Hallâc-ı Mansûr: Revizyonlar arasındaki fark

{{Müslüman bilgin bilgi kutusu

|resim_adı = Brooklyn Museum - The Execution of Mansur Hallaj From the Warren Hastings Album.jpg

|resim_boyutu = 300px

ve [[Bağdat]], [[Irak]], [[Abbâsîler]] Halifeliği

|bölge = [[Bağdad]], [[Irak]], [[Abbâsîler]] Halifeliği

|fikir = [[En-el Hak|'''<u>En-el Hak</u>''']] <ref name="Tawaaseen, Massignon Press 1913">''Kitaab al-Tawaaseen'', Massignon Press, Paris, 1913, vi, 32.</ref><br />

* [[Zikir]]

* [[Mistik]] [[Şiir]]

|çalışmaları = [[İslâm|'''<u>İslâmî</u>''']] [[Mistisizm|'''<u>Mistisizm</u>''']]

* Ta’Sînû’l Ezel ve’l-Cevherû’l-Ekber ve’ş-Şeceretû’n-Nûr’iyye ''(Kitâb-ût Tavâsîn)''

|eşi =

|çocuk =

|imza =

|imza_alt =

|box_width =

}}

 

== Hayatı ==

Asıl adı "Ebû’l Moğıt Huseyn bin Mansûr bin Mehemmed Beyzâvvî" idi.<ref name="iranicaonline.org">Jawid Mojaddedi, "ḤALLĀJ, ABU’L-MOḠIṮ ḤOSAYN b. Manṣur b. Maḥammā Bayżāwi" in Encyclopedia Iranica [http://www.iranicaonline.org/articles/hallaj-1]</ref> Babasının mesleğinden dolayı “Hallâc” lakabını aldı.

 

 

=== Eğitimi ===

 

Bu seyahatten dönünce aleyhindeki faaliyetler de tekrar başladı. 903 senesinde üçüncü defa hacca gitti ve burada iki yıl kaldı. Bazen ibadet ediyor, bazen de halk arasına karışıp hacda kesilen kurbanlar gibi Allah yolunda kendini feda etmeye hazır olduğunu haykırıyordu. Bir ara Arafat’ta kendisine hakaret ve işkence edilmesini istedi. Bağdat’a dönen ve bir ev satın alan Hallâc’da bir değişikliğin meydana geldiği fark edilmişti. Hakkında anlatılan bir hikâyeye göre Bağdat’ta açıkça Hak yolunda canını feda etmek istediğini, kanının dökülmesinin halk için helal olduğunu ilan etti. [[Karmatiler]]’ in [[Abbasiler|Abbasi Devleti]]’ ni tehdit ettiği, 870 yılında başlayıp 883 yılına kadar devam eden Zenc isyanının izlerinin henüz silinmediği, istikrarsızlığın devam ettiği bir dönemde Hallâc’ın sözleri ve davranışları halk ve ulema arasında yeni bir huzursuzluk meydana getirdi. [[Davûd ez-Zahiri]] öncülüğünde bir grup alim Hallâc’ın aleyhinde bir faaliyet başlattı; bazıları onun sihirbaz, şarlatan veya deli olduğunu ileri sürerken bazıları da keramet sahibi bir veli olduğunu söylüyordu. Aleyhindeki faaliyetler artıp bir kısım müridleri tutuklanınca kendisini de aynı akıbetin beklediğini anladı ve Ahvaz’a kaçtı. Sûs’ta bir dostunun yardımıyla Dânyâl peygamberin türbesi civarında bir yıl saklandı. 913' de yakalanarak Bağdat’a getirildi ve idam talebiyle mahkeme önüne çıkarıldı. Vezir Ali b. Îsâ el-Kunnâî onu üç defa siyaset meydanında teşhir ettikten sonra hapsedilmesini yeterli gördü. Sekiz yıl süren hapis hayatı, genellikle dostu Nasr el-Kuşûrî’nin evindeki bir odada göz hapsi şeklinde geçti. Bütün ihtiyaçları karşılandı; ziyaretçi kabul etmesine izin verildi. Hapiste bulunan Hallâc’ın Bağdat ve çevresindeki etkisi giderek arttı. Burada iken Kitâbü’t-Tavâsîn’in “Tâsînü’s-sirâc” ve “Tâsînü’l-ezel” bölümlerini yazdı.<ref name= "Hallac" />

Kendisinden sonra gelen ve "Yetmiş iki millete bir gözle bakmak" gibi sözlerle tüm farklı inanç ve kanaatleri ötekileştirmeyen Yunus Emre gibi sûfilerde görülen kucaklayıcı, anlamaya dönük yaklaşımın kökleri Hallac-ı Mansur'a kadar uzanmaktadır. Ünlü Alman tasavvuf araştırmacısı Annemarie Schimmel'in Hallac'dan aktardığı aşağıdaki satırlar onun farklı inançtan insanlara nasıl baktığını apaçık bir şekilde göstermektedir:

 

 

"''Yeryüzünde hiçbir imansızlık yoktur ki, altında iman saklı olmasın; itaat yoktur ki, altında kendinden büyük isyan saklı olması ve kendini tamamen ibadete adama hali yoktur ki, altında saygıdan feragat hali olmasın; sevmek iddiası yoktur ki, altında edepsizlik saklı olmasın. Fakat ulu Tanrı, kullarına istidatlarına göre muamele eder.''"<ref>Annemarie Schimmel, a.g.e. s.63</ref>

 

=== Ölümü ===

 

Hallâc’ın asıldığı yer zamanla önem kazanmaya, Hak şehidi bir velinin türbesi olarak ziyaret edilmeye başlanmıştır. Vezirliğe yeni tayin edilen Ali b. Mesleme’nin, görevine başlamadan önce Hallâc’ın kabri olarak bilinen yeri ziyaret ederek manevî huzurunda dua edip niyazda bulunması, Abbasî Devleti’nin ondan özür dilemesi ve itibarını iade etmesi anlamına gelmiştir. Hallâc adına burada türbe inşa edilmiştir.<ref name= "Hallac" />

* [http://www.sufism.20m.com/hallac.htm Hallâc]

* [http://www.sunnah.org/aqida/Hallaj_doctrine.htm Doctrine of Hallâc]

* [http://www.leapinglaughter.org/archive/tawasin/index.htm The Tawasin of Mansur al-Hallaj]

* [http://www.fordham.edu/halsall/source/all-hallaj-quotations.html al-Hallaj at the Internet Medieval Source Book]

* [http://www.scribd.com/doc/30459084/Mazmua-e-Mansur-Hallaj-collected-works-of-Mansur-Hallaz complete Works of Mansur Hallaj]

[[Kategori:İşkence kurbanları]]

[[Kategori:Derisi yüzülerek idam edilmiş kişiler]]