Semerkant: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
327. satır:
=== Yahudilik ===
[[Buhara Yahudileri|Buhara Yahudileri]], Orta Asya’nın en eski etnik ve dînî gruplarından biridir. Diğer Yahudi gurupları ile olan sınırlı ilişkilerinden ve içinde yaşadıkları coğrafyadan dolayı, ayrı bir Yahudi grubu olarak nitelendirilmiştir. Buhara Yahudileri terimi Rusya’nın Orta Asya’yı ele geçirmesinden önce bu bölgeyi ziyaret eden Avrupalı seyyahlar tarafından, o dönemde cemaatin çoğunun Buhara Emirliği idaresinde yaşıyor olmasından dolayı kullanılmıştır. Farsça'nın bir lehçesi olan [[Buhori dili]]ni konuşan Semerkant'ın Yahudi halkı da bu gruba dahildir. Çeşitli tarihlerde Mısırlılar, Asurlular, Babilliler, Romalılar gibi kavimler tarafından işgale uğrayan Filistin'den, Yahudi nüfusun büyük bir kısmı sürülmüş, esaret altına alınmış ve göçe zorlanmıştır. Pers İmparatorluğu döneminde İran’da ve Orta Asya’da önemli Yahudi toplulukları oluşmaya başlamıştı. Yahudilik, Orta Asya’da özellikle İpek Yolu’nun yoğun ticarî faaliyetlere imkân vermesinden dolayı yayılma imkânı bulmuştur. Arapların bölgeyi ele geçirmesinden önce Soğdiana'da önemli Yahudi yerleşim birimleri bulunmaktaydı. Müslüman Arapların bölgeye geldiği 8. yüzyıldan sonrada Yahudiler bölgede ciddi bir nüfusa sahip olmaya devam ettiler. İspanyalı Yahudi bir seyyah olan Benjamin Tudela 12. yüzyılın sonlarında yalnızca Semerkant’ta 50.000 Yahudi bulunduğundan söz etmiştir. 14. yüzyılda Timur’un bölgeyi ele geçirdiği tarihlerde de Buhara ve Semerkant’ta yaşayan Yahudilere atıfta bulunulmuştur. Buhara Yahudileri aynı dinin mensubu olmalarına ve ortak bir kökeni paylaşmalarına rağmen asırlar süren diaspora sürecinden sonra diğer Yahudilerle aralarında dikkate değer kültürel farklılıklar oluşmuştur. Buhara Yahudileri uzun süre İslam kültüründe Müslümanlarla birlikte, onlarla yan yana yaşamış ve karşılıklı ilişkilerde bulunmuştur. Bu durum onlar arasında kültürel etkileşime önemli bir zemin hazırlamıştır. Bu etkileşim neticesinde Buhara Yahudileri’nden çeşitli tarihlerde İslam’ı kabul edenler olmuş, bunların bir kısmı zamanla bölgede egemen unsur olan Özbekler ya da Tacikler arasında erimiştir. Bunun dışında 18. yüzyılın ortalarında ve 19. yüzyılın erken dönemlerinde Buhara Yahudileri’nden Çala adı verilen bir grup ortaya çıkmıştır. Bunlar Müslüman geleneğe bağlıymış gibi görünüp, gizli olarak Yahudiliğe bağlılıklarını sürdürmüştür. Çalalar, bir Müslümanın yapması gereken her şeyi yapar görünmüşler, bunun yanında kendi evlerinde Yahudi geleneklerini icra etmeye ve ibadetlerini gerçekleştirmeye devam etmişlerdir. Buhara Hanlığı’nda resmî olarak Çalalar diğer Yahudilerden daha çok hak ve imtiyaza sahip olmuştur. Çünkü onlar İslam’ı kabul
== Kardeş şehirler ==
|