Vikipedi

Paslanmaz çelik: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Tün (mesaj | katkılar)
Devriyeler
28.574 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
775.538 değişiklik
Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
1. satır:
'''Paslanmaz çelik''', [[metalurji]]de [[Çelik|çeliğin]], minimum %10,5<ref>{{Web kaynağı | başlık = The Stainless Steel Family | url = http://www.worldstainless.org/Files/issf/non-image-files/PDF/TheStainlessSteelFamily.pdf | erişimtarihi = 8 Aralık 2012 | postscript = . | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160324085201/http://www.worldstainless.org/Files/ISSF/non-image-files/PDF/TheStainlessSteelFamily.pdf | arşivtarihi = 24 Mart 2016 | ölüurl = no }}</ref> ila %11 arasında [[krom]] eklenerek elde edilen [[Kompozit malzemeler|alaşım]] olarak tanımlanır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.steel.org/AM/Template.cfm?Section=Steel_Glossary2&CONTENTID=6426&TEMPLATE=/CM/HTMLDisplay.cfm | başlık = Steel Glossary | erişimtarihi = 21 Ekim 2008 | yayıncı = [[Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü]] ''(American Iron and Steel Institute)'' (AISI) | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20100802221024/http://www.steel.org/AM/Template.cfm?Section=Steel_Glossary2&TEMPLATE=/CM/HTMLDisplay%2FCM%2FHTMLDisplay.cfm&CONTENTID=6426 | arşivtarihi = 2 Ağustos 2010 | ölüurl = yes }}</ref>
 
Paslanmaz çelik, [[Korozyon|korozlanma]] veya [[Pas (kimya)|paslanma]] yapmaz ve sıradan çelikler gibi üzerinde su lekeleri bırakmaz. Ancak tamamen leke geçirmez değildir, düşük oksijenli ve zayıf sirkülasyonlu ortamlar ile yüksek tuzluluk paslanmaz çeliği etkiler.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Why is Stainless Steel Stainless? | url = http://www.stainless-online.com/why-stainless-steel-stainless.htm | erişimtarihi = 20 Aralık 2008 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160313002723/http://stainless-online.com/why-stainless-steel-stainless.htm | arşivtarihi = 13 Mart 2016 | ölüurl = yes }}</ref> Krom oranı ve [[pasivasyon]] oranı çeliğin korozyona ve pasa direncini belirler.<ref>[http://www.corrosionclinic.com/corrosion_resources/stainless_steels_why_how_p1.htm Stainless Steels and Alloys: Why They Resist Corrosion and How They Fail"]. Corrosionclinic.com. Erişim tarihi: 2012-06-29.</ref>
 
== Paslanmaz çelik çeşitleri ==
20. satır:
== Tarihçe ==
[[Dosya:Stainless steel nyt 1-31-1915.jpg|sağ|thumb|1915'te New York Times'ta "Paslanmayan Bir Çelik" başlıklı yazı.<ref name="NYT">{{Dergi kaynağı|journal=New York Times|başlık=A non-rusting steel|tarih=31 Ocak 1915}}</ref>]]
[[Dosya:Chrysler Building detail.jpg|upright|thumb|sağ|226px|New York'ta Chrysler Binası, ''Nirosta'' paslanmaz çeliği ile yapılmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.thyssenkrupp-nirosta.de/index.php?id=576 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=22 Ocak 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130530232431/http://www.thyssenkrupp-nirosta.de/index.php?id=576 |arşivtarihi=30 Mayıs 2013 |ölüurl=yes }}</ref>]]
Antik çağlarda pasa ve korozyona dirençli demir örnekleri yapılmıştır. [[Hindistan]]'ın [[Delhi]] şehrinde bulunan 7 metre yüksekliğindeki "Delhi Demir Ayağı" [[Gupta İmparatorluğu|Gupta]] Kralı I. Kumaragupta tarafından yaptırılmıştır. Pasa dirençli bu demir direkte krom yerine [[fosfor]] kulanılarak direnç sağlanmıştır. 1821 yılında demir-krom alaşımları kullanarak korozyona karşı direnç sağlamaya çalışan ilk kişi Fransız metalurjist [[Pierre Berthier]] olmuştur. 19. yüzyıl metalurjistlerinin düşük [[karbon]] ve yüksek [[krom]] alaşımları kullanarak paslanmaz çelik elde etmelerine karşın bu alaşımların kırılganlığı yüksek olmuştur.
 
