|
== Yaşamı ==
[[1886]] yılında, [[Sivas]]’ın [[Divriği]] ilçesinde Dünya’ya geldi. Babası Mühürzâde Ömer Bey, annesi Ayşe Hanım’dır. Üç yaşında iken babasını kaybetti, annesi tarafından büyütüldü.
Ortaöğrenimini Divriği Rüştiye Mektebi’nde tamamladıktan sonra okuldaki başarısı nedeniyle öğretmen yardımcısı olarak bir süre kendi okulunda görev yaptı. [[1903]]'te [[Ziraat Bankası]]’nın açtığı memurluk sınavını kazanarak [[Kangal]] kazasındaki şubeye, bir yıl sonra ise Koçgiri Şubesi’ne atandı.<ref name=aktuel>[http://www.yeniaktuel.com.tr/top107,184@2100.html Ali Can Sekmeç, '''10. Yıl Marşına İlham Verdiler''', ''Yeni Aktüel Dergisi, Sayı 184'']</ref>. [[1906]]-[[1909]] arasında Erzurum vilayetinde kıtlık yaşanmıştı <ref>[http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi9pdf/gul_abdulkadir.pdf Abdülkadir Gül, '''Osmanlı Devletinde Kuraklık ve Kıtlık''', ''Uluslararası Sosyal Ara_tırmalar Dergisi, Cilt 2/9 Sonbahar 2009'']</ref>. Nuri Bey, [[1909]]’da1909’da, depolarda bırakılan buğday ve tahılları kişisel inisiyatifini kullanarak halka uygun bedelle sattı. Bu yüzden hakkında soruşturma açıldı ve aklandı.
[[1910]]’da1910’da Maliye Bakanlığı’nın sınavını kazandı ve maliye memuru oldu. Beyoğlu Gelirler Müdürlüğü’nde memur olarak [[İstanbul]]’a atanmıştı. Kısa süre sonra Hasköy Mal Müdürü oldu. Maliyenin her kademesinde çalıştı. Bir yandan da Maliye Mekteb-i Âlisi’nde gece derslerine katılarak yüksek öğrenimini yaptı. [[1918]]’de1918’de maliye müfettişi oldu. Beyoğlu ve Galata dolaylarında görev yaparken [[I. Dünya Savaşı]]’ndan yenik çıkmış bir devletin memuru olarak bazı hakaretlere maruz kalmıştı. Bu hakaretleri sindiremediği için istifa etti.<ref name=aksiyon/>.
Mesude Hanım ile evlenen Mehmet Nuri Bey’in bu evlilikten Galip ve Kayı Alp adlı iki oğlu, Mefkure, Şukufe, Süveyda, Süheyla, Gülbahar ve Turan Melek adlarında kızları Dünya’ya geldi.<ref name="aktuel"/> Drexel Üniversitesi biyomedikal mühendisliği bölümü kurucusu Profesör Doktor Banu Onaral torunudur.
=== İlk Türk sigara kâğıdı ===
Maliye müfettişliğini bıraktıktan sonra ticaret yapmanın yollarını arayan Nuri Bey, [[1918]]’de1918’de, yabancıların tekelinde olan sigara kağıdı işine girdi. [[Eminönü, İstanbul|Eminönü]]’de küçük bir dükkânda ilk Türk sigara kağıdı yapımını başlattı. Ürettiği sigara kağıdına “Türk Zaferi” adını verdi. Türk Zaferi sigara kâğıtları [[Kurtuluş Savaşı]] vermekte olan Türk halkı tarafından büyük ilgi gördü. Nuri Bey, bu ilk girişiminden büyük kazanç elde etti.<ref name="celebi">[http://www.celebi.com.tr/pdf/sayi20/07_portre.pdf '''Hayallerden Gerçekler Yapan Adam: Nuri Demirağ''', ''Çelebice Dergisi, Aralık 2009, Sayı 20'']{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}</ref>.
