Vikipedi

Yezîdîler: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
775.523 değişiklik
Rescuing 10 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
Gerekçe: + nedensiz içerik silinmesi + kaynak gerektiren bilgi eklentisi
4. satır:
| grup = Yezidiler <br /> ''Ezîdî''
| resim = [[Dosya:Yezidis of Jabal.jpg|250px]]<br />[[Sincar Dağları]]’nda<br />Yezidi topluluğu (1920'li yıllar)
| nüfus = yaklaşık 1.000800.000<ref>[http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/ot_grp5/ot_yazidis_20040220.html Yazidis Encyclopedia Iranica] ''"Tüm Dünya genelinde yaklaşık olarak iki yüz ilâ üç yüz bin Yezidinin yaşadığı tahmin edilmektedir".''
</ref><ref>[http://adherents.com/Na/Na_670.html#4286 Adherents.com] sitesine göre ise ''"Tüm Dünya genelinde yaklaşık olarak yüz ilâ 700.000 bin Yezidi yaşadığı tahmin edilmektedir".''</ref><ref name="ai">{{Web kaynağı | url = http://archiv.amnesty.de/internet/deall.nsf/docs/2005-DEU06-006-de/$FILE/irak_jesiden.pdf? | yazar = Wolfgang Grenz | başlık = Verwaltungsstreitsache irakischer Staatsangehöriger jesidischer Religionszugehörigkeit | dil = Almanca | biçim = HTML | tarih = 16 Ağustos 2005 | sayı = | yayıncı = amnesty international | alıntı = Das Yesidische Forum e.V. und der UNHCR sprechen von 800.000 Jesiden
weltweit, ihre Zahl im Irak wird je nach Quelle mit etwa 200.000 bis 550.000 angegeben. | erişimtarihi = 11 Ağustos 2014 | arşivurl = httpshttp://web.archive.org/web/20160304113604/http://archiv.amnesty.de/internet/deall.nsf/docs/2005-DEU06-006-de/$FILE/irak_jesiden.pdf | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | ölüurl = yes }}</ref>
| bölge1 = {{IRQ}}
| nüfus1 = 650.000
| ref1 = <ref>[http://www.aina.org/reports/yezidiscpt.pdf Iraq Yezidis: A Religious and Ethnic Minority Group Faces Repression and Assimilation] By Christian Peacemaker Teams in Iraq (25 September 2005)</ref>
| bölge2 = {{GER}}
| nüfus2 = 20060.000
| ref2 = <ref>{{Haber kaynağı |başlık=Dispersion of the Yazidi Nation in Syria, Turkey, Armenia, Georgia and Europe: Call for UN Action|ad=Muhammad Shamsaddin|soyadı=Megalommatis|gazete=American Chronicle|tarih=28 Şubat 2010|url=http://www.americanchronicle.com/articles/view/143737|erişimtarihi=20 Ağustos 2010}}</ref>
| bölge3 = {{SYR}}
| nüfus3 = 50.000
| ref3 = <ref>{{Web kaynağı | başlık = Yazidi in Syria Between acceptance and marginalization | url = http://kurdwatch.org/pdf/kurdwatch_yeziden_en.pdf | eser = KurdWatch | yayıncı = kurdwatch.org | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | sayfa = 4 | arşivurl = httpshttp://web.archive.org/web/20160604130326/http://kurdwatch.org/pdf/kurdwatch_yeziden_en.pdf | arşivtarihi = 4 Haziran 2016 | ölüurl = yes }}</ref><ref>{{Haber kaynağı|başlık=Yazidis Benefit From Kurdish Gains in Northeast Syria|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2013/10/syria-yazidi-minorities-kurds.html#|erişimtarihi=1 Nisan 2014|gazete=al-monitor|tarih=18 Ekim 2013|yazar=Andrea Glioti}}</ref>
| bölge4 = {{RUS}}
| nüfus4 = 40.586
| ref4 = <ref>{{Web kaynağı | başlık = Всероссийская перепись населения 2010 г. Национальный состав населения Российской Федерации | url = http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_10.php | eser = Demoscope | yayıncı = Demoscope | erişimtarihi = 26 Ekim 2013 | arşivurl = httpshttp://web.archive.org/web/20160303195956/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_10.php | arşivtarihi = 3 Mart 2016 | ölüurl = no }}</ref>
| bölge5 = {{ARM}}
| nüfus5 = 35.272
80. satır:
* Şeyhlere para verilir.<ref>{{Kitap kaynağı | soyadı = Fuccaro | ad = Nelida | yazarbağı = http://www.amazon.com/Nelida-Fuccaro/e/B0034Q0YTE/ref=dp_byline_cont_book_1 | başlık = The Other Kurds: Yazidis in Colonial Iraq | çeviribaşlık = Diğer Kürtler: Irak Sömürgesi'nde Yezîdîler | url = http://www.amazon.com/ | arşivurl = http://www.amazon.com/The-Other-Kurds-Yazidis-Colonial/dp/1860641709/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1407740278&sr=8-1&keywords=Nelida+Fuccaro%3A+%27%27The+Other+Kurds.+Yazidis+in+Colonial+Iraq%27%27 | arşivtarihi =15 Ocak 1999| erişimtarihi =11 Ağustos 2014| tip = kitap | basım = | seri = Library of Modern Middle East Studies, 14 | cilt = 1 | tarih =15 Ocak 1999| yıl = 1999 | ay = 01 | yayıncı = I. B. Tauris | yer = | dil = İngilizce | isbn = 978-1860641701}}</ref>
* Üst kasta mensup olanlar, [[çok eşlilik|çok eşli]] evlenebilir.<ref name="Telegraph" />
* Başka din mensubuyla evlenen "aforoz" edilir, hatta öldürülür.<ref name="Telegraph" /><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=iilFIdFdTS0 | yazar = KAFIR TV | yazarbağı = https://youtube.com/user/KAFIRTV?feature=hovercard | başlık = Yezidi girl stoned to death. Similar to Islam. | dil = İngilizce | biçim = HTML | tarih = 27 Ocak 2011 | yayıncı = You Tube | erişimtarihi = 10 Ağustos 2014 | arşivurl = httpshttp://web.archive.org/web/20160328190528/https://www.youtube.com/watch?v=iilFIdFdTS0 | arşivtarihi = 28 Mart 2016 | ölüurl = no }}</ref>
* Heft Sirr adı verilen "Yedi Sır" Şeyh Şems ed-Dîn, Şeyh Fahr ed-Dîn, Şeyh Sacâdîn, Şeyh Nâsir ed-Dîn, Şeyh Hesen, Şeyh Adî ve Melek Taus'tan ibarettir.<ref name="Yedi" />
* [[Reenkarnasyon]] vardır.<ref name="Telegraph" />
105. satır:
{{Ana|Adî bin Musafir}}
 
