Fil: Revizyonlar arasındaki fark

Afrika fili, ilk olarak Alman doğa bilimci [[Johann Friedrich Blumenbach]] tarafından 1797 yılında ''Elephas africana'' olarak tanımlanmıştır.<ref name=African>{{Dergi kaynağı |yazar=Laursen, L.; Bekoff, M. |yıl=1978 |başlık=''Loxodonta africana'' |dergi=Mammalian Species |cilt=92 |sayfalar=1-8|url=http://www.science.smith.edu/msi/pdf/i0076-3519-092-01-0001.pdf |jstor=3503889 |doi=10.2307/3503889|sayı=92}}</ref> ''Loxodonta'' cinsinin adının Georges Cuvier tarafından 1825 yılında verildiği düşünülmektedir. Cuvier, cinsin adını ''Loxodonte'' olarak yazmış ve adı bilinmeyen bir yazar tarafından bu isim ''Loxodonta'' olarak düzeltilmiştir. [[Uluslararası Zoolojik Adlandırma Kodu]]'nda bu adlandırmanın kaynağı olarak adı bilinmeyen yazar tanınmaktadır.<ref name=MSW3>{{Kitap kaynağı|yazar=Shoshani, J.|yıl=2005|bölüm=Order Proboscidea|editör=Wilson, D. E.; Reeder, D. M|başlık=Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, Volume 1|url=http://www.google.com/books?id=JgAMbNSt8ikC&pg=PA91#v=onepage&q&f=false|basım= 3.|yayıncı=Johns Hopkins University Press|sayfalar=90-91|isbn=978-0-8018-8221-0|oclc=62265494}}</ref> 1942 yılında [[Henry Fairfield Osborn]] tarafından Afrika filinin 18 alt türü tanımlanmıştır ancak daha fazla morfolojik veriye ulaşıldıktan sonra alt tür sınıflandırılması azalmıştır<ref>Sukumar, s. 46.</ref> ve 1990'larda yalnızca iki alt tür tanınmaya başlanmıştır: [[Afrika savan fili|savan fili]] (''L. a. africana'') ve [[Afrika orman fili|orman fili]] (''L. a. cyclotis'').<ref>{{Dergi kaynağı|yazar=Barnes, R. F. W.; Blom, A.; Alers M. P. T.|yıl=1995|başlık=A review of the status of forest elephants ''Loxodonta africana'' in Central Africa|dergi=Biological Conservation|cilt=71|sayı=2|sayfalar=125-32|doi=10.1016/0006-3207(94)00014-H}}</ref> Orman filinin kulakları daha küçük ve yuvarlaktır, ayrıca uzun dişleri de daha ince ve düzgündür. Yalnızca [[Batı Afrika|Batı]] ve [[Orta Afrika]]'nın ormanlık alanlarında bulunur.<ref name=Shoshani42>Shoshani, s. 42-51.</ref> 2000 yılında yapılan bir inceleme yazısında, kafatası morfolojisine dayanarak bu iki alt türün ayrı birer tür olarak (''L. africana'' ve ''L. cyclotis'') sınıflandırılması önerilmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı|yazar=Grubb, P.; Groves, C. P.; Dudley J. P.; Shoshani, J.| yıl=2000|başlık=Living African elephants belong to two species: ''Loxodonta africana'' (Blumenbach, 1797) and ''Loxodonta cyclotis'' (Matschie, 1900)|dergi=Elephant|cilt=2|sayı=4|sayfalar=1-4|url=http://arts.anu.edu.au/grovco/Loxodonta%20cyclotis.pdf}}</ref> 2001 ve 2007 yıllarında yayımlanmış olan DNA araştırmaları da iki ayrı tür olarak sınıflandırılması sonucuna varmış<ref name=outgroup>{{Dergi kaynağı|yazar=Rohland, N.