Nötrofil polimorflar: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
ASEDATC (mesaj | katkılar)
Bilgi ve kaynak eklendi
2. satır:
[[Dosya:Segmented neutrophils.jpg|thumb|250px|Eritrositler (alyuvarlar) ile çevrelenmiş iki tane segmentli nötrofil]]
 
'''Nötrofil polimorflar,''' bakterilerin ve yabancı cisimlerin ortadan kaldırılmasında etkili akyuvarlardır. İnsan vücudunda 100 milyar nötrofil polimorf vardır. Kemik iliğinin yarısı nötrofil polimorflardan oluşur; kırmızı kemik iliğindeki ana hücrelerin ([[Miyeloblast|myeloblast]]) olgunlaşmasıyla meydana gelirler ve fazlası orada depolanır. Bölünerek çoğalamazlar. Kan dolaşımına giren bir nötrofil polimorf 20.saatten sonra ölür, yerini genç bir nötrofil alır. Çekirdekleri, birbirlerine ince köprücüklerle bağlanan 2-4 topuzcuktan oluşur. SitoplazmalarıuçukSitoplazmaları uçuk mavi renkli granüller içerir.<ref name=":0">Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015</ref><ref name=":1">Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019</ref><ref name=":3">Blumenreich MS. The White Blood Cell and Differential Count. In: Walker HK, Hall WD, Hurst JW, editors. Clinical Methods: The History, Physical, and Laboratory Examinations. 3rd edition. Butterworths, Boston, 1990</ref>
 
Normal dolaşım kanının 1 mm<sup>3’</sup> ünde ortalama 5-8 bin lökosit vardır; bunun %50-70’i nötrofildir. Akut yangılarda bu sayı 12-35 bine çıkar ''([[Lökositoz|leucocytosis]]; [[lökositoz]])'' ve nötrofil oranı %85-90 olur. Normal kandaki genç nötrofil ora­nı % 3 - 6 iken, [[Yangı|akut yangı]]<nowiki/>larda %20’ye çıkabilir; buna lökosit formülünde ''“sola kayma” '' denir. Bazı enfeksiyonlarda kandaki lökosit sayısı normalin altına iner ''([[Lökopeni|leucopenia; lökopeni]]).<ref name=":0" /><ref name=":1" />''<ref name=":3" /><ref name=":2">Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981</ref>
 
Akut yangının en önemli hücresel bileşeni nötrofil polimorflar, ilk 24 saatte yangı yöresindeki en yoğun lökosit türüdür. Nötrofil polimorflar nötr ve alkalin ortamda etkilidir; pH 6.8’in altında yaşayamazlar. Yangılı dokuda yaşa­ma süresi 1-4 gün kadardır. [[Makrofaj]]<nowiki/>ların yaşama süreleri çok uzundur. Akut yangıların en alevli olduğu dönemlerde, ortamda yoğun nötrofil polimorf vardır. Biraz uzayan akut yangılarda bir süre sonra oran tersine döner, makrofajlar ön plana geçer.''<ref name=":0" /><ref name=":1" />''<ref name=":2" />
 
Sitokinler (TNF-α), kemotaktik medyatörler (IL-8), arachidonic acid metabolitleri (LTB<sub>4</sub>), antijen-antikor kompleksleri, IgG ve IgM (Fc parçası), kompleman komponentleri (C5a, C3b), gibi uyaranlar nötrofil polimorf reseptörlerine yapışarak onları aktive ederler''.<ref name=":0" /><ref name=":1" />''<ref name=":3" />
 
Dokulardaki kimyasal uyaranlara en fazla tepki veren (kemotropizm) hücrelerdir. Yangı yöresinde dokulara çıkan bir nötrofil polimorf tekrar kana dönemez. Nötrofil polimorflar için çekici olan (kemotaktik etki) faktörler genellikle kimyasal yönleriyle öne çıkarlar;''<ref name=":0" /><ref name=":1" />''<ref name=":2" />
17. satır:
* [[Kemokinler|Kemokin]]<nowiki/>ler.
 
