâf Partisi taraftarları, 36 kişiyi Yunan Kumandanlığı’na teslim ettiler. İşgâlin ertesi günü Yunan askerleri ve yerli Rumlar, evlerini terketmiş olan Kuvayımilliyeci’lerinKuvâ-yi Milliyeciler'in mallarını ve evlerini yağma ettiler. Dairelerdeki memurların bir kısmı yerlerinde bırakıldı. KuvayımilliyeKuvâ-yi Milliye yanlısı olanlar, bazı Yunan destekçisi Müslümanların gayretkeşliğiyle kovuldu. Belediye reisliğine, Hürriyet ve Îtilâf Partisi Başkanı [[Giridîzâde Muhiddin Bey]] getirildi. İşgâlin ilk günleri yakalanıp hapsedilenler, yerli Rum ve Ermeniler’in araya girip kefil olmalarıyla, bir daha politikayla uğraşmayacaklarına yemin ettirilip, bir buçuk ay kadar sonra salıverildi.

== GünümüzMirası ==

1942 yılında tamamlanan [[Balıkesir Atatürk Parkı|Atatürk Parkı]], kentin en önemli rekreasyon alanı ve aynı zamanda sosyal mekanlarından birine dönüşmüş ve 1942 yılından itibaren parkta düzenlenen etkinlikler pek çok gazete haberine konu olmuştur. 2006 yılında Balıkesir Belediyesi tarafından yenilenene kadar her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen 6 Eylül Fuarı bunlardan biridir. Atatürk Parkı, Nisan 2008 tarihinde yeniden halka açılmışsa da 64 yıl boyunca sürdürülen fuar geleneği devam ettirilmemiştir.

* [[Kuvâ-yi Milliye|Kuvayımilliye]]