|yıl=2007|başlık=Proboscidean mitogenomics: chronology and mode of elephant evolution using mastodon as outgroup|dergi=PLoS Biology|cilt=5|sayı=8|sayfalar=e207|doi=10.1371/journal.pbio.0050207|soyadı2=Malaspinas|ad2=Anna-Sapfo|soyadı3=Pollack|ad3=Joshua L.|soyadı4=Slatkin|ad4=Montgomery|soyadı5=Matheus|ad5=Paul|soyadı6=Hofreiter|ad6=Michael}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı| yazar =Roca, A. L.; Georgiadis, N.; Pecon-Slattery, J.; O'Brien, S. J. | başlık =Genetic evidence for two species of elephant in Africa| dergi =Science | cilt =293 | sayı =5534| sayfalar =1473-77 | yıl =2001| doi =10.1126/science.1059936| pmid =11520983}}</ref> ancak 2002 ve 2005 yıllarında yapılan DNA araştırmaları bunların aynı tür olduğu sonucuna varmıştır.<ref>{{Dergi kaynağı|yazar=Eggert, L. S.; Rasner, C. A.; Woodruff, D. S.|yıl=2002|başlık=The evolution and phylogeography of the African elephant inferred from mitochondrial DNA sequence and nuclear microsatellite markers|dergi=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences|cilt=269|sayı=1504|sayfalar=1993-2006|doi=10.1098/rspb.2002.2070}}</ref><ref name=Debruyne>{{Dergi kaynağı|yazar=Debruyne, R.|yıl=2005|başlık=A case study of apparent conflict between molecular phylogenies: the interrelationships of African elephants|dergi=Cladistics|cilt=21|sayı=1|sayfalar=31-50|doi=10.1111/j.1096-0031.2004.00044.x}}</ref> Daha sonra 2010 yılında yapılan bir başka çalışma da Afrika savan ve orman fillerinin ayrı türler olarak sınıflandırılması önerisini desteklemiştir.<ref name=DNA>{{Dergi kaynağı| yazar =Rohland, N.; Reich, D.; Mallick, S.; Meyer, M.; Green, R. E.; Georgiadis, N. J.; Roca, A. L.; Hofreiter, M.| başlık =Genomic DNA Sequences from Mastodon and Woolly Mammoth Reveal Deep Speciation of Forest and Savanna Elephants| dergi = PLoS Biology | cilt =8| sayı =12| yıl =2010| doi=10.1371/journal.pbio.1000564| sayfa =e1000564 | pmid =21203580 | pmc =3006346| editör =David Penny}}</ref> 2011 yılında Afrika fillerinin [[taksonomik]] konumlaması hâlâ tartışmalı bir konudur.<ref name="Ishida">{{Dergi kaynağı|yazar=Ishida, Y.; Oleksyk, T. K.; Georgiadis, N. J.; David, V. A.; Zhao, K.; Stephens, R. M.; Kolokotronis, S.-O.; Roca, A. L.|yıl=2011|başlık=Reconciling apparent conflicts between mitochondrial and nuclear phylogenies in African elephants|dergi=PLoS ONE|cilt=6|sayı=6|sayfalar=e20642|doi=10.1371/journal.pone.0020642|editör=William J. Murphy}}</ref> ''Mammal Species of the World'' (Dünya Memeli Türleri) adlı referans eserin üçüncü baskısında bu iki fil ayrı bir tür olarak sınıflandırılır<ref name=MSW3/> ve ''Loxodonta africana'' türü için alt tür listelemez.