Barış Manço: Revizyonlar arasındaki fark

1969 yılı sonunda Kaygısızlar ile yollarını ayıran<ref name="yenigrup">{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Barış Manço Fransa'da yeni bir grup kurdu |sayfa=5 |tarih=28 Şubat 1970 |erişimtarihi=28 Nisan 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> Manço için 1970, psychedelicsaykodelik rock'tan tipik anadolu pop sularına açıldığı bir yıl oldu. Kaygısızlar olmadan girdiği bu yeni yılda Barış Manço, Türkiye'de "...Ve" diye bilinen yurtdışında ise "Etc" adıyla lanse ettiği yeni bir grupla çalışmaya başlamıştı. Bu grup ile "Derule / Küçük Bir Gece Müziği" adlı plağı kaydeden Manço,<ref name="yenigrup" /> bu grupla Türkiye'de Akdeniz ve Karadeniz bölgesini kapsayan bir turneye çıkmıştır.

1970 yılının Kasım ayında, o güne kadar Batı enstrümanlarını kullanan Manço, ''Dağlar Dağlar'''ı yayınladı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.musikidergisi.net/?p=741 | başlık = Türk Müziğinde Bir Beyefendi "Cüneyd Orhon" | erişimtarihi = 5 Mayıs 2010 | çalışma = Musiki Dergisi | tarih = Ocak 2008 | yazar = Prof. Nermin Kaygusuz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141109114622/http://www.musikidergisi.net/?p=741 | arşivtarihi = 9 Kasım 2014 | ölüurl = yes }}</ref> Barış Manço'nun gitarı ve [[Kemençe]] sanatçısı [[Cüneyd Orhon]]'un kemençesi ile kaydedilen şarkı, Barış Manço'nun sadece rock ile sınırlı kalmayan kendi müzik tarzının başlangıcıdır. 700.000'den fazla satan ''Dağlar Dağlar'' plağı Manço'ya kariyerindeki tek Platin Plak Ödülü'nü kazandırdı. Sayan Plak tarafından verilen ödülü sinema oyuncusu [[Öztürk Serengil]], İstanbul Fitaş sinemasında Manço'nun bir konseri sırasında takdim etti.<ref>{{Haber kaynağı|ilk=Arda |son=Uskan |başlık=Ağrı Dağından Gelen Fırtına, MancoMongol'dan Selam Olsun firenk İllerne |iş=Hey Dergisi |sayfa= 4|tarih=14 Nisan 1971|erişimtarihi=28 Kasım 2010 |url=http://www.heydergileri.com/details.php?image_id=3525 }}</ref>

Dağlar Dağlar'ın başarısı ile [[Türk müziği]] piyasasında büyük ses getiren Barış Manço, 1970'te Türkiye'de ender görülen bir işe imza atıp zaten ünlü olan [[Moğollar (grup)|Moğollar]] ile güçlerini birleştirme kararı aldı. Çünkü iki grubun da hedefi, Türk müziği ile Avrupa'da ün kazanmaktı. Manço, o zamana kadar Batı etkisinde, Moğollar ise Anadolu pop tarzında müzik yapıyordu. Manço, bu konuyla ilgili bir röportajında şunları söylemiştir: ''"Artık biz bir bütünüz. Ne ben Moğollar'ın şarkıcısıyım, ne de onlar benim grubum. Yepyeni bir grup olduk. Adımız MançoMongol. Kafaca anlaşan, aynı fikir seviyesine gelmiş olan bizler, yaptıklarımızın daha iyi olması için, sesimizi bütün Dünya'ya kuvvetlice duyurabilmek için, başbaşa vermenin zamanı geldiğini anladık."''<ref name="Tunca2">{{Harvnb|Tunca|2005|p=30}}</ref> ManchomongolMançomongol adlı grubun ilk Türkiye konseri ise 1971 Nisan'ında Manço'nun Platin Plak ödül töreninde gerçekleşti. Mayıs ayına kadar olan süreçte Barış Manço, Moğollar ile "''İşte Hendek İşte Deve''", "''Katip Arzuhalim Yaz Yare Böyle''" ve "''Binboğanın Kızı''"'nı kaydettiler. "''İşte Hendek İşte Deve''", de tıpkı Dağlar Dağlar gibi büyük beğeni topladı ve adını Barış Manço klasikleri arasına yazdırdı. Çıktıkları Anadolu turnesinin [[Kütahya]] ayağında Manço'ya göre uzun saçları yüzünden tehdit edildikten sonra tur otobüslerine dinamitle saldırı düzenlendi. Konserin hemen sonrasında meydana gelen patlamada kimse yara almadı.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Barış Manço |sayfa=9 |tarih=11 Nisan 1971 |erişimtarihi=1 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi}}</ref> 1971'de [[kabakulak]] olan Barış Manço'nun hastalığının da etkisiyle [[Fransa]]'da çalışan bu grup, dört ay değişik yerlerde konserler verdikten sonra oradan ayrıldı. ManchomongolMançomongol 1971'in Haziran ayında gruptaki anlaşmazlıklar ve Barış Manço'nun sağlık sorunları nedeniyle dağıldı.

