İttihat ve Terakki: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Euthygenes tarafından yapılan 2007-10-16 12:13:01 tarihli değişiklik geri getirildi. |
Değişiklik özeti yok |
||
2. satır:
'''İttihat ve Terakki Cemiyeti''' (Osmanlı Türkçesi: إتحاد و ترقى), [[Osmanlı Devleti]]'nde [[1908 Devrimi]]'ne önayak olan ve 1908-1918 arasında - kısa kesintilerle - imparatorluk yönetimine hakim olan siyasi örgüt. '''İttihat ve Terakki Fırkası''' olarak da anılmıştır. Batı dillerinde daha çok '''Jöntürkler''' (Fransızca: ''Les Jeunes-Turcs'', Genç Türkler) olarak adlandırılır.
Türkiye’de kurulan ilk kitlesel siyasi partidir. 1913-1918 yılları arasında parlamentodan diğer partileri dışlayarak kurduğu rejim, yeryüzündeki [[Tek Parti Rejimleri]]'nin
İttihat ve Terakki örgütü 1919-1922 arasındaki Türk Ulusal Direnişinin çekirdeğini teşkil etmiştir. 1923'te kurulan [[Türkiye Cumhuriyeti]]'nin yönetici kadrolarının tümüne yakını İ-T örgütüne mensuptur. Ancak örgütün 1918'de kendini feshetmesinden sonra eski lider kadrosu ile [[Mustafa Kemal]] önderliğindeki yeni kadro ayrışmış, Cumhuriyetin kurucuları İttihat ve Terakki ile irtibatlandırılmayı ve "İttihatçı" olarak tanınmayı çoğu zaman reddetmişlerdir.
İttihat ve Terakki'nin başlıca siyasi liderleri [[Enver Paşa|Enver]], [[Talat Paşa|Tal'at]] ve [[Cemal Paşa|Cemal]] Paşalardır. Üçü de 1918'de kaçtıkları yabancı ülkelerde 1921-22 yıllarında kuşku uyandıran bir şekilde öldürülmüştür. İkinci düzeydeki liderlerin birçoğu 1926 yılında [[İzmir Suikasti]] gerekçesiyle idam edilmiştir.
==Kuruluş Dönemi==
Satır 13 ⟶ 14:
Yurt içinde İ-T'nin ilk nüvesini [[1889]]'da [[Askeri Tıbbiye]] Mektebi'nde kurulan ''İttihad-ı Osmani Cemiyeti'' adlı gizli örgüt oluşturdu. Bu örgütü [[İshak Sükûti]] (1868-1902), [[İbrahim Temo]] (1865-1939), [[Abdullah Cevdet]] (1869-1932), Mehmed Reşid ve Hikmet Emin adlı beş öğrenci kurmuştu.
Bu esnada Paris'te sürgündeki Osmanlı aydınları tarafından kurulan ''Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti'' 1895'te [[Ahmet Rıza]] Bey'in başkanlığında etkinlik kazandı. 1896'da yapılan kongrede, daha liberal ve İngiliz yanlısı görüşleriyle tanınan [[Mizancı Murat]] Bey cemiyet başkanlığına getirildi. 1902'de yapılan I. Jön Türk Kongresi'nde cemiyet, [[Prens Sabahaddin|"Prens" Sabahaddin Bey]] öncülüğündeki liberallerle Ahmet Rıza öncülüğündeki radikal milliyetçiler arasında ikiye bölündü. 1905'ten sonra Türkiye'den gelen [[Doktor Nazım]] ve [[Bahaddin Şakir]] Beyler'in önderliğinde propaganda ve örgütlenme çalışmalarına hız verildi. 1907'de toplanan II. Jön Türk Kongresi'ne tüm muhalif gruplarla birlikte [[Taşnaksutyun]] adıyla bilinen [[Ermeni Devrimci Federasyonu]] da katıldı. Bu kongrede, II. Abdülhamit yönetimine karşı bir ihtilal örgütlenmesi kararı alındı.
1895'ten itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nun her yanında askeri birlikler içinde devrimci örgütlerin kurulduğuna dair deliller ve anlatımlar vardır. Ancak bu örgütlerin birbiriyle ilişkisi ve merkezi bir koordinasyona ne ölçüde sahip oldukları konusu yeterince aydınlatılamamıştır. Örgütlerin birçoğu 1906-1907 döneminde İttihat ve Terakki Cemiyetine katıldı.
Merkezi Selanik'te bulunan 3. Ordu, 20. yüzyılın ilk yıllarından itibaren devrimci örgütlenmelerin en önemli odağı oldu. 1903'te başlayan Makedonya İsyanı'nı bastırmakla görevlendirilen ordu, Makedon devrimci örgütlerinden esinlenen devrimci gruplaşmalara tanık oldu. Örgüte katılan subay ve siviller silah üzerine yemin ediyor, ve örgüt sırlarını dışa vurdukları takdirde öldürülmeyi göze alıyorlardı. Selanik 1907'de imparatorluk çapındaki devrimci örgütlenmenin merkezi haline geldi. 1908 Devrimi Selanik'te bulunan İttihat ve Terakki Merkez Komitesi tarafından organize edildi. 1908'den sonra Osmanlı siyasetinde ön plana çıkan İttihat ve Terakki liderlerinin hemen hepsi, başta Talat, Enver, Cemal, Cavit, Mustafa Kemal, Rahmi ve Şükrü Beyler olmak üzere, 1908 öncesinde Selanik'teki İ-T örgütlenmesinde yer alan isimlerdi.
==II. Meşrutiyet Dönemi==
| |||