<ref name=MSW3/> Bu yaklaşım [[Birleşmiş Milletler Çevre Programı]]'nın [[Dünya Koruma İzleme Merkezi]] (UNEP-WCMC) ve [[Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği]] (IUCN) tarafından kabul edilmemiş ve her iki örgüt de ''L. cyclotis'' adını ''L. africana'' adının sinonimi olarak listelemiştir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = ''Loxodonta cyclotis'' (Matschie, 1900) | yayıncı = UNEP-WCMC Species Database | url = http://www.unep-wcmc-apps.org/isdb/Taxonomy/tax-species-result.cfm?displaylanguage=ENG&Genus=%2525Loxodonta%2525&source=animals&speciesNo=71831&Country=&tabname=names | arşivengelli = evet }}{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}</ref> Bulunan bazı kanıtlara göre Batı Afrika'da bulunan fillerin ayrı bir tür olduğu önerilmekte olsa da<ref>{{Dergi kaynağı|yazar=Eggert, L. S. Eggert, J. A. Woodruff, D. S.|yıl=2003|başlık=Estimating population sizes for elusive animals: the forest elephants of Kakum National Park, Ghana|dergi=Molecular Ecology|cilt=12|sayı=6|sayfalar=1389-1402|doi=10.1046/j.1365-294X.2003.01822.x|url=http://labs.biology.ucsd.edu/woodruff/pubs/210.pdf|pmid=12755869}}</ref> bu hâlâ çözülmemiş bir konudur.<ref name=Debruyne/><ref name="Ishida"/> [[Kongo Havzası]]'nın ''Loxodonta pumilio'' adı ile ayrı bir tür olması için önerilen [[pigme fil]]ler ise muhtemelen çevresel koşular nedeniyle küçük cüsseli olan ve erken ergenliğe erişen orman filleridir.<ref>{{Dergi kaynağı | yazar = Debruyne, R.; Van Holt, A.; Barriel, V.; Tassy, P.;| yıl = 2003 | başlık = Status of the so-called African pygmy elephant (''Loxodonta pumilio'' (NOACK 1906)): phylogeny of cytochrome b and mitochondrial control region sequences | dergi = Comptes Rendus de Biologie | cilt = 326 | sayı = 7 | sayfalar = 687-97 | pmid = 14556388|url=http://regis.cubedeglace.com/wp-content/uploads/2009/02/debruyne_et_al_20032.pdf | doi = 10.1016/S1631-0691(03)00158-6}}</ref>

[[Hortumlular]] takımının üç ana [[Adaptif radyasyon|evrimsel yayılımı]] ve 161'in üzerinde soyu tükenmiş üyesi kaydedilmiştir. İlk hortumlular, [[Paleosen]]'in sonlarında ilk evrimsel yayılımı oluşturan Afrikalı ''[[Eritherium]]'' ve ''[[Phosphatherium]]'' cinsleridir.<ref name="Gheerbrant">{{Dergi kaynağı |yazar=Gheerbrant, E. |yıl=2009 |başlık=Paleocene emergence of elephant relatives and the rapid radiation of African ungulates |dergi=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS) |cilt=106 |sayı=26 |sayfa=10717-10721 |doi=10.1073/pnas.0900251106 |url=http://www.pnas.org/content/106/26/10717.full |pmid=19549873 |pmc=2705600}}</ref> Kalıntıları 1996 yılında [[Fas]]'ta bulunan ve yaklaşık [[tilki]] büyüklüğünde olan ''Phosphaterium'' 56 milyon yıl önce yaşamıştır.<ref name="Gheerbrant 2">{{Dergi kaynağı|soyadı=Gheerbrant |ad=E. |soyadı2=Sudre |ad2=J. |soyadı3=Cappetta |ad3=H. |yıl=1996 |başlık=A Palaeocene proboscidean from Morocco |dergi=Nature |cilt=383 |sayı=6595 |sayfalar=68-71 |doi=10.1038/383068a0}}</ref> [[Eosen]] döneminde Hint altkıtasındaalt kıtasında [[Anthracobunidae]] familyası ve Afrika'da ''[[Numidotherium]]'', ''[[Moeritherium]]'' ile ''[[Barytherium]]'' cinsleri yaşamıştır. Görece küçük olan bu hayvanlar suda yaşıyordu. ''Moeritherium'' cinsi hortumlular yaklaşık bir [[tapir]] (110&nbsp;cm) büyüklüğündeydi; uzun burun-dudakları ile kafası [[domuz]]a benzemekteydi ve ön dişleri uzundu. Fillere benzeyen özellikleri yanında [[deniz inekleri]] ile de ortak özelliklere sahipti. Sonraları ''[[Phiomia]]'' ve ''[[Palaeomastodon]]'' cinsleri ortaya çıktı. ''Palaeomastodon'' muhtemelen ormanlık ve yarı açık ağaçlık alanlarda yaşıyordu. Hortumluların çeşitliliği [[Oligosen]] döneminde azalma göstermiştir.