Rus İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k →Devrim ve Dumalar: İmla, değiştirildi: hükümet → hükûmet AWB ile |
k Yazım hatası düzeltildi: hükümet → hükûmet AWB ile |
||
206. satır:
Serfliğin kaldırılmasından sonra köylülerin karşılaştığı yeni güçlükler [[Nikolay Çernişevski]] gibi radikal aydınların yönelttiği sert eleştiriler doğrultusunda devrimci bir hareketin galişmesine zemin hazırladı. 1863'te Polonya'da patlak veren ayaklanmanın ve 1866'da çara karşı girişilen suikastın ardından yönetimde tutucular ağırlık kazanmaya başladı. Bu dönemde reformlar, kentlerde sınırlı seçime dayalı belediye örgütlerinin kurulması (1870) ve zorunlu askerlik hizmetiyle birlikte ordunun modernleştirilmesi (1874) gibi adımlarla sınırlı kaldı. Devrimci hareketin Avrupa'daki [[Sosyalizm|sosyalist]] akımlardan da etkilenerek yeniden canlandığı 1870'lerde [[Narodnik]]ler olarak adlandırılan gençler, siyasal propagandayla köylüleri ayaklandırma hedefine yöneldi. Bunu izleyen yaygın tutuklama ve sürgünler hareketin daha radikalleşmesine ve yeraltına geçmesine yol açtı. Sıkı bir örgütlenmeyle ortaya çıkan Zemlya i Volya (Toprak ve Özgürlük), zamanla şiddet eylemlerine başvurmaya başladı. Örgütün 1879'da ikiye bölünmesinden sonra [[Narodnaya Volya]] (Halkın İradesi) adını alan şiddet yanlısı kanat, 13 Mart 1881'de bombalı bir suikastle imparatoru öldürdü.
Başa geçen [[III. Aleksandr]] (hükümdarlığı 1881-94) babasının bir süre önce ele aldığı meşruti düzene geçiş tasarısını bir yana atarak eğitimi sınırlama, zemstvoların çalışmalarını engelleme ve köy komünleri üzerinde daha sıkı bir denetim kurma gibi baskıcı önlemler aldı. Olağanüstü yetkilerle donatılan ve maddi koşulları düzeltilen bürokrasi, etkili bir baskı aracı durumuna geldi. Ama ekonomik gelişmenin yarattığı yeni toplumsal güçler ve gerginlikler yeniden etkili bir muhalefet doğurdu. Merkezi
====Ekonomik ve Toplumsal Gelişmeler====
247. satır:
Japonlar karşısında hem karada, hem denizde alınan ağır yenilgiler, imparatorluk düzenine karşı hoşnutsuzluğu açığa çıkaran yaygın protesto hareketlerine yol açtı. Petersburg'da [[Kışlık Saray]]'a yürümek isteyen göstericilere ateş açılmasıyla yaşanan [[Kanlı Pazar (1905)|Kanlı Pazar]], olayları tırmandırarak [[1905 Devrimi]]'nin kıvılcımını oluşturdu. İşçi grevleri, sokak çatışmaları, köylü hareketleri ve askeri isyanlar biçiminde gelişen genel ayaklanma, özellikle azınlık milliyetlerin yaşadığı bölgelerde hızla yükseldi. Bu arada [[Kara Yüzler]] ve benzeri karşıdevrimci örgütler halkı sindirmeye yönelik saldırılara giriştiler. Ekim 1905'te başlayan demiryolu grevinin ülke çapında yaygınlaşarak bir genel grev biçimini alması ve Petersburg Sovyeti'nin oluşturulmasıyla devrimci hareket doruğuna ulaştı. Güç durumda kalan [[II. Nikolay]], [[Ekim Manifestosu]]'nu yayımlayarak meşruti bir anayasa ve seçilmiş bir meclis ([[Rus İmparatorluğu Devlet Duması|Duma]]) sözü verdi. Ardından Japonya'yla elverişli bir barış yapılmasında önemli rol oynayan ve halka ödün politikasının başlıca savunucuları arasında yer alan [[Sergey Vitte]]'yi başbakanlığa getirdi. Bunu izleyen siyasi manevralarla muhalefetin bölünmesi ve devrimci dalganın düşüş içine girmesi, karşı saldırıya geçen imparatorluk yönetimine adım adım ayaklanmaları bastırma olanağı verdi.
Radikal muhalefetin taleplerini karşılamaktan uzak yasal düzenlemelerden sonra Nisan 1906'da seçilen Birinci Duma'da, beklenenin tersine, [[Kadetler]] ve İşçi Grubu ([[Trudovikler]]) gibi liberal ve [[solculuk|sol]] muhalefet örgütleri çoğunluğu elde etti. Ayrıca Rus olmayan milliyetler de geniş bir temsil olanağı buldu. Köklü reformlar istediği için imparatorluk
İmparatorluk düzenini yeniden pekiştirmede önemli rol oynayan Stolipin, tarımı modernleştirerek köylüler arasında imparatorluk için yeni bir dayanak yaratmaya çalıştı. Aynı yıllar sanayide de sürekli bir gelişmeye sahne oldu ve Sibirya'da geniş topraklar yerleşime açıldı. Devrim sırasındaki kazançları geri alınan azınlık milliyetlere karşı yeniden yoğun bir Ruslaştırma politikası uygulanmaya başladı. Orta Asya'da Rus göçmenlerin kurduğu koloniler hızla arttı.
259. satır:
Asya'da Japonya ve Britanya ile çatışmaya son veren Rusya, 1906'dan sonra Balkanlar üzerinde nüfuz kazanmak için Avusturya'ya karşı yoğun bir mücadeleye girdi. Balkanlar'da giderek kızışan ortam, Rusya'nın çok geçmeden Britanya ile Fransa'nın yanında [[I. Dünya Savaşı]]'na katılmasını getirdi. Bir süre sonra [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin Almanya ve Avusturya'nın müttefiki olarak savaşa girmesiyle Kafkasya'da yeni bir cephe açmak zorunda kalan Rusya, aynı zamanda [[Türk Boğazları|Boğazlar]]'ın açık olmasına bağlı olan ikmal desteğini büyük ölçüde yitirdi. Ciddi silah ve mühimmat sıkıntısı çekmeye başlayan Rus orduları batıda birbirini izleyen ağır yenilgilere uğradı. 1915 sonbaharına gelindiğinde Rusya'nın kayıpları bir milyonu aşmış bulunuyordu.
Savaşın yol açtığı yıkımla birlikte basında ve Duma'da "halkın güvenine sahip bir
1917 yılına gelindiğinde Rus ekonomisi iflas etmiş durumdaydı. Vergi sistemi karışık, bozuk ve adaletsizdi. Savaşın finansmanı ancak erimekte olan altın rezervleri ile dış borçlarla sağlanmaktaydı. Buna ek olarak Rusya'da, devlet kurulduğundan bu yana demokratik gelenek ve örgütlerin olmaması, hiçbir biçimde sesini duyuramayan Rus halkına, İmparatorluk rejimine karşı şiddetli başkaldırıdan başka bir seçenek bırakmamıştı.<ref name="ref702" />
|