Abdülmecid Efendi: Revizyonlar arasındaki fark

'''Abdülmecid Efendi''' ([[Osmanlı Türkçesi]]: عبد المجيد افندی) (d. 29 Mayıs 1868, [[Beşiktaş, İstanbul|Beşiktaş]], [[İstanbul]] - ö. 23 Ağustos 1944, [[Paris]]), [[Osmanlı Hanedanı]]ʼndan son [[İslam]] [[Hilâfet|halifesi]], ressam, müzisyen. <!--[[Osmanlı Hanedanı]] [[hukuk]]una göre II. Abdülmecid olarak isimlendirilir.{{delil}}-->

 

 

== Hayatı ==

 

1876’da babasının tahttan indirilmesinden sonra Sultan [[II. Abdülhamid]]’in gözetiminde [[Yıldız Sarayı]]’ndaki Şehzedeğan Mektebi’nde sıkı bir eğitim aldı. Tarihe ve edebiyata meraklı, dil öğrenmeye yatkındı. Arapça, Farsça, Fransızca ve Almanca öğrendi. [[Sanayi-i Nefise]] hocaları ile ilişki kurdu; [[Osman Hamdi Bey]], [[Salvatore Valeri]]’den resim dersi aldı. [[Fausto Zonaro]] ile dostluk kurup resim çalışmalarında onun yolunda ilerledi.<ref name=katki>[http://thearthistoryjournal.blogspot.com.tr/2011/02/son-halife-abdulmecid-efendi-ve-resim.html '''Son Halife Abdülmecid Efendi ve Resim Sanatına Katkısı''', ''The Art History Journal, 13.02.2011'']</ref>

 

Taht sırasında çok gerideydi. [[Abdülmecid Efendi Köşkü|İcadiye’deki köşkünde]] sanatla meşgul olarak yaşadı. Dönemin saray geleneklerine uygun olarak alafranga yaşama ilgi duydu. Şahsuvar Başkadınefendi’den oğlu [[Ömer Faruk Efendi]], Mehista kadınefendi’den kızı [[Dürrüşehvar Sultan]] dünyaya geldi.

Resim ve müzik sanatları ile çok yakından ilgiliydi. Türk resim sanatının öncü isimleri arasında yer aldı.<ref name=ortayli>[http://www.milliyet.com.tr/2007/12/03/pazar/paz03.html İlber Ortaylı, '''Türk resminin öncü halifesi Abdülmecid''', ''Milliyet gazetesi, 03.12.2007'']</ref> 1909’da kurulan [[Osmanlı Ressamlar Cemiyeti]]’nin fahri başkanlığını yaptı. Yurt içinde ve yurt dışındaki çeşitli sergilere tablolarını gönderdiği bilinen Abdülmecid Efendi’nin eserlerinden birisi [[Paris]]’teki büyük yıllık sergide sergilenmiş; ''Haremde Beethoven'', ''[[Haremde Goethe]]'', ''Yavuz Sultan Selim'' adlı tabloları 1917’de [[Viyana]]’daki Türk ressamlar sergisinde sergilenmiştir. Özellikle portre alanında başarılı idi. En önemli portrelerinden biri devrinin ünlü şairi [[Abdülhak Hamit Tarhan]]’ın portresidir.<ref name=ortayli/> Kızı Dürrüşehvar Sultan’ın, oğlu Ömer Faruk Efendi’nin portreleri en bilinen eserlerindendir. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin gazete çıkarma girişimleri, [[Galatasaray sergileri]], Şişli Atölyesi’nin kurulması, Viyana sergisi, [[Avni Lifij]]’in Paris’te burslu okutulması onun desteklediği sanatsal olaylardandır.

 

 

=== Veliahtlığı ===

[[31 Mart Olayı]]’ndan sonra [[II. Abdülhamid]] tahttan indirilmiş; [[V. Mehmed|veliaht Reşat Efendi]] tahta çıkarılmış; Şehzade Abdülmecid Efendi’nin ağabeyi [[Yusuf İzzeddin Efendi]] veliaht olmuştu. Yusuf İzzeddin’in 1916’da intihar etmesinden sonra Sultan Abdülmecid’in oğullarından [[VI. Mehmed|Vahdettin]] veliaht tayin edildi. 1918’de Mehmed Reşat’ın ölümü ve [[VI. Mehmet|Vahdettin]]’in tahta çıkması üzerine Şehzade Abdülmecid Efendi veliaht ilan edilmiştir.

