Konglomera: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Yeni maddeler eklendi
Gülnur SAU20 (mesaj | katkılar)
geliştirmek için
46. satır:
== Çakıl Taşı Kullanım Alanları Ve Türkiye ''Çıkarıldığı Yerler'' ==
[[Dosya:ConglomerateUSGOV.jpg|thumb]]
Döşeme ve süsleme sanatında kullanılan çakıl taşı, deniz kıyısı,göl kıyısı ve akarsu yataklarında bulunan, mekanik aşınma sonucunda yuvarlaklaşmış, genellikle sert ve küçük boyutlu kayaçlara verilen isim olup halk arasında çakıl olarak da anılmaktadır.<ref name="dogaltassektoru.com" /> Doğal çakıl taşlarının büyüklerine ‘’moloz’’, küçük olanlara ‘’fiski’’ denilmektedir.<ref name=":3">https://www.mercandogaltas.com/cakil-tasi/</ref> Deniz kıyısı ve dere yataklarında bulunan bu taşların boyutları 20–60&nbsp;mm arasında değişmekte olup, bazı yörelerde ÇAKIL TAŞIçakıl taşı veya DEREdere TAŞItaşı, bazı yörelerde ise YAĞMUR TAŞIyağmur taşı olarak isimlendirilmektedir. Kocataş ise 200&nbsp;mm'den büyük olanlara verilen isimdir. Bu taşları biçimlendiren buzul, rüzgâr ve su gibi etkenlerdir. Ayrıca peyzaj mimarisinde de kullanılmakta olan çakıl taşı, döşendiği mekanlarda dekoratif olduğu kadar, sıcak ve soğuktan da etkilenmeyecek bir dayanıklılığa sahiptir. Bugün eski tarz döşemeler, günümüzün çağdaş mimarisi ile buluşturularak eski güzelliklere yeniden hayat verilmektedir.<ref name="dogaltassektoru.com" /> Doğal çakıl taşları, bulundukları bölgenin geçmiş zamanlardaki iklimi hakkında da bilgi verirler. Özellikle akarsu yatağında bulunan büyük taşların bulunduğu katmanlar geçmişte yağışın, dolayısıyla akarsu debisinin fazla olduğunu, ince çakıl ve kum ağırlıklı katmanların varlığı ise geçmişte yağışın ve akarsu debisinin az olduğunun zaman dilimi hakkında bilgi verir. <ref name=":3" />Kum ve çakılın basınçla birleşmesi ve zaman içinde sertleşmesi sonucunda oluşan doğal kütleye ‘konglomera’ denilmektedir. Konglomeralar yuvarlanmış, köşeli yüzeyleri olmayan çakıl taşı veya kaya bloklarının silisli, kireçtaşlı maddelerin demir oksitle birleşerek doğal yoldan çimentolaşmasından oluşmuştur. Antik Çağ’da sağlam olması için özellikle sütun gibi yapılarda çokça kullanılmış olduğu görülmektedir.<ref name=":3" /> İnşaatlarda temel dolgu malzemesi olarak; otoyollar, pistlerde zeminin çökmesini önlemek amacıyla ana dolgu malzemesi olarak; bahçe ve parklarda dekorasyon amacı olarak sıkça kullanılmaktadır.<ref name=":3" /> Değişik renklerde kullanılan çakıl taşları dolamit olarak adlandırılmaktadır. Ender olarak bulunan gündüz ışığı emen, gece karanlıkta parlayan çakıl taşları da vardır ki, bunlar daha çok lüks yapıların dış mekanlarında bahçe yolarında yol kenarlarını işaretleme ve süsleme malzemesi olarak kullanılmaktadır. Çakıl taşı Türkiye'de yoğun olarak Akdeniz'de çıkarılır ve deniz kenarlarında oluşan fiziksel tortul bir kayaç'dır. <ref name="dogaltassektoru.com">http://www.dogaltassektoru.com/2009/12/turkiyedeki-dogal-taslarn-tanmlar{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}</ref>
 
== Konglomera ve breşler ==
[[Dosya:Conglomerate mcr2.JPG|thumb]]Çeşitli [[kayaç]] parçalarının [[akarsu]] ortamında uzun mesafeler boyunca taşınıp, orta-iyi derecede yuvarlaklık kazanması sonucu oluşan, tane boyu 2&nbsp;mm'den büyük çakıl ve blokların [[kum]] ve doğal [[çimento]] ile bağlanıp pekişmesiyle konglomera adı verilen sedimanter kayaçlar meydana gelir. Konglomeralar büyük ölçüde çakıllardan oluşmaktadır. <ref name=":4">{{Web kaynağı|url=https://www.jeogenc.net/konglomera-ve-bres.html|başlık=Konglomera ve Breş|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> [[Çakıl taşı|Çakıllar]], çoğunlukla kaya türleri saplanabilecek kadar büyüktürler.<ref name=":4" /> Kesilerek plaka halinde getirilen konglomeralar parlatıldıktan sonra inşaatlarda kaplama malzemesi olarak kullanılır. Konglomeralarda çakılların yaklaşık aynı sertlikte olması ve çimento ile iyi bir şekilde birleşmiş olması istenir. Çimentonun boşlukları doldurma derecesi iyi değilse kayaç boşluklu olur. Çakıllar, sarp yamaç eğimi ve oldukça [[Türbülans|türbülanslı]] akışlar sebebiyle çeşitli ortamlarda birikebilirler.<ref name=":4" /> Konglomeradaki büyük çakıllar da akarsularının enerjili akışlarını veya aşındırıcı bir sahildeki güçlü dalga etkinliğini gösterebilir. <ref name=":4" /> Çakılları yuvarlak olan konglomeralara puding denilmektedir. Bu tür [[mermer]]<nowiki/>e örnek olarak Hereke Pudingleri verilebilir. Konglomeralarda yer yer görülen çatlaklar ile kil ve kalsit dolguları, kullanım sorunları yanı sıra kayacın işlenmesini ve görünümünü de olumsuz açıdan etkiler.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/d3109c63bf4323e_ek.pdf|başlık=4.1.2 Renk-Görünüm|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>
[[Dosya:Conglomerate mcr2.JPG|thumb]]
 
