|
'''Ahmed Şefik Midhat Paşa''' (d. [[18 Ekim]] [[1822]], [[İstanbul]] - ö. [[8 Mayıs]] [[1884]], [[Taif]]), Osmanlı devlet adamı, iki kez [[sadrazam]], Tuna, Aydın ve Suriye Valisi, ilk Osmanlı anayasası olan [[Kânûn-ı Esâsî]]'yi hazırlayan kurulun başkanı.
Midhat Paşa, Padişah [[Abdülaziz]] ([[1861]]-[[1876]]) döneminde savunduğu reform politikalarıyla tanınmış ve iki kez sadrazamlık yapmıştır. Valilikteki başarılarını sadrazamlığında gösterememiş, ilk sadaretinde Mısır’a[[Mısır]]’a dış borçlanma yetkisi veren fermanı yayınlayarak Mısır’ın [[Birleşik Krallık|İngiliz]] hâkimiyetine girmesine sebep olmuştur. Ayrıca açığı olan bütçeyi fazla vermiş gibi göstermesi, görevden alınmasına sebep olmuştur. [[1876]]’da Abdülaziz’in tahttan indirilmesiyle sonuçlanan [[askeri darbe|askeri darbenin]] liderlerinden biri olmuş, aynı yıl padişah [[V. Murat]]’ın tahttan indirilerek [[II. Abdülhamid]]’in tahta geçirilmesi olayında da belirleyici rol oynamıştır. Abdülhamid döneminde 2. sadareti başlamıştır. Abdülhamid’in [[23 Aralık]] [[1876]]’da ilan ettiği [[Kanun-u Esasi]]nin mimarlarından biridir. Balkanlarda Rusya’nın[[Rusya]]’nın kışkırtmalarıyla çıkan ayaklanmalar ve Rusya’nın savaş tehditleri karşısında, padişahın karşı görüşü ve Lord Salisbury’nin uyarılarına rağmen<ref>http://pauegitimdergi.pau.edu.tr/Makaleler/1944660639_7-%C4%B0STANBUL%20KONFERANSI.pdf</ref> İngiltere’nin yardım edeceğine inanarak İmparatorluğu Rusya ile savaşa sürüklemiş ve bu savaş [[Osmanlı İmparatorluğu’nunİmparatorluğu]]’nun tarihindeki en büyük felaketlerden biri olan [[93 Harbi]] olarak tarihe geçmiştir. Bu olaylardan kısa bir süre sonra Mithat Paşa Abdülhamid’in gözünden düşerek sürgüne gönderilmiş, [[1881]]’de Abdülaziz’e suikast şuçlamasıyla [[Yıldız Sarayı]]’nda kurulan [[Yıldız mahkemesi]] tarafından idama mahkûm edilmiştir.<ref>https://islamansiklopedisi.org.tr/midhat-pasa</ref> Cezası Abdülhamid tarafından [[Taif]]’te hapis cezasına çevrilmiş ancak üç yıl sonra muhafızları tarafından öldürülmüştür. Cinayetin II. Abdülhamid’in emriyle işlendiğinden şüphelenildiyse de kesinlikle kanıtlanamamıştır.
Mithat Paşa [[Tanzimat]] reformlarını gerçekleştiren kuşağın önde gelen temsilcilerinden biridir. Ancak Tanzimat’ın asıl lider kadrosunu oluşturan [[Mustafa Reşit Paşa|Mustafa Reşit]], [[Âli Paşa|Âli]] ve [[Keçecizade Fuat Paşa]]larca fazla radikal ve istikrarsız bulunarak dışlanmış ve nispeten geç yaşta ön plana çıkma olanağı bulabilmiştir. 1860’larda [[Tuna]] ve [[Bağdat]] vilayetlerindeki[[vilayet]]lerindeki başarılı reform çalışmaları Mithat Paşa’nın kariyerinin zirve noktası olarak görülür. 1870’lerdeki iki kısa sadrazamlığı[[sadrazam]]lığı siyasi çatışmaların ve büyüyen mali krizin gölgesinde kalmıştır. 1876 krizinde Mithat Paşa’nın bir [[Cumhuriyet]] rejimi tasarladığı iddia edilmiştir. Bu iddia Abdülhamid yıllarında paşanın zevaline yol açmış, ancak [[1908]] ve [[1923]]’ten sonraki yıllarda yeniden kazandığı itibarın temelini oluşturmuştur.
