Abdullah Tukay: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k bir çok ---> birçok AWB ile |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
80. satır:
[[26 Nisan]] [[1886]]'da [[Kazan, Tataristan|Kazan]] bölgesi ''Kışlavıç'' adlı kentinde doğdu.<ref name=yurt/> Babası iyi bir medrese öğrenimi görmüş olan köy imamı Muhammet Arif, annesi Üçili kasabasından Ziynetullah Bey'in kızı Memdude Hanım'dır. Babasını henüz bebekken, annesini ise 4 yaşında iken kaybetti. Akrabaları tarafından büyütüldü ve çok zor bir çocukluk geçirdi. Farklı köylerdeki ailelerin yanına evlatlık verildi. Öğrenimine Kırlay'daki mahalle mektebinde başladı. 1895 yılında [[Uralsk|Cayık]]'taki halasının yanına geldi ve Buhara usulü eğitim veren Mutiullah medresesinde ve medresenin hemen yanındaki Rus sınıfında eğitimine devam etti.
Eniştesi Ali Asgar Osmanoğlu'nun ölümünden sonra medresede kalmaya, küçük çocuklara ders vererek, matbaalarda mürettiplik yaparak hayatını kazanmaya başladı. Medresedeki öğrenimi sırasında Tatar edebiyatı ile halk edebiyatını incelikleriyle öğrendi, [[Arapça]], [[Farsça]], [[Rusça]], [[Başkurtça]], [[Türkçe]] gibi ve diğer halkların edebiyatları, Şark felsefesi ile aruz teorisini hocasının oğlu olan ve o dönemde medresede ders veren Kamil Muti'den öğrendi. Kamil Mutii hayatını doğrudan etkiledi; köye onun getirdiği Türkçe ve Arapça gazete ve yayınları takip etti.<ref name=toy/> [[İstanbul]]'dan gelerek medreseye devam eden Türk [[Ceditçilik|ceditçisi]] Abdülveli onu Türkçe ve Fransız edebiyatları ile tanıştırdı.<ref name=yurt>{{
Tukay daha sonra Kamil Muti'nin çıkardığı ''Fikir'', ''El Asrü Cedit'' gazetelerinde, ''Uklar'' dergisinde faal olarak çalıştı. Bu organların hem mürettibi, hem musahhihi, hem yazarlarından birisi, hem de redaktörü idi. [[1905]] yılının başında Sosyal Demokratlar organı olan ''Uralets'' gazetesine mürettip (dizgici) olarak girdi. Medreseden ayrılarak eski hayat tarzına fikren tavır aldı.<ref name=murat/>
[[Dosya:Tuqay_in_hospital.jpg|thumb|Tukay hastanede]]
Medresede okurken şiirler yazmaya başlayan Tukay, ilk şiirlerini ''Fikir'' gazetesinde yayımladı.<ref name=toy/> Daha sonraları ise ''El-Asru’l-Cedid'' ve ''Nur'' gazetelerinde şiirler yazdı. Ceditçilik hareketinin ateşli bir destekçisi idi. Daha önce Osmanlı edebiyatına yakın şiirler yazan Tukay, [[1905 Moskova Ayaklanması|1905 İhtilali]]'nden sonra şiirlerini Tatarca yazmaya başladı ve Cayık dışında da geniş halk kitlelerince tanındı. Kazan Türkleri arasındaki batıl inançları, köhnemiş zihniyet ve kurumları, softa din adamlarını eleştiren yazılar ve şiirler kaleme aldı. Eleştiri yazıları, onun şöhretini arttırdı.<ref name="murat">{{
Tukay [[1907]] yılının sonbaharında Kazan'a döndü. [[Ali Asgar Kemal]] ile birlikte ''Yeşin'' (Şimşek), onun kapatılmasının ardından ''Yalt-Yult'' adlı mizah dergisini çıkardı; ''El-İslâh'' gazetesinde de sık sık yazdı. Konu ve kahramanlarını halk edebiyatından alan eserleriyle büyük üne kavuşan Tukay, "''Halk şairi''" unvanını aldı. Ancak hayatı maddi sıkıntı içinde ve sağlık sorunlarıyla uğraşarak geçti. 1911 yılında vereme yakalandı. [[15 Nisan]] [[1913]] tarihinde 26 yaşındayken Kılyaçkın Hastanesi'nde öldü.
Türkiye'de ismi [[Tarsus]]'ta bulunan bir sokağa ve [[Ankara]]'da [[Anıtkabir]]'in önünde bulunan caddeye verilmiştir.<ref name="toy">{{
== Kaynakça ==
| |||