Konglomeralar [[matriks]] veya tane destekli olabilirler. Arazi çalışmalarında bazen;
Çeşitli kayaç parçalarının akarsu ortamında uzun mesafeler boyunca taşınıp, orta-iyi derecede yuvarlaklık kazanması sonucu oluşan, tane boyu 2&nbsp;mm'den büyük çakıl ve blokların kum ve doğal çimento ile bağlanıp pekişmesiyle konglomera adı verilen sedimanter kayaçlar meydana gelir. Kesilerek plaka halinde getirilen konglomeralar parlatıldıktan sonra inşaatlarda kaplama malzemesi olarak kullanılır. Konglomeralarda çakılların yaklaşık aynı sertlikte olması ve çimento ile iyi bir şekilde birleşmiş olması istenir. Çimentonun boşlukları doldurma derecesi iyi değilse kayaç boşluklu olur. Çakılları yuvarlak olan konglomeralara puding denilmektedir. Bu tür mermere örnek olarak Hereke Pudingleri verilebilir. Mermerlerin tektonik hareketlerle kırılıp parçalanması sonucu oluşan köşeli çakıllar kimyasal yolla çökeltilmiş bir çimento ile bağlanırsa breşler oluşur. Çimentonun rengi kırılan parçalardan farklı olduğu için, ''breşler'' cilalandığı zaman damarlı ve çok renkli güzel bir görünüm arz ederler.<ref name="dogaltassektoru.com"/>
 
Kum çoğunlukta ve çakıl az ise: Çakıllı kumtaşı,
 
Kum az, çakıl çoğunlukta ise: Kumlu çakıltaşı,
 
Kil az, çakıl çoğunlukta ise: Çamurlu çakıltaşı
 
Çakıl az, kil çoğunlukta ise: Çakıllı çamurtaşı şeklinde mostralarına rastlanılabilinir.<ref>https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/75241/mod_resource/content/0/Sed.Kay.%205.pdf</ref>
 
Mermerlerin [[tektonik hareketler]]<nowiki/>le kırılıp parçalanması sonucu oluşan köşeli çakıllar kimyasal yolla çökeltilmiş bir çimento ile bağlanırsa breşler oluşur. Çimentonun rengi kırılan parçalardan farklı olduğu için, ''[[Breş|breşler]]'' cilalandığı zaman damarlı ve çok renkli güzel bir görünüm arz ederler.<ref name="dogaltassektoru.com" /> Diğer pek çok sedimanter kayaç gibi konglomera ve breşler de geçmiş zamanlarla ilgili ipucu taşırlar.<ref name=":4" />
 
== Konglomera Kullanım Alanları ==
Konglomeralar çoğunlukla iç cephe kaplamasında ve ayak sirkülasyonunun yoğun olmadığı yerlerde kullanılmalıdır. Çakılları bağlayan matriks killi veya sedimantasyon sırasında tam olarak pekleşmemiş ise direnç dayanımları düşük olacağından zaman içinde aşınabilir, incelemeler sonucunda, dış mekanlarda kullanılan konglomeraların zaman içinde doğadaki rengine dönüştüğü için ikincil kalsit dolgularında da yer yer çatlamalar ve kopmalar olduğu gözlenmiştir.<ref name=":5">http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/d3109c63bf4323e_ek.pdf</ref>
 
=== Konglomeranın Kimyasal Özellikleri ===
Karbonat ve kil bileşimli olan konglomeralar, çözünme ve asitlere karşı duyarlılardır. Bileşenler ve matriks silisli ise, ayrışma-ufalanma daha az görülür ve asitlerden daha az etkilenirler.<ref name=":5" />
 
=== Konglomeranın Mekanik Özellikleri ===
Konglomeraların aşınma, eğilme ve basınç dayanımı değerleri T.S standartlarına uygun olmalıdır. Konglomeraların mekanik özellikleri; kayacın dokusal özellikleri ile yakından ilişkilidir.<ref name=":5" />
 
== Türkiye'deki konglomera ve breş dağılımları ==
Satır 60 ⟶ 79:
#Ankara, Haymana bej mermerleri
#İskenderun siyah mermerleri
#Konya, Bozkır kahverengi-kızıl mermerleri<BR>[[Dosya:Conglomerate on the coast - geograph.org.uk - 1306669.jpg|thumb]]
#Adana, Toros bej mermerleri
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Konglomera" sayfasından alınmıştır