[[Dolmabahçe]]’de 1947’de inşa edilen [[BJK İnönü Stadyumu]] 1951’de [[Demokrat Parti]] hükûmetince '''Mithatpaşa Stadyumu''' olarak adlandırılmış, ancak 1973’te İnönü Stadyumu adı iade edilmiştir.
1854'te Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa'nın sadrazam olması üzerine Mithat Paşa, Rumeli'de hüküm süren isyan, karışıklık ve asayişsizlik konularını incelemek ve önlem almak üzere İstanbul'dan uzaklaştırıldı. Altı ay kadar süren çalışmalardan sonra hazırladığı detaylı raporu tekrar sadrazam olan [[Mustafa Reşit Paşa]]'ya sundu ve yıldızı yeniden parladı.
1858’de devrin sadrazamı [[Mehmed Emin Âli Paşa|Emin Âli Paşa]]’dan izin alarak [[Avrupa]] kentlerinde altı ay geçirdi.<ref name=ozguldur/> Bu arada Fransızca’yı[[Fransızca]]’yı öğrendi. Dönüşünde Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye Başkâtipliğine atandı (1859) ve [[Kuleli Olayı]] sanıklarının yargılanmasında görevlendirildi.
[[Dosya:Midhatpasha.jpg|sol|250px|thumb|Mithat Paşa]]
=== Niş valiliği ===
Mithat Paşa’nın başarılı çalışmaları, düşmanı olan [[Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa’nınPaşa]]’nın bile takdirini kazanmıştı. Yeniden sadrazamlığa yükselmiş olan Kıbrıslı, onu “''vezir''” rütbesi ve “''paşa''” unvanı ile [[Niş]] valiliğine atadı. Dört yıl süren bu görev sırasında üstün yeteneğini e yaratıcılık gücünü ortaya koydu.<ref name=ozguldur/>. Yörede eşkıyalık olaylarını önledi; Müslüman ve gayri-Müslüm halkın barış içinde yaşaması için önlemler aldı; maliye, bayındırlık alanlarında başarılı çalışmalar yaptı. Sulama kanalları yaptırmak, kimsesiz çocuklar için ıslahhaneler açmak, zirai kredi kooperatifleri kurdurmak, posta şirketlerini faaliyete geçirmek gibi büyük reformlar gerçekleştirdi.<ref name=ozguldur/> Aynı zamanda [[Ziraat Bankası]]’nın ve [[Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri|Tarım Kredi Kooperatifleri]]'nin<ref>http://www.tarimkredi.org.tr/index.php/hakkimizda/tarihcemiz</ref> temeli sayılan [[Memleket Sandıkları]]’nı kuran kişiydi. Memleket Sandıkları ile çiftçiye yüksek faizli krediler veren tefecilere karşı devlet destekli kooperatif bir sisteme geçildi.<ref name=ZB>{{Web kaynağı | başlık = Bankamız Tarihçesi | url = http://www.ziraat.com.tr/tr/Bankamiz/Hakkimizda/Pages/BankamizTarihcesi.aspx | yayıncı = Ziraat Bankası | erişimtarihi = 20 Haziran 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161126062252/http://www.ziraat.com.tr/tr/Bankamiz/Hakkimizda/Pages/BankamizTarihcesi.aspx | arşivtarihi = 26 Kasım 2016 | ölüurl = no }}</ref> Çalışmalarının başarısı üzerine sınır komşusu [[Prizren]] eyaleti de Niş valiliğine bağlandı.
=== Tuna Vilayeti Nizamnâmesi ===
| 