=== Millî Mücadele yılları ===
=== Demiryolu inşaatı ===
Kurtuluş Savaşı’ndan bağımsız bir devlet olarak çıkan [[Türkiye Cumhuriyeti]], ülkenin ulaşım sorununa demiryolları ile el atmıştı; amaç, en kısa sürede demiryolu ağını genişletmekti<ref>[http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=Print&DergiIcerikNo=720&Yer=DergiIcerik Yrd. Doç. Dr. İsmail Yıldırım, '''Atatürk Dönemi Demiryolu Politikasına Bir Bakış''', ''Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 35, Cilt: 12, Temmuz 1996'']</ref>. [[1926]]’da1926’da Samsun-Sivas demiryolu yapımını üstlenen Fransız şirketi işi bırakınca ilk etapta yapılacak yedi kilometrelik kısım için açılan ihaleye giren Mehmet Nuri Bey, çok düşük bir fiyat vererek ihaleyi aldı. İşin geri kalan kısmı da denemek üzere kendisine verildi.<ref name=aksiyon/> Tapu dairesinde mühendis olan kardeşi [[Abdurrahman Naci Demirağ|Abdurrahman Naci Bey]]’i de memuriyetinden istifa ettirip kendisine ortak yapan Mehmet Nuri Bey artık Türkiye Cumhuriyetinin ilk demiryolu müteahhidi olmuştu. Kardeşi ile birlikte çalışarak Samsun-Erzurum, Sivas-Erzurum ve Afyon-Dinar hattını 1012 kilometrelik demiryolunu bir yıl gibi kısa bir sürede tamamladı. Çok dağlık ve kayalık arazide balyozlarla dağları delerek tünel açmak zorunda kalmalarına rağmen işlerini zamanında tamamladılar. Başarılarından ötürü [[1934]] yılında [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]] kendisine ve kardeşi Abdurrahman Naci Bey’e ''Demirağ'' soyadı verdi.
=== İnşaat işleri ===
=== Boğaz Köprüsü projesi ===
[[1931]] yılında İstanbul Boğazı’na köprü inşası projesini başlattı. Yurtdışından uzmanlar getirerek incelemeler yaptırdı; [[San Francisco]]’daki [[Golden Gate Köprüsü]] ile aynı sistemde bir köprü inşa etmeleri için Golden Gate’i inşa eden firmayla anlaştı.<ref name="celebi"/> Tüm hazırlıkları bitmiş olan projeyi [[1934]]’te1934’te cumhurbaşkanı Atatürk’e sundu. Cumhurbaşkanı tarafından beğenilse de proje hükümetten onay alamadı ve proje gerçekleşmedi. Bu, Nuri Demirağ’da çok büyük bir hayal kırıklığı yarattı.
=== Siyasî yaşamı ===
Çölleşme, tarım ve hayvancılıkta gerileme, enerji, barajlar, köprüler, limanlar hakkında çalışmalar yaptı.
[[13 Kasım]] [[1957]]’de1957’de İstanbul’da şeker hastalığı nedenle hayatını kaybetti. [[Zincirlikuyu Mezarlığı]]’na defnedildi.
== Uçak fabrikası ve gök okulu ==
Uçakları kullanacak Türk pilotların yetişmesi için bir havacılık okulu kurmak gerekiyordu. Pistin bulunduğu arazide Gök Okulu kuruldu. Okul, 1943 yılında kadar 290 pilot yetiştirdi. Yeşilköy’deki Gök Okulu’ndan önce Divriği’de de bir Gök Ortaokulu açtı. Sivas’ın hiçbir ilçesinde ortaokul yokken açılmış bu okulda öğrencilerin tüm masrafları karşılanıyor; öğrenciler havacılığa özenmeleri için İstanbul’a getirtilip uçuş dersleri veriliyordu.<ref name="aksiyon"/>
Beşiktaş’taki uçak fabrikasında üretilecek uçak ve planörlerin planını Türkiye’nin ilk uçak mühendislerinden [[Selahattin Reşit Alan]] çizdi. 1936’da ilk tek motorlu uçak üretildi ve [[Nu.D-36]] adı verildi. 1938’de [[Nu.D-38]] adlı çift motorlu altı kişilik yolcu uçağı yapıldı. NuD-38, [[1944]] yılında Dünya havacılığı yolcu uçakları A sınıfına alındı. İlk uçak siparişini [[1938]] yılında [[Türk Hava Kurumu]] (THK) verdi.
Nuri Demirağ, havacılık alanında çalışmalarına 1939’da Türkiye’nin ilk yerli paraşüt üretimini gerçekleştirerek devam etti. 1941’de tamamen Türk yapımı ilk uçak İstanbul’dan Divriği’ye uçtu. Nuri Demirağ’ın oğlu ve Gök Okulu’nun ilk mezunlarından olan Galip Demirağ, bu uçuşta pilot idi.<ref name="celebi"/>.
| 