Yunanistan'a ikinci Pers saldırısı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k →Byzantion: imla, değiştirildi: kullarak → kullanarak |
Rescuing 3 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0 |
||
33. satır:
== Antik kaynaklar ==
Grek – Pers Savaşları üzerine birinci el kaynakların hemen hemen tümü Grek kaynaklarıdır. Pers tarihçilerin çalışmalarından hiçbiri günümüze ulaşmadı. Bunun sonucu olarak gerek Grek- Pers Savaşları, gerekse de Persler konusundaki bilgilerimizin az çok "taraflı" olduğunu kabul etmek gerekecektir.<ref name="lse">
Herodot'tan sonraki, [[Tukidis]] gibi bazı tarihçiler, her ne kadar onun tarzını izlemişlerse de eleştirmekten geri kalmamışlardır.<ref>Thucydides, History of the Peloponnesian War, e.g. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0200&layout=&loc=1.22 I, 22]</ref><ref name = Fin15>Finley, Sh.: 15.</ref> Bununla birlikte Tukididis kendi tarih çalışmasını, Herodot'un bıraktığı yerden, Sestos Kuşatması'ndan başlatmayı seçmiştir. Muhtemelen, Herodot'un çalışmasının düzeltilmeye ya da yeniden yazılmaya gerek duymayacak kadar doğru olduğunu düşünmüştü.<ref name = Fin15/> Örneğin [[Plutarkhos]] da Herodot'u bir denemesinde yeterince Yunan yanlısı olmamakla suçlayarak eleştirmiş, "barbarperver" olarak tanımlamıştır.<ref>Holland, Sh.: ''xxiv''.</ref> [[Rönesans]] Avrupa'sında çok okunmaya devam ediyor olsa da Herodot hakkında olumsuz bir yargı sürmüştü.<ref>David Pipes, [
Grek asıllı Sicilyalı tarihçi [[Diodorus]], MÖ 1. yüzyılda kaleme aldığı ve ''Tarih Kitaplığı'' adının verdiği çalışmasında, daha eski bir Grek tarihçi olan [[Eforos (tarihçi)|Eforos]]'tan kısmen yararlanarak [[Yunan-Pers Savaşları]]'yla ilgili olarak bazı bilgiler vermektedir. Bu bilgiler Herodot'unkilerle tamamen uyumludur.<ref>Diodorus Siculus, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0084&layout=&loc=11.28 Bibliotheca Historica], XI, 28 - 34</ref> Yunan- Pers Savaşları, [[Plutarkhos]], [[Ctesias]] gibi bazı antik tarihçiler ve [[Eshilos]] gibi oyun yazarlarının dolaylı anlatımları tarafından, kuşkusuz daha az detay verilerek anlatılmıştır. [[Yılanlı Sütun]] gibi bazı arkeolojik belgeler de Herodot'un anlatımının desteklemektedir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D81%3Asection%3D1 Herodot, 9.81] Dipnot</ref>
54. satır:
==== Pers kuvvetleri ====
[[Dosya:Persiansparabara.jpg|thumb|320px|sağ|Pers ön hat piyadesi]]
Pers ordusu, İmparatorluğun geniş topraklarından ve farklı toplumlardan gelen, unsurlardan oluşmaktaydı. Yine de, Herodot'a göre ordunun genelinde, en azından silahlarda ve savaş tarzında bir tek tiplilik ve uyumluluk vardır.<ref name = L23>Lazenby, Sh.: 23 - 29</ref> Bunların bir kısmı İmparatoluk tebasından askeri yükümlüklere bağlı olarak toplanan askerlerdir. Bir kısmı ise müttefik krallıklardan gelen birlikler ve kiralanan paralı askerlerdir. Bu birlikler, iyi eğitimli, Pers - Med piyade ve süvari teşkilleriyle desteklenirdi. Bunlar, İmparatorluk'un düzenli birlikleridir. Bu unsurlar kendi donanım ve silahlarıyla orduya katılır, kendi tarzlarında savaşırlardı. Profesyonel askerlerden oluşan düzenli birlikler, Ölümsüzler gibi, tek tip donanıma sahiptiler. Göçebe topluluklardan ok, yay, mızrak gibi hafif silahlı askerler, muharebeye girmeyen işçi taburları, eşler, cariyeler ve köleler, Pers askeri garnizonlarında ve kamplarında hep görülen kalabalıkları oluştururlar.<ref>
