Vikipedi

Türkiye'de Kürtlere yönelik insan hakları ihlalleri: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Vitruvian (mesaj | katkılar)
Devriyeler
12.005 değişiklik
Hedda Gabler tarafından yapılan 22404501 sayılı değişiklik geri alınıyor. Olayları baştan aşağıya taraflı şekilde inceleyeceğinize, eklediklerim üzerinden bazı düzenlemeler yapabiliriz. Dünya kadar bilgi, arka plan yığarım bu maddeye. Yaşananlar sizin algıladığınız gibi değil.
Etiket: Geri al
k Vitruvian (mesaj) tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Hedda Gabler tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. (TW)
Etiket: Geri al
1. satır:
[[Türkiye Kürtleri|Kürtler]] uzun bir süre boyunca kendilerine [[Türkiye hükûmetleri listesi|Türk hükûmeti]] tarafından uygulanan bir ayrım ve katliam geçmişine sahiptir.<ref name=Levene>{{Dergi kaynağı |yazar=Levene, Mark |yıl=1998 |başlık=Creating a Modern 'Zone of Genocide': The Impact of Nation- and State-Formation on Eastern Anatolia, 1878–1923 |journal=Holocaust and Genocide Studies |cilt=12 |sayı=3 |sayfalar=393–433 |doi=10.1093/hgs/12.3.393 |alıntı=The persistence of genocide or near-genocidal incidents from the 1890s through the 1990s, committed by Ottoman and successor Turkish and Iraqi states against Armenian, Kurdish, Assyrian, and Pontic Greek communities in Eastern Anatolia, is striking. ... the creation of this "zone of genocide" in Eastern Anatolia cannot be understood in isolation, but only in light of the role played by the Great Powers in the emergence of a Western-led international system.<br /> In the last hundred years, four Eastern Anatolian groups—Armenians, Kurds, Assyrians, and Greeks—have fallen victim to state-sponsored attempts by the Ottoman authorities or their Turkish or Iraqi successors to eradicate them. Because of space limitations, I have concentrated here on the genocidal sequence affecting Armenians and Kurds only, though my approach would also be pertinent to the Pontic Greek and Assyrian cases.}}</ref> 1923'te Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana Kürtlere karşı periyodik olarak katliamlar yapılmıştır. Bunlardan en önemlisi ise 13 bin 160 sivilin [[Türk Ordusu]] tarafından öldürüldüğü ve 11 bin 818 kişinin sürgüne götürüldüğü [[Dersim İsyanı]]'dır.<ref name="Radikal">[http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=965187&Date=19.11.2009&CategoryID=77 "Resmi raporlarda Dersim katliamı: 13 bin kişi öldürüldü"], ''[[Radikal]]'', November 19, 2009. {{Tr icon}}</ref> McDowall'a göre 40 bin kişi öldürüldü.<ref name="McDowall209">David McDowall, ''A modern history of the Kurds'', I.B.Tauris, 2002, {{ISBN|978-1-85043-416-0}}, p. 209.</ref> [[Ağrı ayaklanmaları]] sırasında [[Türkiye Kürtleri|Türkiye'de yaşayan Kürtlere]] yönelik gerçekleştirilen 1930'daki [[Zilan Katliamı]]'nda<ref>[[Altan Tan]], ''Kürt sorunu'', Timaş Yayınları, 2009, {{ISBN|978-975-263-884-6}}, [https://books.google.com/books?id=dWNsWUzD_s8C&pg=PA275&dq=%22Zilan+katliam%22&hl=tr&ei=_AJnTOCqIpOsuQP1_J3-Aw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDQQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false p. 275.] {{Tr icon}}</ref><ref>[[Pınar Selek]], ''Barışamadık'', İthaki Yayınları, 2004, {{ISBN|978-975-8725-95-3}}, [https://books.google.com/books?id=MIEmg86jO5kC&pg=PA109&dq=%22Zilan+katliam%22&hl=tr&ei=_AJnTOCqIpOsuQP1_J3-Aw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CEAQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false p. 109.] {{Tr icon}}</ref> 5 bin ila 47 bin kişi öldürüldü.<ref>[[Osman Pamukoğlu]], ''Unutulanlar dışında yeni bir şey yok: Hakkari ve Kuzey Irak dağlarındaki askerler'', Harmoni Yayıncılık, 2003, {{ISBN|975-6340-00-2}}, p. 16. {{Tr icon}}</ref>
Osmanlı idaresinden beri süregelen çeşitli Kürt ayaklanmaları Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu sonrası da devam etmiş ve yaşananlar önemli bir tartışma konusunu oluşturmuştur. 1926 ve 1930 yıllarında Ağrı dolaylarında görülen ayaklanmalarda binlerle ifade edilen silahlı Kürt güçlere karşısında Türk hükümeti bölgeye çok sayıda asker yığmış ve 1930'da yaşanan olaylar için muhtelif kaynakların ifadesine göre 1.500 ila 15.000 arasında Kürdün öldüğü tahminleri yapılmıştır.<ref name=":3">{{kitap kaynağı |soyadı1=Şimşir |ad1=Bilal |başlık=Kürtçülük II (1924-1999) |yayıncı=Bilgi Yayınları |isbn=9752202733}}</ref> Çeşitli Türk raporlarında Kürtleşme eğilimde oldukları ifade edilen ve önemli bölümü Zazaca konuşan Dersimliler ise Osmanlı yönetiminden miras kalmış bir sorun olarak görülmekteydi.<ref name=":3" /> Zaman zaman bulunduğu civara da nüfuz etmeye çalışan, askerle çatışan silahlı Dersim aşiretleri, merkezi devlet otoritesini güçlendirmeye çalışan Türkiye tarafından önemli bir geri kalmışlık sorunu olarak sayılıyor ve reformlar gündeme getiriliyordu.<ref name=":3" /> Böylece 1937-38 yıllarında merkezi Türk hükûmetiyle bazı Dersim aşiretleri karşı karşıya geldi ve önemli kayıplar veren Dersim aşiretleri mağlup oldu. Çok sayıda insanın ölümüyle sonuçlanan Dersim'deki olaylarda sert tedbirlere başvurulması dolayısıyla yaşananlar katliam boyutuyla da ele alındı.