1971 ve 1972 yılları Barış Manço'nun birçok sanatçı ile çalışarak [[Kurtalan Ekspres]]'i kurma çalışmalarıyla geçti. 1971 yılında, 1969 Türkiye Güzellik Kraliçesi Azra Balkan ile nişanlandı. Nişan, 1972'nin Mayıs ayında ayrılmalarıyla sonuçlandı.<ref name="Tunca1">{{Harvnb|Tunca|2005|p=48, 49}}</ref> 1972'de Kıbrıs'a giderken asker kaçağı olarak yakalandı ve Belçika Kraliyet Akademisi diploması sayesinde yedek subaylık hakkı kazandı.<ref>{{Haber kaynağı|yazar= |başlık=Askerliğine Karar ALınan Barış Manço Belçika'da |sayfa=20 |tarih=19 Ocak 1972 |erişimtarihi=3 Mayıs 2010 |yayımcı=Hey Dergisi |url=http://www.heydergileri.com/details.php?image_id=2652&mode=search }}</ref> Askerlik öncesi, 1972 yılı Şubat ayında, adını İstanbul'dan Güneydoğu'ya giden trenden alan Kurtalan Ekspres'i kuran Manço, 1972 Mayıs'ında grupla stüdyoya girerek "''Ölüm Allah'ın Emri''" ve "''Gamzedeyim Deva Bulmam''" adlı şarkıları kaydetti. Manço, [[Engin Yörükoğlu]], [[Celal Güven]], [[Özkan Uğur]], [[Nur Moray]] ve [[Ohannes Kemer]]'in oluşturduğu orkestra ile Anadolu'da konserler verdi.<ref name="Tunca13">{{Harvnb|Tunca|2005|p=50}}</ref> Bu grupla kaydettiği "''Ölüm Allah'ın Emri''" ve "''Gamzedeyim Deva Bulmam''" şarkılarının yer aldığı ilk plağı 1972 yılının başında yayımladıktan sonra Barış Manço askere gitti.<ref>{{Haber kaynağı|yazar= |başlık=Barış Manço'nun askere gitmeden önce doldurduğu son plağı piyasaya çıktı |sayfa=18 |tarih=21 Haziran 1972 |erişimtarihi=3 Mayıs 2010 |yayımcı=Hey Dergisi |url=http://www.heydergileri.com/data/media/15/18_ergder_yoldas_baris_manco_esin_afsar.jpg}}</ref> [[Türküola Müzik|Türküola]] tarafından yayımlanan Barış Manço ve Kurtalan EkspresinEkspres' in ilk plağı "Ölüm Allah'ın Emri-Gamzedeyim Deva Bulmam" adlı plakta Kurtalan Ekspres kadrosu şu şekildeydi;: Ohannes Kemer (yaylı tambur, gitar), Nur Moray(davul), Engin Yörükoğlu(davul), Celal Güven(perküsyonvurmalı sazlar), [[Özkan Uğur]](bassbas), Nezih Cihanoğlu(gitar). 1972 yılının Mayıs ayı sonunda ise grup, veda konserini vererek Manço'yu askere uğurladı. Kurtalan Ekspres ise dağılmayacağını ve Manço'nun askerden dönmesini bekleyeceğini açıkladı.<ref name="Tunca9">{{Harvnb|Tunca|2005|p=72}}</ref>