1890 yılında Alman [[Hans Goldschmidt]], karbonsuz krom üretimine yarayacak [[termit reaksiyonu]]nu bulmuştur. 1904 ila 1911 yılları arasında pek çok araştırmacı özellikle de Fransız [[Léon Guillet]], birçok değişik alaşımlar deneyerek paslanmaz çeliğe ulaşmaya çalıştılar. 1908 yılında [[Friedrich Krupp Germaniawerft]] firması Germania adlı bir yatın yapımı için krom-nikel alaşımı kullanmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://dhr.dos.state.fl.us/archaeology/underwater/preserves/HM_Prop3.pdf | başlık = A Proposal to Establish the Shipwreck Half Moon as a State Underwater Archaeological Preserve | ay = Mayıs | yıl = 2000 | yayıncı = Bureau of Archaeological Research, Division of Historical Resources, Florida Department of State | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20080625200404/http://dhr.dos.state.fl.us/archaeology/underwater/preserves/HM_Prop3.pdf | arşivtarihi = 25 Haziran 2008 | erişimtarihi = 22 Ocak 2013 | ölüurl = no }}</ref> 1911 yılında [[Philip Monnartz]] kromun korozyon ve pasa karşı direncini açıklamıştır. 17 Ekim 1912 tarihinde Krupp mühendisleri Benno Strauss ve Eduard Maurer [[östenit]] paslanmaz çelik alaşımı için [[ThyssenKrupp Nirost]] adına [[patent]] aldılar.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nirosta.de/History.22.0.html?&L=1 | başlık = ThyssenKrupp Nirosta: History | erişimtarihi = 13 Ağustos 2007 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20091202014200/http://www.nirosta.de:80/History.22.0.html?&L=1 | arşivtarihi = 2 Aralık 2009 | ölüurl = yes }}</ref> Benzer gelişmeler aynı zamanlarda ABD'de yaşanıyordu ve Christian Dantsizen ve Frederick Becket ferritik paslanmaz çeliği [[endüstri]]leştirmeye çalıştılar. 1912 yılında [[Elwood Haynes]], martensitik paslanmaz çelik alaşımı için patent ofisine başvurduysa da ancak 1919 yılında patent alabildi.<ref>Rodney P. Carlisle, [http://books.google.com/books?id=pDbQVE3IdTcC&pg=PA380 Scientific American Inventions and Discoveries], sayfa: 380, John Wiley and Sons, 2004, ISBN 0-471-24410-4</ref>
 
1912 yılında [[Sheffield]], İngiltere'de kurulu ''Brown-Firth Çelikleri'' firmasında çalışan [[Harry Brearley]], tüfek namlularını korozyondan korumaya yönelik araştırmalar yaparken, bir martensitik paslanmaz çelik alaşımı keşfetti. Bu buluş iki yıl sonra [[The New York Times]] gazetesinde Ocak 1915'te bir makalede anlatılarak duyuruldu.<ref name="NYT"/> Bu yeni alaşım metal ''Vickers'' firması tarafından ''Staybrite'' markasıyla pazarlandı ve 1929 yılında Londra'daki Savoy Hotel'in girişinde gölgelik olarak kullanıldı.<ref>Geoffrey Howse, ''A Photographic History of Sheffield Steel'', History Press, 2011, ISBN 0752459856</ref> 1915 yılında Harry Brearley ve Elwood Haynes birlikte finansman bularak [[Pittsburgh]], Pensilvanya merkezli Amerikan Paslanmaz Çelik Şirketi'ni ''(American Stainless Steel Corporation)'' kurdular.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı= Cobb |ad= Harold M. |başlık=The History of Stainless Steel |yayıncı=ASM International|yıl=2010 |isbn = 1-61503-010-7 |sayfa = 360}}</ref> Paslanmaz çelik başlangıçta ABD'de, 'Allegheny Metali' ve 'Nirosta Çeliği' gibi farklı marka isimleri altında satıldı. 1929 yılındaki [[1929 Dünya Ekonomik Bunalımı|Büyük Buhran]]'dan önce, ABD'de 25.000 ton paslanmaz çelik üretildi ve satıldı.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=Bonnier Corporation |başlık=Popular Science |url=http://books.google.com/books?id=sygDAAAAMBAJ&pg=PA31|yıl=1930 |yayıncı=Bonnier Corporation |sayfalar=31– |issn=01617370}}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Paslanmaz_çelik" sayfasından alınmıştır