Ktesibios: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0 |
ilaveler ve düzeltmeler yapıldı |
||
3. satır:
| dalı = [[Fizik]], [[Matematik]], [[Mühendislik]]
}}
'''Ctesibius''' veya '''Ktesibios''' veya '''Tesibius''' ([[Yunanca]]: Κτησίβιος) (
==Hayatı==
Ctesibius muhtemelen [[İskenderiye Müzesi]]'nin ilk başkanıydı. Hayatı hakkında çok az şey biliniyor, ancak icatları iyi biliniyordu. İlk kariyerinin berber olduğu söylenir (muhtemelen Diogenes Laërtius tarafından).
Diogenes Laërtius'a göre, Ctesibius çok fakirdi. Laërtius, filozof Arcesilaus ile ilgili olarak şunları anlatarak bunu detaylandırmaktadır:
Hasta Ctesibius'u ziyarete gittiğinde, onu büyük bir sıkıntı içinde görünce, gizlice yastığının altına para kesesini soktu ve Ctesibius onu bulduğunda, "Bu, Arcesilaus'un eğlencesidir." dedi.
==Çalışmaları==
Basınçlı hava bilimi ve pompalarda (ve hatta bir tür topta) kullanımı üzerine ilk incelemeleri yazdı. Bu, [[pnömatik]] ve hava esnekliği üzerine yaptığı çalışmayla birlikte ona "pnömatiklerin babası" unvanını kazandırdı. Athenaeus tarafından alıntılanan araştırmasının bir derlemesi olan ''Memorabilia'' da dahil olmak üzere yazılı çalışmalarının hiçbiri hayatta kalmadı. Ctesibius'un günümüzde en çok bilinen buluşu, daha sonra piyanonun icadının dayandığı bir borulu orgdur (hydraulis).
[[Vitruvius]], Athenaeus, [[Yaşlı Pliny]] ve Bizanslı Philo tarafından Ctesibius'un çalışmalarından defalarca bahsedilir ve Ctesibius gibi ilk mekanikçilerin şöhreti seven ve sanatı destekleyen kralların himayesinde olma avantajına sahip olduklarını da sözlerine eklerler. [[Proclus]] ([[Öklid]]'in yorumcusu) ve [[İskenderiyeli Heron]] (antik çağ mühendislerinin sonuncusu) da ondan bahseder.
==İcatları==
[[Dosya:Hydraulis 001.jpg|thumb|Su Orgu(ya da ''hydraulis'')]]
İskenderiye'li Ktesibios berber çırağı iken tahminen MÖ 275 yıllarında su [[org]]u müzik aletini geliştirmiştir. Bu alet aynı zamanda bilinen ilk [[tuşlu çalgı]] ve kilise orgununda atası kabul edilmektedir. Su organı ve daha geliştrilmiş çeşitleri Roma imparatorluğunda ve daha sonra Bizans imparatorluğunda dini törenlerde kullanılmıştır.<ref>{{dergi kaynağı|soyadı=Williams|ad=C. F. Abdy|başlık=Evolution of the Organ|dergi=Music & Letters|yıl=1924|cilt=5|sayı=3|url=http://www.jstor.org/stable/726785|sayfa=253-263|yayıncı=Oxford University Press|dil=İngilizce}}</ref>. Bu alet çok sayıda borudan oluşmaktaydı, pompalı bir körükle çalışmakta ve klavye ile çalınmaktaydı. Suyun havayı sıkıştırmadaki rolü nedeniyle “su orgu” ({{Dil|el|Ύδραυλις|dil_adı=e}}) adını almıştır. Berber olduğu süre boyunca, ayrıca karşı ağırlık ayarlı bir ayna da icat etti.
