Sülfürik asit: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0 |
bu yazı daha fazla genişletildi |
||
104. satır:
| DiğerBileşikler = }}
}}
'''Sülfürik(VI) asit''', [[hidrojen|H]]<sub>2</sub>[[Kükürt|S]][[Oksijen|O]]<sub>4</sub>, güçlü bir [[mineral asidi]]dir. [[Su]]da her konsantrasyonda çözünebilir. Olası kaşifi 8. yüzyıl simyacısı [[Cabir bin Hayyan]] tarafından verilen ismiyle<ref>Khairallah, Amin A. ''Outline of Arabic Contributions to Medicine'', chapter 10. Beirut, 1946.</ref> Yenime uğratıcı, renksiz ve yoğunluğu yüksek sıvı.Bu denli korozif(aşındırıcı) olmasındaki sebepler
güçlü asidik yapısına ve dehidrasyon özelliğine borçludur. == Üretimi == Çok önemli bir kimyasal madde olan sülfürik asit sanayide değme yöntemi ya da kurşun odalar yöntemi ile üretilir. Bu yöntemlerde [[kükürt dioksit]] çeşitli katalizörler([[vanadyum pentoksit]]) eşliğinde oksijenle yükseltgenerek kükürt triokside dönüştürülür ardından [[kükürt trioksit]] suyla tepkimeye sokularak sülfürik asit elde edilir. Sülfürik asit çeşitli derişimleri halinde gübre, pigment, boyar madde, patlayıcı madde, ilaçlama, inorganik tuz ve petrol arıtım ve metalurji işlemlerinde kullanılır. Ayrıca çeşitli pillerin yapımında da sülfürik asitten yararlanılır. Halk arasında "akü asidi" diye bilinir. Elektriği iletir. Suda çözündüğünde çok yüksek ısı çıkar. Piyasada satılan sülfürik asitler çoğunlukla yüzde 78,93 ya da 98'liktir.
== Kimyasal özellikler ==
=== Metal tepkimeleri ===
Sülfürik asit metallere sülfat iyonu vererek metal sülfat oluşumu sağlar.
* [[Demir]] ve sülfürik asit tepkimesi
<chem>2Fe + 3H2SO4 = Fe2(SO4)3 + 3H2</chem>
* [[Alüminyum]] ve sülfürik asit tepkimesi
<chem>2Al + 3H2SO4 = Al2(SO4)3 + 3H2</chem>
* Çinko ve sülfürik asit tepkimesi
<chem>Zn + H 2 SO 4 = ZnSO 4 + H 2</chem>
=== Ametal tepkimeleri ===
Sülfürik asit [[kükürt]] ve [[karbon]] ile tepkimeye girer
<chem>C + 2H 2 SO 4 = CO 2 + 2 SO 2 + 2H 2 O</chem>
<chem>S + 2H 2 SO 4 = 3 SO 2 + 2H 2 O</chem>
=== Sodyum klorür ile tepkimesi ===
[[Yemek tuzu|Sodyum klorür]] ile tepkimeye girerek hidrojen klorür üretimini sağlar.
<chem>2NaCl + H 2 SO 4 = Na 2 SO 4 + 2HCI</chem>
=== Çeşitli maddelerle verdiği tepkimeler ===
[[Dosya:Sugar and sulfuric acid (3409723055).jpg|sol|küçükresim|Sülfürik asit ve şeker tepkimesi]]
Sülfürik asit bez kumaş şeker gibi maddelerle tepkime verdiğinde siyah kül benzeri bir renk açığa çıkarır.
<br />
[[Dosya:Sulphuric acid on a piece of towel.JPG|sol|küçükresim|Sülfürik asidin bez parçasına etkisi]]
== Kullanım alanları ==
Sülfürik asit renksiz, yağımsı bir sıvıdır. Konsantre sülfürik asit, kütlece %96-98 oranında H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> içerir. Özelliklerinden biri de, suya yakın bir madde olmasıdır. Konsantre sülfürik asit, birçok organik maddeden suyu çeker ve ısıveren (ekzotermik) bir tepkime oluşturur. Bu özelliğinden dolayı, temas edildiğinde cilde büyük zararlar verebilir. Yine aynı sebepten dolayı, sülfürik asiti seyreltme işlemi çok dikkatli yapılmalıdır. 1 mol sülfürik asit bol miktarda suya eklendiğinde, yaklaşık 880 kJ ısı açığa çıkar. Konsantre sülfürik asitin içine su eklemek çok tehlikelidir. Çünkü su, yüksek ekzotermik tepkimeden dolayı asitin üstünde kabarcıklar oluşturarak, çok ani bir şekilde kaynar.
H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> kimya endüstrisinde en çok üretilen ve kullanılan maddelerden biridir. Tarım endüstrisinde büyük miktarlarda asit, kalsiyum fosfat Ca<sub>3</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> gibi çözünmeyen fosfat kayalarından, çözünebilir kalsiyum dihidrojen fosfat elde etmek için kullanılır. Sülfürik asit üretiminde kullanılan endüstriyel metodun adı “değme işlemi”dir. İlk adımda, sülfür ve [[sülfit]]lerin yanmasıyla [[kükürt dioksit]] oluşturulur.Sülfürik asit piyasada drenaj temizleyici ve akülerde karşımıza çıkmaktadır.
'''S<sub>8</sub>''' (g) '''+ 8 O<sub>2</sub>''' (g) '''→ 8 SO<sub>2</sub>''' (g) (''ΔH° = -2374 kJ/ç.mol'')
Satır 121 ⟶ 173:
Sülfürik asitin direkt çözünümü, sülfürik asit nemi oluşturur. Oluşan bu [[nem]], suyla karıştırıldığında konsantre sülfürik asit elde edilir. Dikkat edilirse değme işlemindeki tepkimelerin ekzotermik olduğu görülür. Sülfürik asit üreten fabrikalar, açığa çıkan bu ısıdan da yararlanırlar.
[[Dosya:GHS-pictogram-acid.svg|küçükresim|80x80pik|Aşındırıcı]]
== Sağlık açısından riskleri ==
Hangi konsantrasyonda olursa olsun, gözlerle teması tehlikelidir. Derişik sülfürik asit gayet kaşındırıcı olup, deride şiddetli yanıklar meydana getirir. Temas halindeki bölge göz duşu veya seyreltik baz ile yıkanmalıdır. Su ile yıkandığı takdirde ısı açığa çıkacaktır ve
[[Dosya:Sulfuric acid 98% chemical burn.jpg|sol|küçükresim|Sülfürik asit yanığı]]
== Dünya dışında sülfürik asit ==
Dünya dışında sülfürik asit [[venüs]] gezegeninde karşımıza çıkmaktadır.Venüs [[atmosfer]]<nowiki/>inde oldukça kalın sülfürik asit bulutları bulunmaktadır.Bunlar yağmur olarak venüs yüzeyine yağmaktadır.
==Kaynakça==
| |||