Alâeddin Camii (Sinop): Revizyonlar arasındaki fark

[[Dosya:Sinop Alaeddin Cami.JPG|thumbküçükresim|250px]]

[[Dosya:Alaeddin Camisi, Sinop.JPG|thumbküçükresim|250px|Alâeddin camisi, Sinop]]

Adını ünlü [[Anadolu Selçuklu Devleti]] sultanı [[I. Alaeddin Keykubad]]'tan alan cami, Kuzey Anadolu’da da en büyük Selçuklu camisidir.<ref name=rehber>{{Web kaynağı | başlık = Sinop Alaaddin Camii Açıldı | url = http://www.sinoprehberi.org/alaaddin-camii-acildi | yayıncı = Sinoprehberi.org 17 Nisan 2009 | erişimtarihi = 6 Ocak 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100104114536/http://www.sinoprehberi.org/alaaddin-camii-acildi | arşivtarihi = 4 Ocak 2010 | ölüurl = no }}</ref> Merkezde, Sakarya Caddesi üzerinde; Hükûmet Meydanı'na yakın mesafededir. Tarihi Sinop hamamı ve [[Pervane Medresesi]] yakınındadır. “Arap camileri” adı verilen, uzun saf tutmaya uygun, enine nefli ve geniş avlulu en eski cami tipinde bir yapıdır. “''Ulu Cami''” olarak da anılmaktadır.<ref name=tdvia>{{Web kaynağı | soyadı1 = Esemenli | ad1 = Deniz | başlık = Alâeddin Camii ve Medresesi | url = http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c02/c020310.pdf | yayıncı = Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi yıl: 1989, cilt: 2, | erişimtarihi = 6 Ocak 2016 | arşivengelli = evet}}</ref>

Camin yapım yılı, plan özellikleri ve yaptıranı ile mimarının kimlikleri kesin olarak bilinmiyor. Tahtını kaybettikten sonra Selçukluların hizmetine girmiş olan eski [[Ahlatşahlar Beyliği|Ahlatşah]] hükümdarı Atabeg Ayas’a Sinop’un fethinden sonra Selçuklu hükümdarı I. Alâeddin Keykubad tarafından inşa ettirildiği; 1261’deki [[Trabzon İmparatorluğu|Trabzon Komnenosları]]’nın saldırısı sırasında tamamen yıkıldığı, 1268’de de [[Pervâne Muineddin]] tarafından eski temelleri üzerine yeniden yapıldığı kuvvetli bir ihtimal olarak öne sürülmektedir.<ref name=tdvia/> 1376<ref name=":0">[https://dergipark.org.tr/tr/pub/istem/issue/26536/279360 Ahmet Gedik, Candaroğlu Celâleddin Bayezid Dönemine Ait İki Kitâbeye İlişkin Tashihi Gereken Bazı Hususlar, syf. 217]</ref> ve 1861 yıllarında kapsamlı onarımlar geçiren yapı, 2008-2009 yılında restore edilmiştir.<ref>https://m.haberler.com/sinop-alaattin-cami-restorasyonunun-ardindan-haberi/</ref>

Caminin en eski kitabesi 1268 tarihlidir ve bu kitabede caminin Pervâne Muineddin tarafından yaptırıldığını yazar. İç Kalede eski Ahlatşah hükümdarı Atabeg Esedüddin Ayas’ın kitabesi bulunur. Ahlatşahlar Beyliği’ne II. Sökmen’in veliaht tayin ettiği Atabeg Ayas, birkaç gün tahtta kaldıktan sonra bir saray darbesiyle hükümdarlıktan uzaklaştırılmış ve bir müddet sonra Anadolu Selçukluları’nın hizmetine girmişti. [[I. İzzeddin Keykavus]]’un yanında Sinop’un fethine katılan Atabeg Ayas’ın bir yıl sonra şehrin surlarının tamir ve yenilenmesi konusunda görevlendirildiği anlaşılmaktadır. 1215’ten 1230’a kadar inşa edilen en önemli Selçuklu yapılarında mütevelli olarak görev yapan Atabeg Ayas’ın inşaatlarda Güneydoğu Anadolulu veya Suriyeli mimar ve ustaları çalıştırıldığı bilinmektedir. Sinop’taki camide de Arap mimarisi etkisindeki [[Artuklu]] modeline uygun olarak inşa ettirilmiştir. 1261’deki Trabzon Komnenosları’nın saldırısı sırasında iç kale dışında kalan bütün binaların tahrip edildi. Alaeddin Camisi’nin de o sırada yıkıldığı düşünülür. Cami, 1268’de de Muînüddin Pervâne tarafından eski temelleri üzerinde yapılmıştır.