Apoptoz: Revizyonlar arasındaki fark

'''Apoptozis''' veya '''Apoptoz''', ([[Yunanca]]: ''apoptōsis'' yani "(ayrılarak) düşmek", ''apo''="-den/-dan" ve ''ptosis''="düşmek") [[programlanmış hücre ölümü]]nün ana tiplerinden biridir; genetik sistemde kodlanmış kendi kendini yok etme (özkıyım; intihar; suicide) programını içeren mekanizmanın aktifleşmesiyle tetiklenir. Çoğu hücrede bulunan “intihar” programının en önemli amacı, streslerden onarılması olanaksız zararlar gören, vücutta ihtiyaç duyulmayan veya anormalleşmiş hücrelerden kurtulmanın normal yoludur. Böylece ileride ortaya çıkabilecek [[komplikasyon]]<nowiki/>lar önlenir.<ref name=":0">Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015</ref><ref name=":1">https://www.maksillofasiyalsendromlar.org/apoptozis</ref>

Bu tip, [[Akut]] hücresel zarar sonucu olan hücre ölümü tipi [[nekroz]]dan farklı olarak apoptoz belirli bir moleküler işlemler serisinin (sırasının) sonunda hücrenin ölümünü sağlar ve aynı zamanda organizmanın yaşam döngüsü için gerekli ve yararlıdır. Örneğin gelişen bir [[embriyo]]da [[parmak|insan parmaklarının]] farklılaşması parmaklar arasındaki hücrelerin apoptoz başlatması gerekir ki parmaklar birbirinden ayrılabilsin. [[Nekroz]]<nowiki/>dan farklı olarak, apoptoza uğrayan bir hücre küçülerek ölür. Evrimsel açıdan insandan nematoda kadar tüm canlılar arasında korunmuş bir programlanmış hücre ölüm mekanizmasından, yani apoptozdan söz etmek mümkündür.<ref>Vaux, D.L., Haecker, G. and Strasser, A., An evolutionary perspective on apoptosis. Cell 76: 777-779, 1994.</ref>

Apoptoz sinyali alan bir hücrenin [[kromatin]]<nowiki/>i yoğunlaşmaya başlar. Benzer bir şekilde [[sitoplazma]] da yoğunlaşır ve hücrenin boyutları küçülmeye başlar, [[Hücre zarı|hücre membranı]] bozulmaz. Bir süre sonra hücre apoptotik cisimcik olarak adlandırılan daha küçük parçalara bölünür. Bu parçalara apoptotik cisimcikler de denilir. Apoptotik cisimcikler; yüzeylerinde yeni sinyal verici yapıları ortaya çıkarır ve bu sinyalin uyarısı ile yakınlarındaki hücre tarafından (bunlar genelde [[Histiosit|histiyosit]]<nowiki/>lerdir) [[Fagositoz|fagosit]]<nowiki/>e edilerek ortadan kaldırılır. Küçük parçalara ayrılan ve hızla fagosite edilen ölü hücre çevre dokularda yangısal tepkiye neden olmaz (nekrozdan fark). Nekrozda hücre membranı bozulur, hücre dışına çıkan maddeler yangısal tepki uyandırır ve nekrotik hücreler fagositlerin ürettiği enzimlerle eritilirler.<ref name=":1" /><ref>Lipponen P, Aaltomaa S, Kosma VM, Syrjänen K. Apoptosis in breast cancer as related to histopathological characteristics and prognosis. Eur J Cancer. 1994; 30A(14): 2068-73.</ref><ref>Wyllie AH, Kerr JF, Currie AR. Cell death: the significance of apoptosis. Int Rev Cytol. 1980;68:251-306.</ref>

(2) [[Otoimmun hastalıklar]]: [[otoreaktif lenfositler]]<nowiki/>de apoptoz gerçekleşmediğinde