Barış Manço, eğitim dönemi biter bitmez konser ortamından uzak kalsa da plak ile dinleyiciye ulaşma yollarını denedi. Kurtalan Ekspres ile "''Küheylan''" ve "''Lambaya Püf De''" adlı şarkıları kaydederek uzaktan çekilmiş peruklu fotoğrafının bulunduğu bir zarfla piyasaya sürdü. Şubat 1973'te yayınlanmış olan ''Küheylan'', Manço'nun isminin sağcıya çıkmasına neden olan ilk eserdi. Parçada geçen Aslıhan, Neslihan, özümüze dönelim gibi sözler Orta Asya özlemi olarak algılanmıştır. Bu plağı 1973 yılının Ağustos ayında yayınlanan, Manço'nun askerliğinin sonlarında tamamlamış olduğu ''Hey Koca Topçu/Genç Osman'' plağı takip etti. Genç Osman'ın da bir serhat türküsü olması Manço'nun ülkücü olarak eleştirilmesine neden olacaktı.

{{Haber kaynağı|yazar= |başlık=Barış Manço: Bizi Efsane Yapanlar Şimdi Öldürmek İstiyor |sayfa=16 |tarih=19 Aralık 1973 |erişimtarihi=3 Mayıs 2010 |yayımcı=Hey Dergisi |url=http://www.heydergileri.com/details.php?image_id=3324&mode=search }}</ref> İşi bırakmasıyla ilgili ''"Programlarımızı çeşitli şekillerde kısıtlamak istediler, kabul etmeyip çıktık"'' açıklamasını yaptı.<ref name="gazino"/> İlk video klibini yine bu dönemde "''Hey Koca Topçu"'' parçası için çekti. Bu klipte Kurtalan Ekspres üyeleri [[Yeniçeri Ocağı|Yeniçeri]] ve [[Mehter]] kıyafetleriyle, Barış Manço ise Mülâzim-i Evvel Barış Efendi olarak asker kıyafetiylegiysisiyle göründü.<ref name="barismanco777.org">{{Web kaynağı | url = http://www.barismanco777.org/03-muzikal-yasami | başlık = Müzikal Yaşamı | erişimtarihi = 24 Ekim 2010 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110116073948/http://www.barismanco777.org/03-muzikal-yasami | arşivtarihi = 16 Ocak 2011 | ölüurl = yes }}</ref>

70'lerin ortalarına doğru Cem Karaca solun, Barış Manço ise sağın sembolü olarak görülüyordu. Ancak konserlerinde kendisine bozkurt işareti yapanlara biz sadece sizin için gelmedik buradaki herkes için geldik diyerek "''Hey Koca topçuyuTopçu''"yu istek yapanları sol yumruğunu havaya kaldırarak protesto edecekti.

Barış Manço ve Kurtalan Ekspres 1974 yılı içerisinde "Nazar Eyle-, Gülme Ha Gülme" adlı 45'liklerini kaydetti. Bu iki çalışma, hikâyesiöyküsü, sözü ve müziği Barış Manço tarafından yazılan Baykoca Destanı adlı bir konsept çalışmadan alınma şarkılar olmakla birlikte ilk etapta 45'lik olarak yayınlanmak zorunda kalındı. Daha sonra Nazar Eyle adlı çalışma, Baykoca Destanı'ndan çıkartıldı. Öte yandan Destan, Manço'nun etc"Etc." grubuyla yıllar önce kaydettiği "Gelinlik Kızların Dansı" gibi temalarla zenginleştirilerek 1975 sonlarına doğru bambaşka bir şekil alacaktı. Manço, o sene [[Hey (dergi)|Hey]] Dergisidergisi tarafından yılın erkek şarkıcısı seçildi.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Yılın Sanatçılarının "Oscar Konserleri"ni 22.000 Kişi İzledi |sayfa=16 |tarih=31 Mart 1974 |erişimtarihi=1 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> 1974 yılında Avustralya turnesine çıkan Barış Manço ve Kurtalan Ekspres'in orada verdiği konserlerin kaydedilerek kaset olarak yayınlanması tasarısı hiçbir zaman gerçekleşmedi. Aynı yıl 27 Haziran'da [[BJK İnönü Stadyumu|İnönü Stadı]]'nda düzenlenen "Hey Müzik Festivali-74" kapsamında sahne aldı.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Hey Müzik Festivali-74 yapıldı |sayfa=1 |tarih=28 Haziran 1974 |erişimtarihi=1 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref>