 

 

=== Halifeliği ===

 

TBMM’nin kararını Abdülmecit Efendi’ye tebliğ etmek üzere [[Ahmet Müfit Kurutluoğlu|Müfid Efendi]] başkanlığında kura ile seçilmiş 15 kişilik heyet İstanbul’a gönderildi.<ref name=ayse/> 24 Kasım 1922 günü [[Topkapı Sarayı]]’ndaki [[Hırka-i Şerif Dairesi]]’nde biat töreni gerçekleşti. İlk defa Arapça yerine Türkçe dua edildi. Cuma namazı için gidilen [[Fatih Camii]]’nde, yeni halife adına Müfid Efendi tarafından ilk defa Türkçe hutbe okundu. "''Küçük cihaddan büyüğüne döndük''" mealindeki hadis-i şerifi konu alan hutbede, "büyük cihad" cehalete karşı savaş diye yorumlandı. Yeni halife İslam alemine bir beyanname neşrederek kendisini seçen meclise teşekkür etti.<ref name=tdv>[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c01/c010313.pdf Cevdet Küçük, '''Abdülmecid Efendi''', ''Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi'']</ref>

21-27 Aralık 1922 tarihinde toplanan Hint Hilafet Konferansı Abdülmecid’in halifeliğini tasdik ve kabul etti. 29 Ekim 1923’te [[Türkiye'de cumhuriyetin ilanı|Cumhuriyet ilan edilince]] hilafet ve halifenin durumu gündeme geldi. Halifenin ödeneğinin artırılmasını talep etmesi ve yabancı siyasi konukları kabul etmek için izin istemesi Türk hükûmeti ile halife arasında gerilim yarattı. 5-20 Şubat 1924 günleri İzmir’de yapılan Harp Oyunları sırasında bir araya gelen devlet büyükleri halifelik meselesini de görüştüler.

 

 

=== Sürgün edilmesi ===

Karar Abdülmecit Efendi’ye İstanbul Valisi [[Ali Haydar Yuluğ|Haydar Bey]] ve Polis Müdürü Saadettin Bey tarafından bildirildi. Abdülmecid ve ailesi halkın galeyana gelmemesi için ertesi sabah, saat 5.00’te gizlice [[Dolmabahçe Sarayı]]’ndan alınarak otomobil ile [[Çatalca]]’ya götürüldüler. Burada bir süre Rumeli Demiryolları Şirketi’nin amiri tarafından ağırlandıktan sonra Simplon Ekspresi’ne (eski Şark Ekspresi) bindirildiler.<ref name="yucel"/>

 

 

Abdülmecid Efendi, sürgünün ilk durağı [[Montrö]]’de bir bildiri yayımlayarak Türk hükûmetini ‘ladini’ (dinsiz, din dışı) olmakla suçlamış ve İslam dünyasını hilafet konusunda karar almaya çağırmıştı. Ancak Ankara’nın İsviçre’ye baskısı üzerine bir daha böyle konuşmalar yapmadı.<ref name=ayse/>

 

=== Sürgün yılları ve ölümü ===

Abdülmecid Efendi, Fransa’nın Nice şehrinde sakin bir yaşam sürdü.<ref name=tdv/> Kızı Dürrüşehvar Sultan’ı ve yeğeni Nilüfer Hanım Sultan’ı dünyanın sayılı zenginlerinden Haydarabad Nizamı’nın oğullarıyla evlendirdi; bu sayede mali durumu düzeldi. Hilafet konusunda İslam aleminden umduğu ilgiyi bulamadığı için kendisini daha çok ibadete, resim çalışmalarına ve müziğe verdi.<ref name=tdv/>

 

Dosya:Haremde Goethe.JPG|''[[Haremde Goethe]]'', 1898/1917, [[Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi]]

Dosya:Haremde beethoven.jpg|''[[Haremde Beethoven]]'', 1915, [[İstanbul Resim ve Heykel Müzesi]]

Dosya:Abdülmecit Efendi'nin imzaladığı Abdülhak Hâmit Tarhan resmi.png

</gallery>

== Ailesi ==

=== Eşleri ve çocukları ===

* [[Şehsuvar Kadınefendi]]'den: Şehzade [[Ömer Faruk Osmanoğlu]]

* Hayrunnisa Kadınefendi (1876-1936)