[[Araplar|Arap]] kökenli [[Şeyh Adî]] tarafından kurumlaştırılan bu dinde inananların çoğunluğu [[Kürtçe]] konuşmakta olup ağırlıklı olarak [[Irak]]'ın [[Musul]] kentinde yaşamaktadırlar. Bununla birlikte, anadili [[Arapça]] olan Yezidiler de vardır<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Betts|ad1=Robert Brenton|başlık=The Sunni-Shi'a Divide: Islam's Internal Divisions and Their Global Consequences|tarih=2013|url=http://books.google.com.tr/books?id=luSHLVR5XZUC&printsec=frontcover&dq=The+Sunni-Shi%27a+Divide:+Islam%27s+Internal+Divisions+and+Their+Global+Consequences&hl=tr&sa=X&ei=HUn0U_PlN8agyAOBh4GIBw&ved=0CBsQ6AEwAA#v=onepage&q=arabic%20speaking%20yazidis&f=false}}</ref> Bâzı araştırmacılara göre Yezidiler, [[Kürtler]] tarafından asimile edilmiş [[Asuriler]]dir<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Ainsworth | ad = W. Francis | başlık = The Assyrian Origin of the Izedis or Yezidis-the So-Called "Devil Worshippers" | url = http://www.jstor.org/stable/3014180 | arşivurl = httpshttp://web.archive.org/web/20160827105650/http://www.jstor.org/stable/3014180 | arşivtarihi = 27 Ağustos 2016 | erişimtarihi = 24 Aralık 2013 | ölüurl = no }}</ref> Tarih öncesi dönemlerden beri [[Asurlular]]da kuş şeklinde simgeleştirdikleri ve kutsal kabul ettikleri bir [[Şeytan]]'a tapmaktadırlar.<ref name="Telegraph">{{haber kaynağı|başlık=The Devil worshippers of Iraq|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1560714/The-Devil-worshippers-of-Iraq.html|tarih=19 Ağustos 2007}}</ref>
 
