Osmanlı-Suudi Savaşları: Revizyonlar arasındaki fark

'''Osmanlı-Suudi Savaşları''', 1811-1818 [[Mısır Eyaleti|Mısır Valisi]] [[Kavalalı Mehmet Ali Paşa]] komutası altındaki birlikler ile, [[Diriye Emirliği]] ordusu arasında yapılan savaş.

Diriye ve çevresinde ilk olarak 1726’da bağımsız bir emir sanıyla hükmetmeye başladı. Bu dönemde Hz. Muhammed'in zamanındaki hayat tarzına dönülmesini savunan ve her türlü yeniliğe ve mezarlara karşı olan [[Vehhabîlik|Vahhabiler]], ve öğretilerin yayıcısı [[Muhammed bin Abdülvehhâb]] bazı sahâbelerin kabirlerini yıktırması sonucu gördüğü tepkiler üzerine Diriye’ye sığınmak zorunda kaldı. Vahhabilere göre mezarın sadece ziyareti değil, yerinin belli olması bile cehennemin kapılarını açacak bir kabahatti. Diriye’ye yerleşmesi Muhammed bin Abdülvehhâb’ın hayatında bir dönüm noktası oldu. Suud ailesi kendisine sahip çıktı ve fikirlerinin yayılmasına destek verdi. Böylece birbirleriyle anlaştılar. Bu ittifak hem Suûdîler’in hem Vehhâbîler’in tarihinde bir dönüm noktası oluşturmuştur. Daha sonra Muhammed bin Suûd'un Abdülvehhâb’ın kızıyla evlenmesiyle aralarında akrabalık kurarak dinî-siyasî bir güç oluşturdular Bu arada emirliğin Muhammed bin Suûd, şeyhliğin Muhammed bin Abdülvehhâb nesline ait olması kararlaştırılarak Suûdî hânedanının temelleri atıldı ve devletin takip edeceği siyaset belirlendi. Birtakım yeni fikirlerle desteklenmiş katı kurallara oturtulan Vehhâbî-Suûdî hâkimiyetini tüm Arabistan ve Körfez ülkelerine yayma çabasına girdiler. Vehhâbîlik hareketi, yaklaşık otuz yıl süren yavaş ve düzensiz bir yayılma döneminin ardından Suûd ailesinin Necid’in tamamına hâkim olmasıyla büyük bir ivme kazandı.

[[Napolyon Bonapart]]’ın 1798’de beklenmedik bir şekilde [[Mısır]]’ı işgal etmesi ve bunun ardından ortaya çıkan meseleler Suûdîler’in işine yaradı.<ref name=James2003>{{citeKitap bookkaynağı |soyadı=James |ad=T. G. H. |bölüm=Napoleon and Egyptology: Britain’s Debt to French Enterprise |başlık=Enlightening the British: Knowledge, Discovery and the Museum in the Eighteenth Century |yayıncı=British Museum Press |yıl=2003 |isbn=0-7141-5010-X |sayfa=151 }}</ref> 1802'de [[Abdullah bin Suud]], [[Kerbelâ]]’yı basıp matem ayini yapan [[Şiîler]]’in 2000’den fazlasını öldürerek [[Hüseyin bin Ali|Hz. Hüseyin]]’in sandukasını ateşe verip türbedeki 200 deve yükü altın ve gümüş eşyayı Diriye’ye getirdiler.<ref>{{citeWeb kaynağı web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/karbala|başlık=Karbala – Encyclopaedia Iranica|ad=|soyadı=electricpulp.com|website=iranicaonline.org|erişimtarihi=14 Kasım 2017}}</ref> 1803’te Hicaz’a karşı giriştikleri işgal hareketi ile birlikte ilk önce [[Taif]]'i ardından da 1805’te yeniden Hicaz'a girip [[Medine]]’yi ele geçirdiler. Medine'de ne kadar türbe ve mezar varsa hepsi yerle bir edildi ve [[Mescid-i Nebevi]] yağmalandı. Bir yıl sonra da 1806'da [[Mekke]]'yi ele geçirdiler. Hac yolu seneler boyu kapalı kaldı ve uyarılara kulak asmadan Mekke’ye doğru yola çıkanlardan da hiçbir haber alınamadı. Özellikle bu son olaylar Osmanlı Devleti'nin prestijini sarsacak nitelikteydi, zîrâ Osmanlı Devleti bu iki [[kutsal]] şehir üzerinde 1517'den beri hükümranlığını kesintisiz sürdürmekteydi.<ref>[http://www.islamlife.com/religion2/component/content/article/69-later-scholars/672-biography-of-imam-muhammad-bin-abdul-wahhab Sauds's campaign for Hejaz and the two holy cities] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100914081717/http://www.islamlife.com/religion2/component/content/article/69-later-scholars/672-biography-of-imam-muhammad-bin-abdul-wahhab |date=2010-09-14 }}, ''Islam Life'' online magazine</ref> O yıllarda bir yandan [[Sırp İsyanları|Sırp isyanı]] ile uğraşan diğer taraftan da [[Rusya]] ile savaş halinde olan<ref>http://www.onurcoban.com/2011/09/isimsiz-savaslar.html</ref> ve aynı zamanda Sultan [[III. Selim]]'in tahttan indirilmesiyle neticelenen bir isyan nedeniyle iç meselelerle boğuşan Osmanlı Devleti ancak Sultan [[II. Mahmud]] tahta geçtikten sonra sorunun çözümü için bir girişimde bulunabildi.<ref>[http://www.ibnsaud.info/main/9458.htm House of Saud Revivals] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100107002745/http://ibnsaud.info/main/9458.htm |date=2010-01-07 }}, King Abdullah Ibn Saud Information Resource</ref>

