|
|ilgili gruplar = [[Ermeniler]]
}}
'''Hemşinliler''' ([[Ermenice]]: Համշենցիներ ''Hamşentsiner''), çıkış noktası [[Türkiye]]'nin [[Rize (il)|Rize]] ve [[Artvin (il)|Artvin]] illeri olan, nüfusu yaklaşık iki yüz bin kişiden oluşan ve[[Ermeniler|Ermeni]] kökenlerikökenli halenhalktır. tartışmaHemşinli konusutanımı Hemşin'de yaşayanları değil kendine ait ortak bir kültürü, dili olan halktırtopluluğu ifade etmektedir.<ref name="RDKL">{{Haber kaynağı| url = http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=4753| başlık = Hemşinliler üzerine...| gazete = Radikal| ad = Can Uğur| soyadı = Biryol| tarih = 12 Haziran 2005| erişimtarihi = 20 Mart 2012| arşivurl = https://web.archive.org/web/20140106172217/http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=4753| arşivtarihi = 6 Ocak 2014}}</ref> Hemşinlilerin önemli bir kısmı bugün [[Türkiye]]'nin büyük şehirlerine ve [[Rusya]], [[Gürcistan]], [[Ermenistan]] gibi başka ülkelere dağılmış durumdadır. Bunun siyasi, ekonomik ve dini pek çok nedeni bulunmaktadır. Günümüzde Hemşinlilerin çoğunluğuçoğunluğunun mensup olduğu din [[İslam]] dinininolup, [[Hanefilikbu özellikleriyle diğer Ermenilerden ayrılırlar.<ref name="Dadoyan">{{Kitap kaynağı|hanefi]]ilk=Seta mezhebindendirB.|son=Dadoyan|başlık=The Fatimid Armenians: cultural and political interaction in the Near East|yayımcı= Brill|yıl=1997|isbn=9004108165|url=http://books.google.com.tr/books?id=X47Ceh4ig9YC&printsec=frontcover&hl=tr#v=onepage&q&f=false|sayfalar= sayfa: 48}}</ref><ref name="Özhan">{{Kitap kaynağı|ilk=Özhan|son=Öztürk|başlık=Karadeniz Ansiklopedik Sözlük 2 Cilt|yayımcı= Heyamola Yayınları|yıl=2005|isbn=9756121009|url=|sayfalar=sayfa:506, 507, 508}}</ref>
== Etimoloji ==
Bert Vaux; Hemşinlileri doğu, batı ve kuzey olarak üç kategoride incelemiştir.<ref name = "Harvard">{{Web kaynağı | url = | başlık = Hemshinli: The Forgotten Black Sea Armenians - Bert Vaux, Harvard University | tarih = 20 Nisan 1996 | dil = İngilizce | arşivengelli = evet}}</ref>
* '''Doğu Hemşinlileri''' ('''Homşetsi'''): [[Artvin (il)|Artvin]] ilinin [[Hopa]] (özellikle [[Kemalpaşa]]) ve [[Borçka]] ilçelerinde yaşayan, anadili [[Ermenice]]'nin batı lehçelerinden biri olup yerli halkça Homşetsi/Hemşotsi, Homşetsi lizu (Hemşinli dili) veya [[Hemşince]] olarak adlandırılan dil olan [[Sünni Müslüman]] gruptur. Dilbilimci Vaux bu dili Homşetsma olarak adlandırmıştır.<ref name= "Simonian"/><ref name="Mllyt"/>
* '''Batı Hemşinlileri''' ('''Armeni'''): [[Rize]]'nin [[Hemşin]], [[Çamlıhemşin]] ilçeleri ile [[Fındıklı]], [[Çayeli]], [[Pazar, Rize|Pazar]], [[Ardeşen]] ve [[İkizdere]] ilçelerinin yüksek ve dağlık kesimlerinde yaşayan, ve[[Ermeniler|Ermeni]] asıllı fakat, anadili [[Türkçe]] olan [[Sünnilik|Sünni Müslüman]] gruptur.<ref name="Simonian"/>
* '''Kuzey Hemşinlileri:''' Günümüzde [[Abhazya]]'da ve [[Rusya]]'nın [[Kuzey Kafkasya]]'daki topraklarında yaşayan, Osmanlı döneminde Hemşin'den ayrılmak zorunda kalmış ve göç ettikleri [[Samsun]], [[Ordu (il)|Ordu]], [[Trabzon]] ve [[Giresun]]'da 1915 yılına dek yaşayan, anadili Homşetsi olan [[Hristiyanlık|Hristiyan]] gruptur.<ref name="Simonian"/>