<ref>Sukumar, s. 13-16.</ref> Bu dönemin dikkate değer türlerinden biri, daha sonra ortaya çıkacak çeşitli türlerin atası sayılabilecek olan ve [[Afrika Boynuzu]]'nda yaşamış olan ''[[Eritreum|Eritreum melakeghebrekristosi]]'' türüdür.<ref name=link>{{Dergi kaynağı|yazar=Shoshani, J.; Walter, R. C.; Abraha, M.; Berhe, S.; Tassy, P.; Sanders, W. J.; Marchant, G. H.; Libsekal, Y.; Ghirmai, T.; Zinner, D.|yıl=2006|başlık=A proboscidean from the late Oligocene of Eritrea, a "missing link" between early Elephantiformes and Elephantimorpha, and biogeographic implications|dergi=Proceedings of the National Academy of Sciences|cilt=103|sayı=46|sayfalar=17296-301|doi=10.1073/pnas.0603689103}}</ref> [[Miyosen]]'in başlarında [[Deinotheriidae]] ve [[Mammutidae]] türleri ile birlikte ikinci evrimsel yayılma görüldü. Bunların ilki Afrika ve Avrasya'da yaşayan ''Barytherium'' cinsi ile<ref name=Sukumar17>Sukumar, s. 16-19.</ref> ikincisi de ''Eritreum'' cinsi ile akrabadır<ref name=link/> ve Kuzey Amerika'ya yayılmıştır.<ref name=Sukumar17/>

Uzun olan ve fildişi olarak bilinen kesici dişler, 12 önazıön azı [[sütdişi|süt dişi]] ve 12 azı dişi olmak üzere fillerin genellikle 26 dişi vardır. Bebek dişleri çıktıktan sonra yerine kalıcı dişler gelen memelilerin aksine fillerin yaşamı boyunca dişleri belirli bir döngü ile değişir. Filin tipik yaşam süresi boyunca çiğneme dişleri altı kere değişir. Dişler, memelilerin çoğunda olduğu gibi çeneden dikey olarak çıkıp eski dişlerin yerine geçmez. Bunun yerine yeni dişler ağzın arkasında çıkar ve eski dişleri ağzın önüne doğru iter. Çenenin her iki yanındaki ilk çiğneme dişleri fil iki ya da üç yaşına geldiğinde, ikinci dişler fil dört ilâ altı yaşındayken düşer. Üçüncü dişler 9-15 yaşında, dördüncü dişler ise 18-28 yaşında değiştirilir. Beşinci dişler fil 40'lı yaşlarının başındayken düşer. Altıncı ve genellikle de sonuncu dişler ile fil yaşamının sonuna kadar yaşar. Fil dişlerinin tepeleri halka şeklinde olup Afrika fillerinde bu tepeler baklava şeklindedir.<ref name=Shoshani70>Shoshani, s. 70-71.</ref>

