Yarasa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
korunma eklendi |
korunma eklendi |
||
520. satır:
[[Bat Conservation International]]<ref>{{Web kaynağı |başlık=Mission & Vision |url=http://www.batcon.org/about-us/about-bci/mission-vision |yayıncı=Bat Conservation International |erişimtarihi=16 Kasım 2017}}</ref> gibi gruplar yarasaların ekolojik rolleri ve karşılaştıkları çevresel tehditler üzerine olan farkındalığı artırmayı amaçlamaktadır. [[Birleşik Krallık]]'ta tüm yarasalar 1981 yılında çıkarılmış "Yaban Hayatı ve Kırsal Alanlar Kanunu" ile korunmaktadır ve bir yarasayı ya da tüneğini rahatsız etmek ağrı bir para cezası ile cezalandırılabilir.<ref>{{Web kaynağı |başlık=Bats and the Law |url=http://www.bats.org.uk/pages/bats_and_the_law.html |yayıncı=Bat Conservation Trust |erişimtarihi=16 Kasım 2017}}</ref> [[Malezya]] [[Saravak]]'ta "tüm yarasalar<ref name=WPO1998/> 1998 yılında çıkarılmış "Malezya Yaban Hayatı Kanunu" ile koruma altındadır<ref name=WPO1998>{{Web kaynağı |başlık=Wildlife Protection Ordinance 1998 |url=http://extwprlegs1.fao.org/docs/pdf/mal95115.pdf |yayıncı=FAO |erişimtarihi=16 Kasım 2017}}</ref> ama ''[[Cheiromeles torquatus]]'' gibi yarasa türleri hâlâ yerel halk tarafından yenilmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Leong|ad1=T. M. |soyadı2=Teo|ad2=S. C. |soyadı3=Lim|ad3=K. K. P. |yıl=2009 |başlık=The Naked Bulldog Bat, ''Cheiromeles torquatus'' in Singapore — past and present records, with highlights on its unique morphology (Microchiroptera: Molossidae) |dergi=Nature in Singapore |cilt=2 |sayfalar=215–230}}</ref> Modern dönemde insanlar çeşitli yarasa türlerinin [[soy tükenmesi|soyunun tükenmesi]]ne neden olmuştur, bunların en sonuncusu 2009 yılında soyunun tükendiği bildirilen ''[[Pipistrellus murrayi]]'' türü yarasadır.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Ceballos|ad1=G. |soyadı2=Ehrlich|ad2=A. H. |soyadı3=Ehrlich|ad3=P. R. |yıl=2015|başlık=The Annihilation of Nature: Human Extinction of Birds and Mammals|yayıncı=Johns Hopkins University Press|sayfalar=75–76|isbn=978-1421417189}}</ref>
Birçok kişi yarasaları çekmek için yarasa barınakları yapmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |başlık=All about bats |url=http://www.batcon.org/ |yayıncı=Bat Conservation International |tarih=24 Ocak 2002 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130623184422/http://batcon.org/ |arşivtarihi=23 Haziran 2013}}</ref> Yaklaşık 400.000 yarasa ile [[Florida Üniversitesi]]'nin 1991 yılında kurulan yarasa barınağı dünya üzerinde en kalabalık yapay tünek yeridir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.flmnh.ufl.edu/index.php/bats/home/ |başlık=Welcome to the World's Largest Occupied Bat Houses |yayıncı=Florida Museum of Natural History |erişimtarihi=18 Aralık 2017}}</ref> [[Britanya]]'da [[II. Dünya Savaşı]]'ndan kalma kalın duvarlı ve kısmen yeraltında olan savunma mevzileri yarasalar için tünek hâline getirilmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.eurobats.org/documents/pdf/AC9/Doc_AC9_15_Protecting_underground_sites.pdf |başlık=Protecting and managing underground sites for bats, see section 6.4. |yayıncı=Eurobats |erişimtarihi=18 Mayıs 2006 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120512092008/http://www.eurobats.org/documents/pdf/AC9/Doc_AC9_15_Protecting_underground_sites.pdf |arşivtarihi=12 Mayıs 2012}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/4885642.stm |başlık=Pillbox converted to bat retreat |yayıncı=BBC |erişimtarihi=18 Mayıs 2006 |tarih=6 Nisan 2006}}</ref> Yol yapımı ve diğer kentsel gelişim nedenleriyle [[habitat]]a verilen zararları hafifletmek amacıyla özel olarak yarasa barınakları da inşa edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/cornwall/7330846.stm |başlık=Bypass wings it with bat bridges |tarih=4 Nisan 2008 |yayıncı=BBC |erişimtarihi=21 Ağustos 2016}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/cornwall/8320610.stm |başlık=Bat bridges cost £27k per animal |tarih=22 Ekim 2009 |yayıncı=BBC |erişimtarihi=21 Ağustos 2016}}</ref> Hassas ve tehdit altında olan yarasa türlerinin yaşadığı mağaralara insanların girişini kısıtlamak için bazen mağara girişlerine özel kapılar konulmaktadır. Bu kapılar hava akışını bozmayacak ve yarasaların girişi çıkışına engel olmayacak şekilde tasarlanmıştır ve dolayısıyla mağaranın içindeki mikro ekosistem koruma altına alınır.