Kıyı oku: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
1. satır:
'''Kıyı oku ''', girintili çıkıntılı kıyılarda, enkaz göçü ve kıyı akıntıları ile taşınan malzeme, [[koy]] ve körfezlerin açıklarında birikerek zamanla su yüzüne çıkarlar. Bu şekilde koyların önünde bir ok biçiminde yer alırlar. Bu şekillere “kıyı oku” denir.<ref>Davinson - Arnott R. , Introduction to Coastal Processes and Geomorphology ,Cambridge University Press The Edinburgh Building, Cambridge CB2 8RU, UK</ref> Kıyı oku, kıyılardan ya da göl kıyılarından oluşan bir kıyı barı ya da [[plaj]] arazisidir. Bir [[koy]]<nowiki/>un [[Burun (coğrafya)|burun]] bölgelerinde olduğu gibi yeniden girişin gerçekleştiği yerlerde, [[kıyı şeridi]] akımları ile kıyı şeridi sürüklenme süreci ile gelişir. Sürüklenme, dalgaların sahile eğik bir açıyla gelmesi ve [[Tortulanma|tortul]]<nowiki/>arı zikzak desenle sahile taşıması nedeniyle oluşur.<ref>Duane, D.B. and James, W.R., 1980, "Littoral transport in the surf zone elucidated by an Eulerian sediment tracer experiment:" ''Journal of Sedimentary Petrology''. vol. 50, p. 929-942<br /></ref>
[[Dosya:Dungeness National Wildlife Refuge aerial.jpg|thumb|upright=1.5|[[Dungeness kıyı oku]] [[Juan de Fuca Boğazı]], ABD Pasifik sahili.]]
==Oluşumu==
Satır 27 ⟶ 18:
Kıyı okları, uzun kıyı kayması, dönüşün 30 dereceden daha büyük olduğu bir burun bölümüne ulaştığında ortaya çıkar. Su basıncı (örneğin bir nehirden) kumun birikmesine izin vermeyecek kadar büyük olana kadar kıyı oku denize devam eder. Daha sonra bitki örtüsü kıyı oku üzerinde büyümeye başlayabilir ve kıyı oku istikrarlı ve genellikle verimli hale gelebilir. Kıyı okları büyüdükçe arkalarındaki su, rüzgardan ve dalgalardan korunur ve bir tuz bataklığı oluşabilir.
Bir kıyı oku sonunda dalga kırılması meydana gelebilir, bir kanca veya tekrarlayan tükürük oluşturmak için etrafında tortul taşımalıdır.<ref name=":0">Evans, O.F. 1942, "The origin of spits, bars and related structures:" ''Journal of Geology,'' v. 50, p. 846-863</ref> Birden fazla yönde kırılma karmaşık bir kıyı oku yaratabilir. Kıyı oku boyunca eğik olarak başka bir yönde gelen dalgalar tükürüğün büyümesini durdur, kısaltır ve sonunda tamamen yok eder.<ref name=":0" />
Kıyı oklarını oluşturan tortular, nehirler ve aşınan blöfler de dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan gelir ve orada değişiklikler kıyı oku ve diğer kıyı kara formları üzerinde önemli bir etkisi olabilir. Akarsu üzerinde ağaç kesimi ve çiftçilik gibi faaliyetler nehirlerin [[Tortulanma|tortul]] yükünü artırabilir ve bu da hassas yaşam alanlarını boğarak kıyı oku etrafındaki gelgit ortamlarına zarar verebilir. Blöfler boyunca inşa edilen yollar veya bölmeler, aşınmış tortul hacmini büyük ölçüde azaltabilir.
| |||