Fildişleri üst çenede bulunan kesici dişlerin değişiklik geçirmiş hâlidir. Hayvan 6 ilâ 12 aylıkken sütdişlerininsüt dişlerinin yerine geçer ve yılda yaklaşık 17&nbsp;cm olmak üzere uzamaya devam eder. Yeni çıkan fildişlerinin üzerinde bulunan pürüzsüz [[mine]] tabakası zamanla aşınır. [[Dentin]] [[fildişi]] olarak bilinir ve kesiti çapraz çizgilerden baklava şeklinde alanlar oluşturan bir desendir. Yaşayan bir doku olarak fildişi görece yumuşaktır ancak [[kalsit]] kadar sertliğe sahiptir. Kesici dişlerin büyük kısmı dışarıdan görünür, kalan kısmı kafatasındaki oyuklara bağlıdır. Kesici dişlerin en azından üçte birinde [[pulpa]] bulunur ve bazılarında uçlara kadar giden sinirler de görülür. Bu nedenle hayvana zarar vermeden dişleri sökmek zordur. Dişler söküldükten sonra eğer serin ve nemli yerde tutulmazsa kurumaya ve çatlamaya başlar. Fil, fildişlerini çeşitli amaçlar için kullanır. Su, tuz ve köklere ulaşmak için toprağı kazmaya; ağaçların kabuğunu soyup iz bırakmaya ve yol açmak için ağaçlar ile dalları kaldırmaya yarar. Dövüşürken saldırmak, savunmak ve hortumu korumak için kullanılır.<ref name=Shoshani71/>

Filin kalbi 12 ilâ 21&nbsp;kg arasındadır. Memeliler arasında sıradışısıra dışı bir şekilde [[kalp apeksi]] çift uçludur.<ref name=Shoshani78/> Ayakta iken filin kalbi dakikada 30 kere atar. Diğer hayvanların tersine fil yattığında kalp atışı dakikada 8 ilâ 10 kere olmak üzere artış gösterir.<ref>{{Dergi kaynağı|yazar=Benedict, F. G.; Lee, R. C.|yıl=1936|başlık=The heart rate of the elephant|dergi=Proceedings of the American Philosophical Society|cilt=76|sayı=3|sayfalar=335-41|jstor=984548}}</ref> [[Akciğer]]ler [[diyafram (kas)|diyafram]]a bağlıdır<ref name=Shoshani78>Shoshani, s. 78-79.</ref> ve [[akciğer zarı]] yerine [[bağ doku]] bulunur.<ref name=snorkel/> Bu nedenle soluma göğüs kafesinin genişlemesinden çok diyaframa bağlıdır.<ref name=Shoshani78/> Bu hayvanın su altındayken hortumuyla yüzeyden nefes alması sırasında oluşan basınç farklılıklarıyla başedebilmesinebaş edebilmesine olanak sağlar<ref name=snorkel>{{Dergi kaynağı|yazar=West, J. B.|yıl=2002|başlık=Why doesn't the elephant have a pleural space?|dergi=Physiology|cilt=17|sayı=2|sayfalar=47-50|url=http://physiologyonline.physiology.org/content/17/2/47.full|pmid=11909991}}</ref> ancak bu açıklamanın geçerliliği tartışmalıdır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = How elephants 'snorkel' | yayıncı = BBC News | tarih = 31 Ağustos 2002 | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/2225846.stm | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150905143604/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/2225846.stm | arşivtarihi = 5 Eylül 2015 | erişimtarihi = 15 Mayıs 2013 | ölüurl = no }}</ref> Bu adaptasyonun bir başka açıklaması da hayvanın hortumu ile su çekebilmesine yardımcı olmasıdır.<ref name=snorkel/> Filler genellikle hortumlarıyla soluk alır ancak çok az bir hava ağızlarından da geçer. Geviş getirmeyen ve tek bölmeli mideye sahip olan fillerde [[arka bağırsak mayalanması]] ile [[selüloz]] [[çekum]] ve [[kalın bağırsak]]ta sindirilir. İnce, kör ve kalın bağırsaklarının toplam uzunluğu 35 m'ye yaklaşır. Sindirim bir gün kadar sürse de fillerin ağızdan aldıkları besinlerin çoğu sindirilmeden dışkılanır.<ref name=Shoshani78/>