== Tarih ==
=== Hemşin Prensliği'nin kuruluşu ===
Edwards, Hemşinlilerin MS 8. yüzyılın ikinci yarısında, Prens Hamam Amatuni öncülüğünde bölgeye yerleştiği, Haçikyan göçmenlerin [[Ararat İdari Bölgesi|Ararat]] bölgesindeki [[Kotayk İdari Bölgesi|Kotayk]] ve [[Aragatsotn]]’dan olduğu, R. Benninghaus ise 11. yüzyılın ikinci yarısında, [[Ani]] şehrinden bölgeye göç olduğunu belirtmektedir.<ref name="Özhan">{{Kitap kaynağı|başlık=Karadeniz Ansiklopedik Sözlük 2 Cilt|yıl=2005|isbn=9756121009|sayfalar=sayfa:506, 507, 508|url=|ilk=Özhan|son=Öztürk|yayımcı=Heyamola Yayınları}}</ref><ref name="Haçikyan"/><ref name="Andrews">{{Kitap kaynağı|ilk=Rüdiger Benninghaus|son=Peter Alford Andrews|başlık=Ethnic Groups in the Republic of Turkey|yayımcı=L. Reichert |yıl=1989|isbn=3882264187|url=|sayfalar= }}</ref>
[[Dosya:Rizemountain2.jpg|sağ|260px|thumb|[[Pokut Yaylası]] [[Çamlıhemşin]], [[Rize]]. Hemşinliler, yaz mevsimini oldukça yüksek rakımlı yaylalarda geçirmektedirler.]]
== Grup kimliği ==
Bugün birkaç yerleşim biriminde yaşayan Hemşinliler Doğu Karadeniz'in en eski halklarından biridir. Türkiye Hemşinlilerinin her iki bölümü aynı grup kimliğine sahip olmakla birlikte birçoğu kendisini Türk olarak tanımlama,<ref name="RDKL">{{Haber kaynağı|url=http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=4753|başlık=Hemşinliler üzerine...|erişimtarihi=20 Mart 2012|arşivtarihi=6 Ocak 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140106172217/http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=4753|tarih=12 Haziran 2005|gazete=Radikal|ad=Can Uğur|soyadı=Biryol}}</ref><ref name="Karaca"/><ref name= "Zaman">{{Haber kaynağı| url = http://www.zaman.com.tr/pazar_alt-kimlik-dertleri-yok-alt-tarafi-muzik-yapiyorlar_236912.html| başlık = Alt kimlik dertleri yok alt tarafı müzik yapıyorlar| gazete = Zaman| ad = Emine| soyadı = Dolmacı| tarih = 6 Mayıs 2006| erişimtarihi = 20 Mart 2012| arşivurl = https://web.archive.org/web/20140305133605/http://www.zaman.com.tr/pazar_alt-kimlik-dertleri-yok-alt-tarafi-muzik-yapiyorlar_236912.html| arşivtarihi = 5 Mart 2014}}</ref> Ermeni kültür ve kimliğiyle ilişkilendirilmekten rahatsız olmaktadır.<ref name="Karaca"/><ref>{{Haber kaynağı| url = http://www.milliyet.com.tr/-the-hemshin-tepkisi/ombudsman/haberdetayarsiv/10.01.2011/1337204/default.htm| başlık = ‘THE HEMSHİN’ TEPKİSİ| gazete = Milliyet | tarih = 10 Ocak 2011| erişimtarihi = 20 Mart 2012| arşivurl = https://web.archive.org/web/20120518031208/http://www.milliyet.com.tr/-the-hemshin-tepkisi/ombudsman/haberdetayarsiv/10.01.2011/1337204/default.htm| arşivtarihi = 18 Mayıs 2012}}</ref><ref>Dünden bugüne Hemşin Karadeniz'den bir tarih, Sakaoğlu M. Ali. s.1-10</ref>
Batı grubu ile doğu grubu arasında kültüre bağlı bir uzaklık bulunmaktadır.<ref name="RDKL"/> Yine bir görüşmede aşağıdaki görüşler kaydedilmiştir:
| 