<ref name="AGENCY">{{Web kaynağı |url=http://www.batcon.org/pdfs/sws/AgencyGuideCaveMineGating2009.pdf |başlık=Agency Guide to Cave and Mine Gates 2009 |websitesi=Batcon.org |erişimtarihi=1 Kasım 2017}}</ref> ABD'de bulunan 47 yarasa türünden 35'inin binalar ve köprüler de dahil olmak üzere insan yapısı binaları kullandıkları bilinmektedir. On dört tür yapay yarasa barınaklarını kullanır.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Pfeiffer |ad1=Martin J. |başlık=Bats, People, and Buildings: Issues and Opportunities |tarih=Şubat 2019 |yayıncı=United States Department of Agriculture, Forest Service, Forest Products Laboratory |yer=Madison, WI |url=https://purl.fdlp.gov/GPO/gpo117356 |erişimtarihi=26 Mart 2019}}</ref>
Yarasalar [[Afrika]], [[Asya]] ve [[Pasifik Kıyıları]]nda besin olarak tüketilir. [[Guam]]'da olduğu gibi bazı durumlarda besin olarak avlandıkları için soyları tehdit altına girmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Hopkins |ad1=J. |soyadı2=Bourdain |ad2=A. |başlık=Extreme Cuisine: The Weird & Wonderful Foods that People Eat |url=https://books.google.com/books?id=DJDKaxEEfYgC&pg=PA51 |yıl=2004 |yayıncı=Periplus |isbn=978-0-7946-0255-0 |sayfa=51}}</ref> [[Rüzgâr türbini|Rüzgâr türbinleri]]nin yarasaları öldürecek kadar [[barotravma]] yarattığına dair kanıt bulunmaktadır.<ref name="BaerwaldD'Amours2008">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Baerwald |ad1=E. F. |soyadı2=D'Amours |ad2=G. H. |soyadı3=Klug |ad3=B. J. |soyadı4=Barclay |ad4=R. M. R. |başlık=Barotrauma is a significant cause of bat fatalities at wind turbines |dergi=Current Biology |cilt=18 |sayı=16 |yıl=2008 |sayfa=R695–R696 |doi=10.1016/j.cub.2008.06.029 |pmid=18727900}}</ref> Yarasaların tipik memeli [[akciğer|akciğerleri]]nin ani hava basıncı değişikliklerine kuş akciğerlerinden daha hassas olduğu ve dolayısıyla ölümcül akciğer yarılmalarına neden olduğu düşünülmektedir.<ref name="nww">{{Dergi kaynağı|url=http://www.wind-watch.org/news/2008/09/23/bc-study-to-help-bats-survive-wind-farms/ |başlık=B.C. study to help bats survive wind farms |dergi=National Wind Watch |tarih=23 Eylül 2008 |erişimtarihi=19 Nisan 2015}}</ref><ref>"[https://www.newscientist.com/article/dn11834 Bats take a battering at wind farms]", ''New Scientist'', 12 Mayıs 2007</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://vawind.org/Assets/Docs/BCI_ridgetop_advisory.pdf |yayıncı=Bat Conservation International |başlık=Caution Regarding Placement of Wind Turbines on Wooded Ridge Tops |tarih=4 Ocak 2005 |erişimtarihi=21 Nisan 2006 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20060523210423/http://www.vawind.org/Assets/Docs/BCI_ridgetop_advisory.pdf |arşivtarihi=23 Mayıs 2006}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://batcon.org/wind/BWEC2004finalreport.pdf |yayıncı=Bat Conservation International |başlık=Relationships between Bats and Wind Turbines in Pennsylvania and West Virginia: An Assessment of Fatality Search Protocols, Patterns of Fatality, and Behavioral Interactions with Wind Turbines |erişimtarihi=21 Nisan 2006 |tarih=12 Haziran 2005 |ad1=E. B. |soyadı1=Arnett |soyadı2=Erickson|ad2=W. P. |soyadı3=Kerns|ad3=J. |soyadı4=Horn|ad4=J. |arşivurl=https://web.archive.org/web/20060210183113/http://batcon.org/wind/BWEC2004finalreport.pdf |arşivtarihi=10 Şubat 2006}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Baerwald |ad1=E. F. |soyadı2=D'Amours|ad2=G.H. |soyadı3=Klug|ad3=Brandon J. |soyadı4=Barclay|ad4=R. M. R. |tarih=26 Ağustos 2008 |başlık=Barotrauma is a significant cause of bat fatalities at wind turbines |dergi=Current Biology |cilt=18 |sayı=16 |sayfalar=R695–R696 |doi=10.1016/j.cub.2008.06.029 |oclc=252616082 |pmid=18727900}}</ref> Yarasalar muhtemelen tünek yeri aramak için rüzgâr türbinlerine yaklaşmakta bu da ölüm oranını artırmaktadır.<ref name="nww"/> Akustik uzaklaştırıcılar rüzgâr türbinlerindeki yarasa ölüm oranını azaltmaya yardımcı olabilmektedir.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Johnson |ad1=J. B. |ad2=W. M. |soyadı2=Ford |ad3=J. L. |soyadı3=Rodrigue |ad4=J. W. |soyadı4=Edwards |yıl=2012 |url=https://purl.fdlp.gov/GPO/gpo36973 |başlık=Effects of Acoustic Deterrents on Foraging Bats |yayıncı=U.S. Department of Agriculture, U.S. Forest Service, Northern Research Station |sayfalar=1–5}}</ref>
==Notlar==
| |||