[[Dosya:Clepsydra-Diagram-Fancy.jpeg|thumb|sol| Ktesibios'un ''Clepsydra'' (Yunanaca κλέπτειν kıleptin, 'çalmak'; ὕδωρ idor, 'su')'sının 19.yy çizimi. Bu düzenekte saat göstergesi su dolmaya devam ettikce yükselir.]]▼
Ayrıca Ktesibios kendinden önce de bilinen [[su saati]]ni geliştirmiştir. Ktesibios'un su saati(clepsydra; Yunanca κλέπτειν kıleptin, 'çalmak'; ὕδωρ idor, 'su') içine belli bir ritimle su dolan bir depodan oluşuyordu, Depoya su doldukça, içindeki duba yükseliyordu. Dubanın ucundaki iğne ise, bir silindirin üzerine bu yükselmeyi işaretliyordu <ref>{{dergi kaynağı|soyadı=Price|ad=Derek J. de Solla|başlık=Automata and the Origins of Mechanism and Mechanistic Philosophy|dergi=Technology and Culture|tarih=1964|yıl=1964|cilt=5|sayı=1|url=http://www.jstor.org/stable/3101119|erişimtarihi=15 Ekim 2012}}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = antik-yunanda-grek-bilginleri | url = http://www.erdemyolu.com/bilim/antik-yunanda-grek-bilginleri.html | erişimtarihi = 15 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150705073403/http://www.erdemyolu.com/bilim/antik-yunanda-grek-bilginleri.html | arşivtarihi = 5 Temmuz 2015 | ölüurl = no }}</ref>. Ktesibios'un su saati, ayrıca "servo kontrol" kavramına yapılan ilk katkı olarak değerlendirilmektedir.<ref>Kiong,Tan Kok, Putra, Andi Sudjana - Drives and Control for Industrial Automation - 2011 - Londra - 978-1-84882-424-9</ref> Hollandalı fizikçi [[Christiaan Huygens]]'in 1656'da sarkaçlı saati icat etmesine kadar, 1.800 yıldan fazla bir süredir clepsydra şimdiye kadar yapılmış en doğru saatti.▼
Ctesibius, su jeti üretmek veya kuyulardan suyu kaldırmak için ilk kuvvet pompalarından birini tasarladı. Örnekler, Britanya'daki Silchester gibi çeşitli Roma sitelerinde bulunmuştur. Sifonun prensibi de ona atfedilmiştir.
▲[[Dosya:Clepsydra-Diagram-Fancy.jpeg|thumb|sol| Ktesibios'un ''Clepsydra''(Yunanaca κλέπτειν kıleptin, 'çalmak'; ὕδωρ idor, 'su')'sının 19.yy çizimi. Bu düzenekte saat göstergesi su dolmaya devam ettikce yükselir.]]
▲Ayrıca Ktesibios kendinden önce de bilinen [[su saati]]ni geliştirmiştir. Ktesibios'un su saati(clepsydra; Yunanca κλέπτειν kıleptin, 'çalmak'; ὕδωρ idor, 'su') içine belli bir ritimle su dolan bir depodan oluşuyordu, Depoya su doldukça, içindeki duba yükseliyordu. Dubanın ucundaki iğne ise, bir silindirin üzerine bu yükselmeyi işaretliyordu <ref>{{dergi kaynağı|soyadı=Price|ad=Derek J. de Solla|başlık=Automata and the Origins of Mechanism and Mechanistic Philosophy|dergi=Technology and Culture|tarih=1964|yıl=1964|cilt=5|sayı=1|url=http://www.jstor.org/stable/3101119|erişimtarihi=15 Ekim 2012}}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = antik-yunanda-grek-bilginleri | url = http://www.erdemyolu.com/bilim/antik-yunanda-grek-bilginleri.html | erişimtarihi = 15 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150705073403/http://www.erdemyolu.com/bilim/antik-yunanda-grek-bilginleri.html | arşivtarihi = 5 Temmuz 2015 | ölüurl = no }}</ref>. Ktesibios'un su saati, ayrıca "servo kontrol" kavramına yapılan ilk katkı olarak değerlendirilmektedir.<ref>Kiong,Tan Kok, Putra, Andi Sudjana - Drives and Control for Industrial Automation - 2011 - Londra - 978-1-84882-424-9</ref>
== Kaynakça ==
Satır 16 ⟶ 30:
<br />
==Dış Kaynaklar==
*[https://web.archive.org/web/20160305033954/http://archaeologychannel.us/video-guide/video-guide-new/video-guide-summary-new/109-the-ancient-hydraulis Avrupa Delfi Kültür Merkezi tarafından yapılmış su orgu(organı) hakkında belgesel (İngilizce)]
*{{cite book|last=Landels|first=J.G.|title=Engineering in the ancient world|year=1978|publisher=Univ. of California Press|location=Berkeley|isbn=0-520-03429-5}}
*{{cite book|last=Lloyd|first=G.E.R.|title=Greek science after Aristotle|year=1973|publisher=Norton|location=New York|isbn=0-393-04371-1}}
*{{cite book|last=Vitruvius|authorlink=Vitruvius|title=The Ten Books on Architecture|url=http://www.gutenberg.org/ebooks/20239|year=1914|publisher=Harvard University Press|location=Cambridge}}
{{Yunan matematiği}}
[[Kategori:Antik Yunan matematikçiler]]
[[Kategori:Antik Yunan mühendisler]]
[[Kategori:İskenderiyeli matematikçiler]]
| |||