|
[[Lirik]], [[epik]] ve [[drama]]tik türleri olan oratoryonun [[motet]]'le [[çile]] ile (paston), [[kantat]] ve kimi zaman da [[opera]]yla yakınlığı vardır.
Kaynağı kesin olarak bilinmemekle birlikte, çileyi anlatan [[din]]i [[şarkı]]ların oratoryoyu ortaya çıkardığı düşünülmektedir. Obrecht, Sermizy ve Lassus çile'lerini besteledikleri sırada "dramatik diyalog" ilkesine uydular. [[1563]]'e doğru [[Oratorium Tarikatı]]'nın kurucusu Aziz Filippo Neri, Anomuccia, Palestrina ve Soto da Langa'dan sonra da Felice Anerio'dan, San Girolamo della Carita veya Santa Maria in Vallicella kilisesinde düzenlediği dini toplantılar için ''Laudi spirituali''{{'}}ler yazmalarını istedi. Oratoryo terimi işte buradan gelir.
== Tarihçe ==
[[1600]]'de Emilio dei Cavaileri, Santa Maria in Vallicella'da, daha sonraları Agazzari ve Laudi'nin yazdıkları gibi gerçek bir [[ruh]]ani opera olan ''Rappresentazione di Anima Corpo'''yu (Ruh ve Bedenin Temsili) icra ettirdi. Carrisimi ise daha çok [[İncil]] ve [[Tevrat]] [[Öykü (edebiyat)|hikâyeleri]] yazarak, bunlarda serbest melodi ile recitativo arasında tam bir denge kurmayı başardı: [[İtalya]]'da ve yabancı [[ülke]]lerde birçok [[besteci]] onu örnek aldı: [[Napoli]]'de Scarlatti, [[Viyana]]'da Caspar von Keril ve [[Fransızlar|Fransız]] M.A. Charpentier.
[[Dosya:Robert Sterl Schuch dirigiert Rosenkavalier.jpg|thumb|250px|Robert Sterl'den bir çizim - 1912]]
=== Napoli okulu ===
=== Almanya'da oratoryo ===
[[Almanlar|Alman]] oratoryosunda [[koro]]nun büyük bir yer tutmasına karşılık, [[İtalyanlar|İtalyan]] operasında koro ikinci planda kaldı. Oratoryoyu [[Hamburg]]'a [[1715]]'te Mattheson soktu. Onun, İncil ile ilgili bestelerinden otuz iki oratoryosu ile [[Georg Friedrich Händel|Händel]] ve ''Çile''leri ile ''Noel Oratoryosu'' (kır kantatları dizisi) gibi ölümsüz şaheserleri olan Johann Sebastian Bach ilham aldılar; Keiser, Telemann, Schieferdecker, Kunzen'ler C.P.E. Bach ''Israeliten in den Wüsle'' (İsrailliler Çölde, [[1775]]), İsa'nın ölümü, Händel estetiğini örnek alan oratoryolar bıraktılar. Haydn ise, konusunu Tekvin'den ve Milton'ın Kayıp Cenneti'nden alan ''Die Schöpfung'' (Yaratılış, [[1798]]), ardından da ''Die Jahreszeiten''{{'}}i (Mevsimler) yazdı.
=== Fransa'da oratoryo ===
[[Fransa]]'da ise Mondonville'in [[Fransızlar|Fransız]] oratoryoları aslında büyük motetlerdi. Persuis, Davesnes, Gossec, Edelmann, Rigel, Vogel, Le Noble, Le Sueur, dini bestelerine tasviri bölümler kattılar. Almanya'da [[1803]]'te Beethowen ''Christus am Olberge'' (İsa Zeytin Dağında) adlı eserini verdi. Bundan kısa bir süre sonra da Mendelssohn, Schumann, Brahms, Liszt ve Dvorjak yeni şaheserler yarattılar. Fransa'da ise Cesar Franck Berlioz Gounod'nun eserleri sayılabilir.
== Modern oratoryo ==
== Türk oratoryoları ==
Batı tekniğiyle beste yapan [[Türkler|Türk]] [[müzisyen]]leri oratoryo türünde bazı eserler verdiler. Bunlardan en önemlileri, [[Ahmet Adnan Saygun]], metni [[Yunus Emre]]'nin [[şiir]]lerine dayanan [[Yunus Emre Oratoryosu]] ([[1946]]), [[Fazıl Say]]'ın [[Nazım Hikmet Oratoryosu]] ile [[Nevit Kodallı]]'nın, [[Cahit Külebi]]'nin uzun bir şiiri üzerine bestelediği [[Atatürk Oratoryosu]]'dur ([[1953]]). Atatürk Oratoryosu benzeri eserler, oratoryo türünün, dini konular dışına da taştığını göstermektedir.
== Ayrıca bakınız ==
|