Birlikler çoğunlukla yay-ok, kısa mızrak, kılıç ya da balta ile silahlanmış olup hasır bir kalkan taşıyorlardı. Askerler deri bir göğüs zırhı kuşanmışlardır.<ref name = L23/><ref name="Holland, Sh.: 196">Holland, Sh.: 196</ref> Fakat yüksek sınıftan kişiler daha iyi korumalı olarak metal göğüs zırhı kullanmaktaydılar. Pers ordusu başta kitlesel ok atışıyla düşmanlarını yıpratmak, ardından sonuç alıcı darbeyi indirmek için mızrak ve kılıçlarla göğüs göğüse çatışmaya girmek şeklinde bir savaş tarzı izliyorlardı.<ref name = L23/> Pers piyade oluşumlarının sparabara olarak adlandırılan ilk hattı ok ve yay taşımaz, daha büyük hasır kalkan ve daha uzun (2 metreye yakın) bir mızrak taşırlardı. Pers ordusunun bel kemiğini oluşturan bu oluşum ön hatta bir "kalkan duvarı" oluşturarak diğer birlikleri karşı tarafın ok atışlarından korumaktaydı. Fakat asıl işlevleri, "düşman"la ilk göğüs göğüse çatışmaya girecek olan birlikler olmalarıdır.<ref>Farrokh, Sh.: 76</ref>
202. satır:
=== Sestos Kuşatması ===
Mykale Muharebe'sinden kısa bir süre sonra Grek İttifakı Donanması, duba köprüleri imha etmek için [[Çanakkale Boğazı]]'na yelken açmıştır. Ancak bölgeye ulaştıklarında bunun daha önce yapılmış olduğunu gördüler.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D106%3Asection%3D4 Herodot, 9.106.4]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D114%3Asection%3D1 Herodot, 9.114.1]</ref> Bunun üzerine Mora kent devletlerinin filoları Yunanistan'a dönmüştür. Spartalılar duba köprüsünün artık var olmamasını yeterli buluyorlardı.<ref>Murat Arslan, [http://tarih.edebiyat.akdeniz.edu.tr/_dinamik/18/637.pdf ''Pausanias'ın Byzantion Hakimiyeti ve Komplo Teorisi]{{Ölü bağlantı|date=Mart 2020 }} Sh.: 52</ref> Atina Filosu ise halen Pers kontrolünde olan [[Gelibolu Yarımadası]]'na yönelmiştir.<ref name="Herodot, 9.114.2">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D114%3Asection%3D2 Herodot, 9.114.2]</ref> Bölgede kalan Pers kuvvetleri ve müttefikleri, bölgenin en iyi tahkim edilmiş kenti olan [[Sestos]] surları gerisine çekildiler. Yunanistan Seferine katılmış generallerden biri, aynı zamanda Pers satrabı olan [[Artayşles]], Grek müttefiklerin saldıracağına inanmıyordu ve bu yüzden bir kuşatma için hazırlık yapmaya gerek duymamıştı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D116%3Asection%3D3 Herodot, 9.116.3]</ref> Atinalılar bu sayede Sestos'u hem karadan hem denizden kuşatma olanağı buldular.<ref name="Herodot, 9.114.2"/> Atina birlikleri içindeki hoşnutsuzlukların da etkisiyle kuşatma kış boyunca aylarca sonuç alamadı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D117%3Asection%3D1 Herodot, 9.117]</ref> Fakat kentte erzak tükenince Pers askerleri gece karanlığından yararlanarak, kuşatmanın en zayıf olduğu kesimden kenti terk ettiler. Bu sayede ertesi gün Atinalılar kente girebildiler.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D118%3Asection%3D1 Herodot, 9.118.1 - 2]</ref>
