Dünya'nın geleceği: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Caskination (mesaj | katkılar)
Caskination (mesaj | katkılar)
67. satır:
 
==== Dışa dönüklük ====
Kıtaların mevcut hareketlerini tahmin eden ilk [[bilim insanı]] [[Harvard Üniversitesi]]'nden Kanadalı [[Jeoloji|jeolog]] Paul F. Hoffman'dı. 1992'de Hoffman, Kuzey ve Güney Amerika kıtalarının Pasifik Okyanusu boyunca ilerlemeye devam edeceğini ve Asya ile birleşmeye başlayana kadar Sibirya etrafında döneceğini tahmin ettietmiştir. Ortaya çıkan süper kıta [[Amatzya|Amasia]] olarak adlandırıldı.<ref>https://archive.org/details/supercontinentte00niel</ref><ref>https://eps.harvard.edu/people/faculty/hoffman/pdfs/supercontinents.pdf</ref> Daha sonra, 1990'larda Roy Livermore benzer bir senaryo hesaplayarak, Antarktika'nın kuzeye göç etmeye başlayacağını ve Doğu Afrika ve [[Madagaskar]]'ın Asya ile çarpışmak için [[Hint Okyanusu]] üzerinden geçeceğini tahmin etti.<ref>https://web.archive.org/web/20080413162401/http://www.science.org.au/nova/newscientist/104ns_011.htm</ref>
 
Bir dışa dönüklük modelinde, Pasifik Okyanusu'nun kaplanması yaklaşık 350 milyon yıl içinde tamamlanmış olacaktır.<ref name=":2">https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006AGUFM.U13B..08S/abstract</ref> Bu, mevcut süper kıta döngüsünün tamamlandığını gösterecektir; kıtalar ayrılır ve yaklaşık her 400-500 milyon yılda bir yeniden birleşir.<ref name="archive.org">https://archive.org/details/prehistoricpastr00palm</ref> Süper kıta oluştuktan sonra, plaka tektoniği ve yitim zonu bir büyüklük sırasına göre oluştuğu için bir hareketsizlik dönemine girebilir. Bu stabilite süresi, her 100 milyon yılda bir, manto sıcaklığını 30–10030-100&nbsp;°C (54-180 °F) arttırabilir, bu da eski süper kıtalarınsüperkıtaların minimum ömrüdür. Buna bağlı bir sonuç olarak [[Yanardağ|volkanik aktivite]] de artabilir.<ref name=":1" /><ref name=":2" />
 
==== Süperkıta ====
[[Dosya:PangeaUltimaRoughEstimation.png|küçükresim|260x260pik|Gelecekteki üç süper kıta modelinden biri olan [[Pangaea Ultima]]'nın kabaca çizimi]][[Süperkıta]] oluşumu çevreyi önemli ölçüde etkileyebilir. Plakaların çarpışması, [[dağ]] oluşmasına neden olacak ve böylece [[iklim]] düzenlerini değiştirecektir. Buzullaşmanın artması nedeniyle de deniz seviyeleri azalacaktır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Küresel buzullaşma kronolojileri ve buzullaşmanın nedenleri|erişimtarihi=|tarih=|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=|isbn=978-0-7506-2352-0}}</ref> Yüzeyde [[Ayrışma (jeoloji)|ayrışma]] oranıoranının artarakartmasıyla, organik malzemeninmalzemelerin gömülme oranında da bir artışa neden olabilir. Bunlara karşılık süperkıtalar, küresel sıcaklıklarda bir düşüşe ve atmosferik oksijende bir artışa neden olabilir. Bu iklimi de etkileyebilir, ve sıcaklıkları daha da düşürebilir. Tüm bu değişiklikler ise yeni [[niş]]lernişler ortaya çıktıkça daha hızlı [[Evrim|biyolojik evrim]] ile sonuçlanabilir.<ref name=":3">{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Uygulamalı Klimatoloji: İlkeler ve Uygulama,|erişimtarihi=|tarih=|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=|isbn=978-0-415-14100-0}}</ref>
 
Süperkıta oluşumu mantoyu [[Yalıtım|yalıtır]]. Bundan dolayı [[ısı]] akışı konsantre olarak, volkanizmaya ve geniş alanların [[bazalt]] ile dolmasına neden olacaktır. Yarıklar oluşarak süperkıta bir kez daha bölünecektir.<ref name="archive.org"/> Daha sonra gezegen, [[Kretase|Kretase döneminde]] meydana gelen bir ısınma periyodu yaşayabilir,<ref name=":3" /> bu da önceki Pangea süperkıtasının bölünmesini işaret eder.
 
=== Dış çekirdeğin katılaşması ===
Dünyanın [[demir]] açısından zengin çekirdek bölgesi, 1.220 km (760 mil) yarıçaplı katı bir iç çekirdeğe ve 3.480 km (2.160 mi) yarıçaplı sıvı bir dış çekirdeğe bölünmüştür. Dünyanın dönüşü, dış çekirdek bölgesinde [[dinamo]] işlevi görerek konvektif girdaplar oluşturur. Bu, Dünya etrafında, parçacıkları güneş rüzgârından saptıran ve atmosferin aşınmasının önemli ölçüde önleyen bir [[manyetosfer]] oluşturur. Çekirdekten gelen ısı mantoya doğru dışa aktarıldıkça, net eğilim, sıvı dış çekirdek bölgesinin iç sınırının donmasıdır, böylece termal enerji açığa çıkar ve katı iç çekirdeğin büyümesine neden olur. Bu demir [[kristalleşme]] süreci yaklaşık bir milyar yıldır devam etmektedir. Modern çağda, iç çekirdeğin yarıçapı, dış çekirdek pahasına, yılda ortalama kabaca 0,5 mm (0,02 inç) oranında genişlemektedir. Dinamoya güç sağlamak için ihtiyaç duyulan enerjinin neredeyse tamamı bu iç çekirdek oluşum süreci tarafından sağlanmaktadır.
 
İç çekirdeğin büyümesi nedeniyle şu andan itibaren 3-4 milyar yıl sonra dış çekirdeğin çoğunun tükenmesi beklenebilir, bu da neredeyse tamamı demir ve diğer [[Ağır metal|ağır element]]<nowiki/>lerden oluşan sağlam bir çekirdeğin oluşması ile sonuçlanır. Geriye kalan sıvı dış kabuk esas olarak daha az karışacak daha hafif elementlerden oluşacaktır. Buna karşılık, bir noktada plaka tektoniği sona ererse, iç kısım daha az verimli bir şekilde soğuyacaktır, bu da iç çekirdeğin büyümesine son verebilir. Her iki durumda, manyetik dinamonun kaybolmasına neden olabilir. İşlevsel bir dinamo olmadan [[Dünya'nın manyetik alanı]], jeolojik olarak kısa bir süre olan yaklaşık 10.000 yıl içinde bozulacaktır. Manyetosferin kaybı, Dünya'nın dış atmosferinden uzaya doğru hafif elementlerin, özellikle [[hidrojen]]<nowiki/>in aşınmasında bir artışa neden olarak yaşam için daha az elverişli koşullara neden olacaktır.
 
== Güneş'in evrimi ==