1975 yılında Barış Manço'nun Kurtalan Ekspres ile birlikte hazırlamakta olduğu ilk uzunçalarına lokomotif olarak çıkarılan, bir yüzü askerde yazdığı "Ben Bilirim Ben Bilirim" bir yüzü ise gelmekte olan uzunçaların isim parçası olan enstrümantal "2023"’ten oluşan 45'lik yayınlandı. Aynı yıl bir yıllık bir çalışmanın ardından kariyerinin ilk [[uzunçalar]]ı olan ''[[2023 (albüm)|2023]]''<nowiki/>'ü yayımladı. Manço'nun daha önceki [[psyhedelicPsychedelic rock|Saykodelik rock]] ya da yakın dönemdeki Anadolu kökenli şarkılarından çok farklı olarak [[progressive rock|ilerici rock]] denecek bir tarza sahip beş parçadan oluşan 13 dakikalık ''Baykoca Destanı'' ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılına yazılmış senfonik bir eser olan 10 dakikalık "''Kayaların Oğlu''" ile "''2023''" ikilisi gibi epikdestansı eserlere sahip sıra dışı bir albüm olarak sanatçının diskografisinde yer aldı. Bu dönemde Barış Manço, kariyerinin tek sinema filmi [[Baba Bizi Eversene]]'de oynadı.

1975 yılında Kurtalan EkspresteEkspres'te Özkan Uğur'un gruptan ayrılması üzerine 1976'da eski Bunalımlar ve Erkin Koray elemanı [[Ahmet Güvenç]] gruba katıldı. Kurtalan'ın yeni klavyecisi ise Dadaşlar'dan gruba geçen Kılıç Danışman idi. O seneyıl Barış Manço ve Kurtalan Ekspres, "Barış Manço'nun Yeni Plağı" adıyla bir 45'lik yayımladı. 45'liğin bir yüzünde "Rezil Dede", diğer yüzünde ise "Vur Ha Vur" yer almaktaydı. "Rezil Dede" adlı parça, "Çay Elinden Öteye" adlı bildik Karadeniz türküsünün Barış Manço'nun esprili sözleriyle bir rock- komediye çevrilmiş haliydi. "Vur Ha Vur" ise "2023" uzunçalarının epik parçası Baykoca Destanı'ndan bir bölüm olan şarkının funk ve jazzcaz-rock tınılı yeni bir düzenlemeyle elden geçirilmiş haliydi.

1976'nın Mart ayında dünya çapında bir firma olan CBS ile anlaşan Manço, ''Baris Mancho'' ismiyle lanse edileceği ve Avrupa pazarına yönelik olarak tamamen İngilizce şarkılardan oluşacak olan proje için 1976 yılının sonuna kadar Kurtalan Ekspres ve 30 kadar Belçikalı müzisyen ile 4 kadın vokalistten oluşan Georges Hayes Orchestra'nın eşliğinde dönem teknolojisinin tüm olanaklarını kullanan bir stüdyoda -Belçika'da- çalıştı. 2 milyon TL'ye mal olan ve 1976 yılının sonlarına doğru [[Baris Mancho]] adıyla Avrupa'nın birçok yerinde satışa sunulan uzunçalar, [[Romanya]] ve [[Fas]] gibi doğu ülkelerinde liste başı olsa bile genel olarak beklediği başarıyı yakalayamadı. Albüm Türkiye'de ise 1977 yılının başında [[Nick the Chopper]] olarak yayınlandı ve büyük başarı elde etti.

1977 yılında Barış Manço ve Kurtalan Ekspres'in 1972-1975 arasında 45'lik olarak yayınlanmış plaklarındaki şarkılardan oluşan [[Sakla Samanı Gelir Zamanı]] yayımlandı. Barış Manço ve Kurtalan Ekspres 1977'de 45 günlük bir Anadolu turnesine çıktı. Turnenin [[Balıkesir]] ayağında konser ekibi saldırıya uğradı ve grup üyelerinden Oktay Aldoğan ve Caner Bora yaralanarak hastaneye kaldırıldı.<ref name="Tunca3">{{Harvnb|Tunca|2005|p=156}}</ref> Bu olaya rağmen turne devam etti ve tamamlandı. Aynı yıl CBS firmasının desteğiyle [[Londra]]'da [[Rainbow Tiyatrosu]]'nda Kurtalan Ekspres ile birlikte konser vererek İngilizce ve Türkçe şarkılarını seslendirdi. KonserdenManço, konserden sonra karaciğer enfeksiyonu geçirdi ve karın boşluğunda bağırsağına yapışık bir [[tümör]] nedeniyle Belçika'da ameliyat oldu.

