Çeviribilim: Revizyonlar arasındaki fark

 

 

 

Çeviribilim, dünyada 1970’li yıllarda bağımsızlığını kazanan bir sosyal bilim dalıdır. Batı dillerinde “translation studies”, “Translationwissenschaft”, “troductologie” gibi isimlerle anılır. Türkiye’de ise yeni yeni üstüne düşülmeye başlanmış bir bilim dalı olarak görülebilir.

Bu ve bunun gibi çeviriye ilişkin diğer meseleler ülkemizde ve dünyada çeviri kuramcıları ve çeviriyi nesnel bir gözle inceleyen araştırmacılar tarafından hâlâ incelenmektedir. Ancak ne kadar tartışılsa da, pratik anlamda en çok kabul gören görüş, anlama dayanan (meaning based) çeviridir.

 

 

Çeviri başlıbaşına tartışmalı bir olgudur. Cümle yapıları birbirinden farklı iki dil arasında çeviri yapan bir çevirmenin kaynak dile sadık olmasını beklemek ve bu konuda ısrar etmek iyi sonuçlar vermeyebilir. Sözgelimi, İngilizce ve Türkçe’nin cümle yapıları farklıdır; İngilizce’nin cümle dizilişi Özne-Yüklem-Nesne şeklinde, Türkçe’nin cümle dizilişi ise Özne-Nesne-Yüklem şeklindedir. İngilizce’de relative clause olarak adlandırılan sıfat/ilgi tümcecikleriyle sonu gelmeyen upuzun bir cümle kurulabilir. Ancak Türkçe’de sıfatlar ve sıfat tümcecikleri başta geldiği için uzun sıfat tümcecikleriyle kurulmuş bir İngilizce cümleyi aslına bağlı kalarak çevirmek Türkçe cümlenin anlaşılmaz ve hantal olmasına yol açabilir (ana dillerinin cümle dizilişi özne-nesne-yüklem şeklinde olan öğrencilerin cümle dizilişi özne-yüklem-nesne şeklinde olan ikinci bir dili öğrenirken karşılaştıkları sorunlar için bkz A Comparison of Relative Clauses in the Writing of Korean and Spanish ESL Students). Sıfat tümcecikleriyle dolu İngilizce bir cümleyi olduğu gibi çevirmek, Türkçe metinde bütün sıfat tümceciklerini başa almak, cümlenin akıcılığının bozulmasına, okurun cümlenin anlamı içinde kaybolmasına yol açar. Çeviride aslolan, metnin ne dediğini anlamak ve bu anlamı hedef dilde en güzel şekliyle ifade etmektir. Kuramcılar, çevirmene ne yapması gerektiğini söylemezler; yalnızca ürüne bakarak çevirmenin davranışlarını ve tercihlerini açıklamaya çalışırlar. Çeviri süreci içerisinde çevirmen kendi kararını kendisi verecektir. Ancak bu karar verme yetisi, ülkemizde özellikle teknik çeviride birçok çeviri yanlışına neden olmuş, özensiz ve araştırma yapılmaksızın yapılan çevirilerle dilimiz yozlaşmaya başlamıştır.

 

 

 

Çeviri sektöründe, hedef dilde çevrilmiş metnin kalitesi, özellikle dilbilimsel ve kültürel yönleri açısından, çevirmenin anadili ile hedef dilin aynı olmasına bağlıdır. Anadilin sağladığı dilsel içgüdü bir çevirmen için gelişmiş bir avantajdır ve her çevirmen kendi diline doğru yaptığı çevirilerde kendi diliyle ilgili içsel bir anlayışa sahiptir.

http://www.turkishenglish.com Türkçe ve İngilizce