Seçim: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
LuCKY (mesaj | katkılar)
k →‎Nispi temsil sistemi: Yazım hatası düzeltildi: milli → millî AWB ile
24. satır:
Seçmenlerin düşüncelerine daha uygun temsil edilmelerini sağlar. Değişik fikir ve siyasi görüşler parlamentoya girer. Azınlıkların veya bazı düşünce taraftarlarının, meclislerde temsili ancak bu sistemle mümkün olur. Bu sistemle ülkedeki parti sayıları çoğalır. Ancak çoğunluk sağlamak zor olduğundan; kuvvetli ve tek partiye dayanan hükümetler kurulması da güçleşir. Seçilenler genellikle tabandan ve seçmenden uzaklaşır. [[Hükûmet]] buhranlarına ve istikrarsız iktidarlara çok rastlanır. Devlet idaresi ve bürokrasi, koalisyon hükümetleri ve iktidarların parçalanmasından çok zarar görür. Türkiye, bilhassa 1973-1980 devrinde bu sıkıntıları yaşamıştır.
 
;Seçim birimi: O ülkede veya bölgede ortalama kaç geçerli oya, bir Milletvekili düştüğünü gösteren rakamdır. Mesela, seçim birimi: 30.000 oy olsun. O ildeki 4 partiden A partisi: 150.000, B partisi: 90.000, C partisi: 30.000 ve D partisi: 20.000 oy alsın. Bu durumda (A= 5), (B= 3) ve (C= 1) Milletvekili çıkaracak (D) partisi ise Milletvekili çıkaramayacaktır. Buna "Barajlı D'hont" nispi temsil sistemi denir. Türkiye'de 1961'den sonra en çok uygulanan sistem budur. Ancak 1965'te "MilliMillî bakiye sistemi" adı verilen ve alınan oy sayısının, parlamentoda tam orantılı şekilde temsilini sağlayan, bir seçim sistemi tatbik edilmiştir. Buna göre millimillî çerçeveli, ülke çapında yapılan bir genel seçimde; her parti tek bir millimillî aday listesi sunar. Sandalyeler de, millimillî seçim birimine göre dağıtılır. Boş sandalyeler ise, en fazla oy artığı bulunan listelere ilave edilir.
 
Türkiye'de seçim siyasi bakımdan, [[1876]] [[Birinci Meşrutiyet]] Anayasasıyla ilk defa uygulandı. Buna göre, her il bir seçim çevresi ve seçimler gizli olacaktı. [[Muvakkat Talimat]] adlı geçici bir talimatla ([[5 Kasım]] [[1876]]'da) ilk [[Milletvekili]] Genel Seçimi [[1877]] yılında yapılmıştır. Seçim kanunu hazırlanıncaya kadar Muvakkat Talimatla seçimler olacaktı. Servet ilkesine göre, aday olabilmek için Türkiye'de az-çok bir emlak sahibi olmak gerekiyordu. [[İstanbul]] ve çevresi dışında kalan yerlerin milletvekillerini, o yerlerin idare meclisi üyeleri gizli oyla seçtiler. İstanbul ve çevresi ise 20 seçim çevresine ayrıldı. Eşraf ve erkandan birer seçim kurulu kuruldu. Seçim çevresi halkından 25 yaşını bitiren, emlak sahipleri iki vekil seçti. 40 kişi olan bu vekillerse İstanbul Milletvekillerini seçtiler. Birinci Meşrutiyetin tek seçimi bu oldu.
32. satır:
1942 tarihli Mebus Seçimi Kanunu da, iki dereceli sistemi kabul ediyordu. İlk defa 1946 tarihinde, Milletvekili Seçimi Kanunu ile tek dereceli sistem getirildi. Ancak, bu kanun da açık oy, gizli tasnife dayandığı için sağlıklı ve dürüst bir seçim olmadığı iddia edilmektedir.
 
Türkiye'de, gerçek millimillî iradeyi, dürüst bir şekilde yansıtabilecek ve çok partili hayata yol açabilecek ilk seçim kanunu, 16 Şubat 1950 tarihli ve 5545 sayılı Milletvekilleri Seçimi Kanunu'dur. Bu kanuna göre, [[1950 Türkiye genel seçimleri|14 Mayıs 1950'deki seçimle]] tek parti iktidarından, çoğulcu demokrasiye geçildi. [[1954 Türkiye genel seçimleri|1954]] ve [[1957 Türkiye genel seçimleri|1957]] seçimleri de aynı şekilde ve çoğunluk sistemine göre yapıldı. Kuvvetli ve millet çoğunluğuna dayanan iktidarlar işbaşına geldi. [[1961 Anayasası]], seçme ve seçilme hakkı ve bunların teminat altına alınması için temel ilkeleri koydu. Türkiye tarihinde ilk defa seçimlerin, serbest, eşit, gizli, tek dereceli genel oy (gizli oy), açık tasnif ve döküm esasına göre yapılacağı belirlendi.
 
Çoğunluk sisteminden farklı bir sistem de seçim kanunlarıyla getirildi. [[1961 Türkiye genel seçimleri|1961 seçiminde]], Cumhuriyet Senatosu seçimi çoğunluk sistemine, milletvekilleri seçiminde ise nispi temsil usulüne yer verildi. [[1965 Türkiye genel seçimleri|1965'te, her iki meclis seçimlerinde]] de, bir nispi temsil çeşidi olan MilliMillî Bakiye sistemi getirildi. Seçimler adaletin temelidir.
 
== Barajlı seçim sistemi ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Seçim" sayfasından alınmıştır