Bir süredir sağlık problemleri nedeniyle müzikten uzak kalmış olan Manço, 1978 yılının Haziran ayında Türkiye'ye dönerek yeni plağını hazırlamaya başladı. 1975'te tanıştığı LâleLale Çağlar ile 18 Temmuz 1978 tarihinde evlendi.<ref name="milliyet"/> Ohannes Kemer'in gruptan ayrılmasından sonra Kurtalan Ekspres'e [[Bahadır Akkuzu]] gitarist olarak girdi. Barış Manço ve Kurtalan Ekspres, 1978 sonuna doğru yayınlanan [[Yeni Bir Gün]] adındaki yeni uzunçalarlarının tanıtım konserini 1978 yılının Aralık ayında Şan Sineması'nda verdikleri konser ile gerçekleştirdi. Barış Manço, albümde yer alan şarkılardan "Sarı Çizmeli Mehmet Ağa" ve "Aynalı Kemer İnce Bele"'yi 31 Aralık 1978 yılbaşı günü TRT'de seslendirdi. Barış Manço ve Kurtalan Ekspres, 1979 yılı içerisinde TRT'de İzzet Öz'ün hazırladığı "Sihirli Lamba" adlı müzik programına da iki kez konuk olup albüm parçalarını tanıtmışlardır. Programda gösterilmek üzere bazı parçalara klip de çekilmiştir. "Sarı Çizmeli Mehmet Ağa", "Bir Selam Sana", "Ne Ola Yar Ola", "Yeni Bir Gün" parçaları bunlardan bazılarıdır.

Yeni Bir Gün, Barış Manço'nun uluslararası kariyer anlamındaki savaşı sırasında ihmal ettiği Türkiye cephesine dönüşünü ve yerini sağlamlaştırmasını sağlamıştır. Manço, pek çok röportajında bu dönemi yeniden doğuş ve ustalığa geçiş olarak nitelendirmiştir. 1979 yılında Cem Karaca'nın Türkiye'de etkinliğini yitirmeye başlaması da Manço'nun yeniden doğuşunu hızlandıran önemli bir faktördüetkendi. Barış Manço, bu albümle [[progresif rock|ilerici rock]]'ın Türkiye'deki en iyi örneklerinden birini verdi. ''Sarı Çizmeli Mehmet Ağa'', ''Aynalı Kemer'' gibi parçalar Barış Manço'nun halk deyişlerini kullanıp Türk müziğini, progressiveilerici müzik müzikleile başarıyla harmanlayarak bestelediği ve bu dönemde hit olan şarkılarındandır. Barış Manço, 1979 yılında Yeni Bir Gün adlı şarkısı ile Altın Kelebek Ödüllerinde yılın erkek sanatçısı unvanını kazandı. Bu şarkı ile ayrıca yılın bestecisi, yılın albümü ve yılın düzenlemesi ödüllerini de alırken Kurtalan Ekspres de yılın grubu ödülünü kazandı. 1979'da çıktığı Anadolu turnesinin tüm gelirini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışladı.<ref name="Tunca6">{{Harvnb|Tunca|2005|p=175}}</ref> Aynı yıl [[Hollanda]], [[Belçika]], [[Birleşik Krallık]], [[Almanya]]'da ve [[Kıbrıs]]'ta Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin 5. Kuruluş Yıldönümü etkinlikleri kapsamında [[Lefkoşa]] ve [[Magosa]]'da konserler verdi.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Altın Orfe'ye Barış Manço Gidiyor |sayfa=8 |tarih=14 Şubat 1980 |erişimtarihi=22 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref><ref name="1980yılı">{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Barış Manço İki Konser Verecek |sayfa=1 |tarih=29 Ekim 1980 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi, Hayat }}</ref> Belçika'daki konserden dönerken 24 Ağustos 1979 tarihinde [[Edirne]]'de aracının lastiği patladı ve bir otomobille çarpıştı.<ref>{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Belçika'dan Dönen Barış Manço Edirne'de Trafik Kazası Geçirdi |sayfa=12 |tarih=24 Ağustos 1979 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> Kazada bel kemiği çatlayan Manço, boynunda boyunluk belinde çelik korse ile dolaşmak zorunda kaldığından uzun süre sahnelerden uzak kaldı.