Herodot'un çalışması da Sestos Kuşatması'ya sona ermektedir. Bu olayları izleyen otuz yıl içinde başta Atina egemen [[Attik Delos Biriliği]] olmak üzere Grek yayılması, Pers kontrolünü tüm Trakya'dan, Makedonya'dan, Ege Adaları'ndan ve İyonya'dan sürüp atacaklardır.<ref name = h359>Holland, Sh.: 359 - 363</ref> Pers İmparatorluğu ile Yunanistan arasıda barış MÖ 449 yılındaki Callias Barışı<ref>Murat Arslan – Nihal Tümer Önen, [http://tarih.edebiyat.akdeniz.edu.tr/_dinamik/18/635.pdf ''Akdeniz Korsan Yuvaları''] sh.: 190</ref> ile kurulmuş ve yarım yüzyıllık savaşı sona erdirmiştir.<ref name = h359/>
212. satır:
=== Byzantion ===
Grek Donanması [[Byzantion]]'a ulaştıktan sonra, kenti bir kuşatmanın ardından MÖ 478<ref name="ma53">Murat Arslan, [http://tarih.edebiyat.akdeniz.edu.tr/_dinamik/18/637.pdf ''Pausanias'ın Byzantion Hakimiyeti ve Komplo Teorisi]{{Ölü bağlantı|date=Mart 2020 }} Sh.: 53</ref> yılında ele geçirmiştir.<ref name="t194"/> Sestos ve Byzantion'un ele geçirilmesi Greklere hem Asya'yı Avrupa'ya bağlayan bu iki önemli boğaz üzerinde kontrol sağladı, hem de ticaret alanlarını [[Karadeniz]]'e kadar yayma olanağı verdi.<ref name="f331">Fine, Sh.: 331</ref>
Byzantion'da neler olup bittiği bugün için tam olarak bilinmiyor. Tukididis, az sayıda detay vermiştir. Ondan sonraki tarihçiler ise pek çok korkunç imalarda bulunmaktadır.<ref name="f331"/> Tüm kibirli ve keyfi uygulamalarıyla (Tukididis "zorbalık" olarak tanımlamaktadır) General Pausanias birçok müttefik birliğinin tepkisini çekmiştir. Özellikle Pers tahakkümünden henüz kurtulmuş olanlar kentlerden birliklerin.<ref name="f331"/><ref name="Sea242"/><ref name = "TI95">Thucydides [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Thuc.+1.95 I, 95]</ref> Pausanias etrafında dönen bu olaylar, esasen Byzantion kenti üzerinde Atina – Sparta çekişmesidir. Atinalı tarihçinin anlatımını izleyen diğer Grek yazarların vermiş oldukları bilgilerin<ref>Muzaffer Demir Sh.: 6</ref><ref group=not>Cornelius Nepos'un anlatımı için bkz. [http://www.egeweb2.ege.edu.tr/tid/dosyalar/XVIII-1_2003/TIDXVIII-1_2003-06.pdf ''Aristides ve Pausanias''] Türkçe çeviri</ref>, Byzantion üzerinde kontrolü ele geçirmek için Atina'nın kullandığı bahaneler olarak görülebileceği öne sürülmektedir. Atina ve müttefiklerinin, Byzantion'da kontrolü, Pausanias'a karşı güç kullanarak ele geçirmeye çalışmış olmaları dahi olasıdır. Bu durumda Pausanias'ın kentin kontrolünü yedi yıl daha, MÖ 476 – 469 arasında, Pers gücünden destek alarak elinde tutuğu ileri sürülebilir.<ref>Muzaffer Demir, [http://akademik.mu.edu.tr/data/06020000/resim/file/02-06%20muzaffer%20demir.pdf ''Pausanias' Actions in Byzantion After the Victory at Plataea] Sh.: 1</ref> Tukididis, Pausanias'ın destek için I. Serhas'a bir mektup gönderdiğini ve ondaon olumlu yanıt alıdığını ileri sürmektedir.<ref>Muzaffer Demir, Sh.: 3</ref> Tukididis'e göre, İyon kentleri ve diğerleri Atina'nın harekatın komutasını üstlenmesini istediler, Atina da komutayı üstlendi.<ref name = "TI95"/> Yine de Pausanias'ın kenti tiranca yönettiği<ref>Murat Arslan, [http://proje.akdeniz.edu.tr/fef/tarih/istanbul/files/publication.pdf ''İstanbul'un Antikçağ Tarihi''] Sh.: 10</ref>, ele geçen çok sayıdaki tutsak arasındaki Pers soylularının ve Serhas'ın yakınlarının kaçmalarını sağladığı ileri sürülmüştür.<ref name="ma53"/> Sparta bu gelişmeleri öğrenince General Pausanias'ı görevden almıştır. General daha sonra düşmanla işbirliği yapmakla itham edilerek tutuklandı. Her ne kadar sonuçta aklandıysa da itibarı yıpranmıştı. Bu olaylar nedeniyle yeniden generalliğe atanmadı.<ref name = "TI95"/>
| |||