Şeyh Adî Suriye'den Laliş'e taşındığında orada Şeyh Şems ed-Dîn, Şeyh Fahr ed-Dîn, Şeyh Sacâdîn ve Şeyh Nâsir ed-Dîn isimli dört aziz kişiyle tanışmış. Bu kişiler Ēzdîna Mîr adlı bir adamın oğulları olup bu gruba daha sonra Yezidiler tarafından ''al-Hassan al-Basrî'' olarak anılan Şeyh Hesen de katılmış. Bu beş kişi, Şeyh Adî ve Melek Taus ile birlikte Yezidilerin Heft Sirr dedikleri "Yedi Sır"'ını oluşturur.<ref name="Yedi">{{Kitap kaynağı | soyadı = Kreyenbroek | ad = Philip G. | yazarbağı = http://www.amazon.com/Philip-G.-Kreyenbroek/e/B001HPDC34/ref=dp_byline_cont_book_1 | soyadı2 = Lewiston | ad2 = | başlık = Yezidism - Its Background, Observances and and Textual Tradition | çeviribaşlık = Yezîdîlik: Geçmişi, âyinleri ve yazılı metinleri | url = http://www.amazon.com/ | arşivurl = http://www.amazon.com/Yezidism-Its-Background-Observances-Tradition-Religion/dp/0773490043/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1407739754&sr=8-1&keywords=Yezidism+-+Its+Background%2C+Observances+and+and+Textual+Tradition | arşivtarihi =1 Nisan 1995| erişimtarihi =11 Ağustos 2014| tip = kitap | cilt = 1 | tarih =1 Nisan 1995| yıl = 1995 | ay = 04 | yayıncı = Edwin Mellen Pr | yer = | sayfalar = 97-99 | dil = İngilizce | isbn = 978-0773490048}}</ref>
120. satır:
* Izady, Mehrdad R. (1992), ''The Kurds:a concise handbook,'' Washington & London: Taylor & Francis, ss. 170 passim, ISBN 0-8448-1727-9.
* Van Bruinessen, Martin, (1996). [http://www.uga.edu/islam/alevivanb.html Kurds, Turks, and the Alevî revival in Turkey.] ''Middle East Report,'' No. 200, pp.&nbsp;7–10. (NB: The on-line version is expanded from its original publication.)
* – , (1997). [https://web.archive.org/web/20071128150650/http://www.let.uu.nl/~martin.vanbruinessen/personal/publications/Alevikurds.htm "Aslını inkâr eden haramzadedir! The Debate on the Kurdish Ethnic Identity of the Kurdish Alevis."] In K. Kehl-Bodrogi, B. Kellner-Heinkele, & A. Otter-Beaujean (eds), ''Syncretistic Religious Communities in the Near East'' (Leiden: Brill).
* White, Paul J. (2003), “The Debate on the Identity of ‘Alevî Kurds’.” In: Paul J. White/Joost Jongerden (eds.) ''Turkey’s Alevî Enigma: A Comprehensive Overview.'' Leiden: Brill, pp. 17–32.
 
127. satır:
* Krisztina Kehl-Bodrogi, Krisztina, & Barbara Kellner-Heinkele, Anke Otter-Beaujean, eds. (1997) ''Syncretistic Religious Communities in the Near East.'' Leiden: Brill, pp. 11-18.
* Moosa, Matti (1988). ''Extremist Shiites: The Ghulat Sects,'' Syracuse University Press.
* Van Bruinessen, Martin (2005). "[https://web.archive.org/web/20071127103907/http://www.let.uu.nl/~martin.vanbruinessen/personal/publications/religious_practices_in_the_turco.htm Religious practices in the Turco-Iranian world: continuity and change]." French translation published as: "Les pratiques religieuses dans le monde turco-iranien: changements et continuités", ''Cahiers d'Études sur la Méditerranée Orientale et le Monde Turco-Iranien,'' no. 39-40, 101-121.
 
== Dış bağlantılar ==
136. satır:
* [http://www.academia.edu/3168582/George_Grigore_Der_Jesidismus_ein_Beispiel_fur_religiosen_Synkretismus_Analele_Universitatii_din_Bucuresti_-_Limbi_si_literaturi_straine_nr._2_Bukarest_Editura_Universitatii_din_Bucuresti_2012_.83-94 Der Jesidismus ein Beispiel für religiösen Synkretismus]
* [http://www.avesta.org/yezidi/peacock.htm ''Peacock Angel: Being Some Account of Votaries of a Secret Cult and Their Sanctuaries'' (E. S. Drower, 1941)]
* [httpshttp://web.archive.org/web/20050110091415/http:/20050110091415re_/www.mellenpress.com/emp/mellenpress.cfm?bookid=1585&pc=9 ''Yezidism: Its Background, Observances and Textual Tradition'' (Philip G. Kreyenbroek, 1995)]
* [http://www.pen-kurd.org/englizi/zorab/zorab-SheikhAdi-Sufizm.html Shaikh ‘Adi, Sufism and the Kurds (Zourab Aloian)]
* [httpshttp://web.archive.org/web/20051214055638/http:/20051214055638re_/www.lalish.com/helac.htm 'Al-Hallaj in Kurdish Tradition', ''al-Hallaj'' gazetesi köşe yazısı)]
* [http://www.oneworld.am/journalism/articles/yezidi.html 'Being Yezidi, Ermenistan'ın Yezidi kimlik politikası üzerine', (Onnik Krikorian, 2004)]
* [http://www.michaeltotten.com/archives/001064.html 'The Beginning of the Universe, photos and a description of Yezidi life in Lalish, Iraq' (Michael J. Totten, 2006-02-22)]
* [http://www.iwpr.net/?p=crs&s=f&o=325045&apc_state=henh 'Armenia: Yezidi Identity Battle', ''Institute for War & Peace Reporting'' (Onnik Krikorian, 2006-11-02)]
* [httpshttp://web.archive.org/web/20031026113221/http://www.yezidi.net/ Yezidi Web Wayback Machine)]
 
[[Kategori:Yezdanizm|*]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Yezîdîler" sayfasından alınmıştır