Yangı bölgesine doğru hareketlenen nötrofil polimorflar, özgün yüzey reseptörleri ile kendilerini yangı bölgesine çeken kimyasal maddelere (medyatörler) ve moleküllere bağlanırlar.  Geçirgenliği artmış olan [[hiperemi]]<nowiki/>k damarlardan çıkarak dokulara giren nötrofil polimorflar ve [[monosit]]<nowiki/>ler hızla hareket ederek en kestirme yoldan yangı bölgesine göç ederler (migrasyon). Damardaki bir nötrofil polimorf kimyasal uyaranların (kemokin) yoğun olduğu bölgeye gelince damar [[endotel]]<nowiki/>ine yapışır; bu olguya kenarda yer alma anlamına ''margi­nasyon'' denir. Daha sonra damar dışına çıkma (''diapedesis'') süreci başlar; nötrofil polimorflar çeşitli yönlere sitoplazmik uzantılar ''(yalancı ayak; psödopod)'' gönderir. [[Histamin]]<nowiki/>in etkisiyle endotel hücre­leri arasında oluşan geniş bir yarık bulan nötrofilin ayakları dışarı doğru uzanır (bu arada önüne çıkan [[bazal membran]]<nowiki/>ı da özel enzimleriyle deler). Yavaş yavaş kendini damar dışına çeken bir nötrofil polimorfun ''(lökosit diapedesisi)'' damar lümeninden çıkışı 2-9 dakika kadar sürer''.<ref name=":0" /><ref name=":1" />''<ref name=":2" /><ref name=":4">Schmid-Schönbein GW, Skalak R, Sung KLP, Chien S. Human Leukocytes in the Active State. In: Bagge U., Born G.V.R., Gaehtgens P. (eds) White Blood Cells. Microcirculation Reviews, Volume-1. Springer, Dordrecht, 1982</ref>
 
Damar dışına çıkan lökositlerin aktif hareketlerle yangı odağına göç etmesine ''(migrasyon; migration)'' denir. Etkenden ve etkilene hücrelerden çıkan bazı maddeler (kemotaktik faktörler) polimorfları ve monositleri kendisine çeker; bu olguya ''chemotropism'' denir''.'' Kemotropizm olduğunda lökositler doku içinde gelişigüzel dağılmaz, en kes­tirme yoldan yangı odağına giderler ''(chemotaxis)'', lökositler doku içinde günde ortalama 4-7 mm hızla ilerler. Ödem sıvısında yer değiştiremezler''.<ref name=":0" /><ref name=":1" />''<ref name=":2" />
 
Nötrofil polimorflarpolimorfların sitoplazma granülleri, bakterileri ve doku artıklarını eritme gücü olan çeşitli enzimleri içermektedir; bakterileri fagosite edip sindirirler. Bu aşamada fagolizozomlarda bulunan ve bakterileri yok etme işlevi olan maddeler (lizozimler[[lizozim]]<nowiki/>ler, oksidatif etkili ürünler, [[Araşidonik asit|arachidonic acid]] metabolitleri, vb) etkili olmaya başlar. Zarar gören ya da parçalanan nötrofillerden çevreye dağılan bu tür maddeler yangısal tepkiyi abartarak sürdürür. Eğer etken güçlü bir bakteriyse lökositin hareketleri durur ve ölür''.'' Abartılmış tepkilerde nötrofil polimorfların neden olduğu doku zararları (absedeki doku erimesi gibi) izlenir''.<ref name=":0" /><ref name=":1" />''<ref name=":2" /><ref name=":4" />
 
Eğer etken güçlü bir bakteriyse lökositin hareketleri durur ve ölür''.<ref name=":0" /><ref name=":1" />''<ref name=":2" />
 
Nötrofil polimorfların sitoplazma granülleri, bakterileri ve doku artıklarını eritme gücü olan çeşitli enzimleri içermektedir. Bir nötrofil polimorfun sitoplazmasında üç tür granül vardır (bkz Lizozomal hidrolazlar): ''Primer (azurofil) granüller, Sekonder (özgün) granüller, Tersiyer (C) granüller.<ref name=":0" /><ref name=":1" />''
 
== Kaynakça ==