Tosun Paşa'nın Mekke, Cidde ve Taif'i de geri aldığının haberi gelmesi üzerine Sultan II. Mahmud bir hafta top şenliğinin yapılmasını buyurdu. Mehmed Ali Paşa'nın bir diğer oğlu İsmail Bey İstanbul'a gelerek Mekke'nin anahtarlarını bizzat Sultan II. Mahmud'a takdim etti. Tekrardan Osmanlı Devleti'nin denetimi altına giren hac yollarının tamiri için bir bina emini tayin etti. Ardından da Kahvecibaşı Ağa ile Kavalalı Mehmed Ali paşa ve oğlu Tosun Paşa'ya kılıç, kaftan, mücevherli hançer, hilatler ve tuğlar gönderdi. Aynı yıl Mehmed Ali Paşa da bir kısım kuvvetlerle Hicaz’a gelerek bazı düzenlemeler yaptı. Babası Suûd b. Abdülazîz’in ölümü üzerine 1814’te Suûdîler’in başına geçen [[Abdullah bin Suud]], Tosun Paşa’nın Necid harekâtı sırasında onunla mütareke yaptı; ancak barış görüşmeleri bir netice vermedi.

Suud ailesinden pek çoğu kuşatmadan önce kaçtı. Kalanlar Mısır'da ve İstanbul'da hapishanelere gönderildi. Önce Medine’ye sonra da Mısır’a götürülen Abdullah bin Suud ise, kâtibi ve hazinedarı ile birlikte deniz yoluyla İstanbul’a gönderildi. 14 Aralık 1818’de, Haliç’te Defterdar İskelesi’ne çıkarıldıktan sonra zincirlere vurulmuş bir şekilde halka teşhir edilerek Bâbıâli’ye getirilerek Sadrazam'ın huzuruna çıkarıldı. Sadrazam, Abdullah bin Suud ve adamlarını Mısır’dan getiren Kapı Kethüdasına, Tatar Ağasına, geminin kaptanına ve diğer görevlilere samur kürkler hediye etti ve her birine ömür boyu gelir bağladı. Abdullah bin Suud ve adamları, Bostancıbaşı’nın hapishanesine gönderilip Mekke ve Medine'den gasp ettiği malların tespiti için üç gün kadar burada sorguya çekildi. Sorgular sırasında Mekke ile Medine’den ve Hz. Hüseyin’in Kerbela'daki türbesinden çaldıkları bazı mallar hakkında Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından hapsedilen öteki adamlarının bilgi sahibi oldukları öğrenildi. Bu konuda Kavalalı Mehmed Ali Paşa'ya gereken yazılar yazıldı. 17 Aralık 1818 günü Sultan II. Mahmud o gün yapılan cirit ve mızrak oyunlarını seyretmek için Beyazıt'taki eski saraya gitmişti. Andullah bin Suud'u adamlarıyla beraber eski saraya götürüp padişahın huzuruna çıkardılar. Sultan II. Mahmud mahkûmları bir müddet seyrettikten sonra idamlarını emretti. Abdullah bin Suud, Sultan II. Mahmud'un huzurunda Bostancıbaşı Halil Ağa'nın kılıcıyla padişahın gözleri önünde kellesi kesilerek idam edildi. <ref>[http://www.ibnsaud.info/main/9456.htm Abdullah bin Saud's execution] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100106111328/http://ibnsaud.info/main/9456.htm |date=2010-01-06 }}, King Abdullah Ibn Saud Information Resource</ref> Bu zafer, hac yollarının güvenliğini tekrar sağlamış olduğundan Kavalalı ailesine büyük prestij kazandırdı. Nitekim 1821 yılında başlayan [[Yunan İsyanı]]nda Sultan II. Mahmud tekrardan Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın yardımına başvurdu.