Dünya: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Nazlitanis (mesaj | katkılar)
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k →‎İç yapısı: Düzenlemeler AWB ile
187. satır:
 
[[Deprem]]lerin nedeni, yer kabuğundaki bir kırıkla birbirinden ayrılan iki büyük kütlenin ([[levha]]nın) birdenbire harekete geçerek üst üste binmesi ya da uzaklaşması sonucunda yer kabuğunun şiddetle ileri geri sarsılmasıdır. Büyük bir depremde bazı titreşimler Dünya'nın öbür yüzündeki dairesel bir alanda "odaklanır". Buna karşılık bazı titreşimler çekirdeği aşıp öbür yana geçmez. Böylece Dünya'nın öbür yüzünde hiçbir titreşimin duyulmadığı halka biçiminde bir "gölge" belirir. Bu gölgenin boyutları ölçülerek çekirdeğin büyüklüğü hesaplanabilir. Ayrıca deprem titreşimlerinin yayılma hızı saptanarak içinden geçtikleri maddelerin yoğunluğu, dolayısıyla bileşimi belirlenebilir. Eritilmiş kayaçlarla yapılan laboratuvar deneyleri bu çalışmalara büyük ölçüde ışık tutar.
Dünya'nın yüzeyi, kalınlığı 6 ile 70&nbsp;km arasında değişen bir "''kabuk''" katmanıyla örtülüdür. Yerkabuğu denen bu katman daha ağır maddelerden oluşan ve 2.865&nbsp;km derine inen çok kalın "''[[Manto (jeoloji)|manto]]''" katmanının üzerine oturur. Mantonun bittiği yerde Dünya'nın merkezine kadar 3.473&nbsp;km boyunca uzanan "''çekirdek''" başlar. Jeologlara göre, içteki manto katmanı çok büyük kabarma hareketleri sonucunda yerkabuğunu iterek birçok yerde yüzeye çıkmıştır. Ayrıca normal olarak yerkabuğunun yapısında bulunmayan bazı kayaçlar da yanardağı hareketleri nedeniyle Dünya'nın yüzeyine ulaşmıştır. [[Jeolog]]lar bu verilere dayanarak mantonun üst kesimlerinin "''ültrabazik''" korkayaçlardan oluştuğunu ileri sürerler. Bir yanda ''asit kayaç'' olarak nitelenen [[granit]]in yer aldığı kayaç sınıflandırmasının öbür ucunda bulunan bu ültrabazik kayaçlar ağır demir ve [[magnezyum]] silikatlardan oluşur. Mantonun alt bölümlerinin de aynı yapıda, ama daha ağır ve yoğun olduğu sanılmaktadır. Çekirdeğin yapısındaki maddeler ise hem mantodakilerden daha ağır, hem de hiç değilse çekirdeğin dış bölümünde sıvı haldedir. Buna karşılık çekirdeğin içinin manto ve kabuk gibi katı olduğu sanılıyor. [[Yer çekirdeği|Yer çekirdeğin]]n<nowiki/>de olağanüstü bir basınç vardır. Bilinen elementlerin çoğu böylesine büyük bir basınç altında çok yoğunlaşmış olarak bulunabilir; ama jeologların genel kanısı, bazı demirli göktaşları ([[Gök taşı|meteoritler]]) gibi çekirdeğin de metal halindeki [[nikel]] ve [[demir]]den oluştuğudur.
 
=== Yer kabuğu ===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Dünya" sayfasından alınmıştır