 
[[Kürtçe|Kürt dili]], kıyafetleri, folklorü ve Kürtçe isimlerin kullanımı yasaklandı ve Kürt yerleşim bölgeleri 1946'ya kadar sıkıyönetim altında kaldı.<ref>H. Hannum, ''Autonomy, Sovereignty, and Self-determination'', 534 ss., University of Pennsylvania Press, 1996, {{ISBN|0-8122-1572-9}}, {{ISBN|978-0-8122-1572-4}} (bkz. s. 186).</ref> Türk hükûmeti, varlıklarını inkar etmek amacıyla 1980'lere kadar Kürtleri "Dağ Türkleri" olarak sınıflandırdı.<ref>Gülistan Gürbey. 1996. “The Kurdish Nationalist Movement in Turkey since the 1980s.” In The Kurdish Nationalist Movement in the 1990s: Its Impact on Turkey and the Middle East, ed. Robert Olson. Lexington: University of Kentucky Press, 9-37.</ref><ref>[http://countrystudies.us/turkey/26.htm Turkey – Linguistic and Ethnic Groups – U.S. Library of Congress]</ref><ref>Bartkus, Viva Ona, ''The Dynamic of Secession'', (Cambridge University Press, 1999), 90-91.</ref><ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Çelik|ad=Yasemin|başlık=Contemporary Turkish foreign policy|yıl=1999|yayıncı=Praeger|konum=Westport, Conn.|isbn=978-0-275-96590-7|url=https://books.google.com/books?id=y9PXcwFOLNcC&lpg=PA3&dq=mountain%20turks&pg=PA3#v=onepage&q=mountain%20turks&f=false|baskı=1. publ.|sayfa=3}}</ref> "Kürtler", "[[Kürdistan]]" veya "Kürtçe" kelimeleri Türk hükûmeti tarafından resmen yasaklandı.<ref name=bahar /> 1980 askeri darbesinin ardından Kürtçe resmi ve özel hayatta resmen yasaklandı.<ref name=NYTK>Toumani, Meline. [https://www.nytimes.com/2008/02/17/magazine/17turkey-t.html?ex=1361854800&en=df64cf85326e2103&ei=5124&partner=permalink&exprod=permalink Minority Rules], ''[[New York Times]]'', 17 Şubat 2008</ref> Kürtçe konuşan, yayın yapan veya şarkı söyleyen birçok kişi tutuklandı ve hapsedildi.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Aslan|ad1=Senem|başlık=Nation Building in Turkey and Morocco|tarih=2014|yayıncı=Cambridge University Press|isbn=1-107-05460-5|sayfa=134|url=https://books.google.com/books?id=wTAWBQAAQBAJ}}</ref> 1991'de yasağın kaldırılmasından bu yana Türkiye'deki Kürtler, Kürtçenin devlet okullarında bir ders olmanın yanı sıra eğitim dili olarak da ele alınmasını uzun süredir istemektedir. Günümüzde Kürtçe, özel ve devlet okullarında ana eğitim dili olarak kullanmak yasadışı olsa da Kürtçe dersi eğitimi veren okullar mevcuttur.<ref name=":0">{{Haber kaynağı |url=http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/kurtce-okulda-kurtce-karne|başlık=Kürtçe okulda Kürtçe karne|eser=Al Jazeera Turk – Ortadoğu, Kafkasya, Balkanlar, Türkiye ve çevresindeki bölgeden son dakika haberleri ve analizler|erişimtarihi=19 Nisan 2018|dil=tr}}</ref><ref name=":1">{{Web kaynağı | url = https://www.cnnturk.com/turkiye/cizrede-kurtce-egitim-verilen-okulda-ogrenciler-karne-aldi | başlık = Cizre'de Kürtçe eğitim verilen okulda öğrenciler karne aldı | website = CNN Türk | dil = tr | erişimtarihi = 19 Nisan 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190701112315/https://www.cnnturk.com/turkiye/cizrede-kurtce-egitim-verilen-okulda-ogrenciler-karne-aldi | arşivtarihi = 1 Temmuz 2019 | ölüurl = no }}</ref><ref name=":2">{{Haber kaynağı |url=https://bianet.org/bianet/toplum/161771-ilk-kurtce-karneler-verildi|başlık=İlk Kürtçe Karneler Verildi|eser=Bianet – Bagimsiz Iletisim Agi|erişimtarihi=19 Nisan 2018}}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye%27de_Kürtlere_yönelik_insan_hakları_ihlalleri" sayfasından alınmıştır