Orta Doğu Teknik Üniversitesi: Revizyonlar arasındaki fark

Kasım 1968'de [[Robert Komer]], Türkiye'ye [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] [[Büyükelçi]]si olarak atanmıştır. 28 Kasım 1968 tarihinde [[Fikir Kulüpleri Federasyonu (1965)|FKF]], ODTÜ Öğrenci Derneği ve SBF Öğrenci Derneği bir kampanya düzenleyerek Cumhurbaşkanı [[Cevdet Sunay]]'dan "[[Vietnam]]'da sindirme eyleminin başında bulunan bir kişinin, Vietnam halkına işkence etmiş bir [[CIA]] ajanının sunacağı itimatnamenin kabul edilmemesi" istenmiştir.<ref name="odtü kitap tarih">{{kitap kaynağı|yazar=Nurettin Çalışkan |başlık=ODTÜ Tarihçe 1956-1980 |yer=Ankara |yayıncı=Arayış Yayınları |yıl=2002}}</ref> FKF genel merkezi bir kitapçık yayımlayarak Komer'i "istenmeyen adam" ilan etmiştir.<ref name="ODTÜ 50.yıl, 1968"/> 6 Ocak 1969'da Robert Komer, rektör Kemal Kurdaş tarafından yetkili kurullardan herhangi birine haber verilmeksizin ODTÜ'ye rektör yardımcıları ve [[dekan]]ların da katılacağı bir öğle yemeğine davet edilmiştir.<ref name="bianet abd"/> 13.00'da rektörlüğe gelen büyükelçinin makam aracını plakasından tanıyan bazı öğrenciler gruplaşmaya başlamış ve sayıları bir anda yüzü geçmiştir. Aracın etrafında kalabalıklaşan öğrenci grubu protestolara başlamış, kısa bir süre sonra araç ters çevrilmiş ve aracın benzin deposundan dökülen benzinden istifade edilerek büyükelçinin 1968 model [[Cadillac]] arabası yakılmıştır.<ref name="milliyet arşiv14">{{haber kaynağı|başlık=ABD elçisinin arabası yakıldı |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=7 Ocak 1969 |sayfa=1}}</ref> Arabanın söndürülmesi için çağrılan şehir itfaiyesine de engel olan öğrenciler, aracın sonuna kadar yanmasının ardından enkaz üzerinde hatıra fotoğrafı çektirmeye başlamıştır.<ref name="bianet abd"/> Olayın ardından büyükelçi "Müttefik bir ülkenin temsilcisinin otomobilinin ufak bir grup tarafından devrilip ateşe verilmesi üzücü bir husustur." açıklamasını yapmıştır.<ref name="milliyet arşiv15">{{haber kaynağı|başlık=ABD elçisinin arabası yakıldı |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=7 Ocak 1969 |sayfa=7}}</ref> Aynı gün saat 16.30'da üniversitede Akademik Konsey toplanarak olayları kınama kararı almış ve öğrenciler hakkında kamu kovuşturmasının ODTÜ Disiplin Komitesince yürütüleceği kamuoyuna duyurulmuştur.<ref name="odtü yıllarım">{{kitap kaynağı|yazar=Kemal Kurdaş |yıl=1998 |başlık=ODTÜ Yıllarım: "Bir Hizmetin Hikayesi" |yer=Ankara}}</ref> Ertesi gün [[Ceza mahkemeleri|Ankara Sulh Ceza Mahkemesi]], Komer'in arabasını yaktıkları iddia edilen Tuncay Çelen ile Seçkin İnceefe'yi tutuklamış ve yedi kişi hakkında da gıyabî tutuklama kararı vermiştir.<ref name="milliyet arşiv16">{{haber kaynağı|başlık=Üniversiteli 2 genç tutuklandı |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=8 Ocak 1969 |sayfa=1}}</ref> Bunun üzerine öğrenciler rektör Kurdaş'ı protesto ederken kararın ardından üç binden fazla ODTÜ öğrencisi imzaladıkları dilekçelerle savcılığa başvurmuş ve aracı ateşe verenlerin dokuz kişi olmadığını, kendilerinin de yakma eylemine katıldıklarını bildirmiştir.<ref name="ODTÜ 50.yıl, 1968"/> Olayların ardından 10 Ocak 1969'da Akademik Konsey, üniversiteyi bir ay kapatma kararı almış; ancak bu kararı tanımayan öğrenciler, üniversiteyi işgal ederek direnmeye karar vermiştir. Bir "direniş komitesi" oluşturarak ''Direniş'' adıyla dergi yayınlayan öğrenciler ayrıca üniversitenin kapatılması konusundaki yürütmenin durdurulması için [[Danıştay (Türkiye)|Danıştay]]'a başvurmuştur<ref name="bianet abd"/> ve Danıştay, yürütmeyi durdurmuştur.<ref name="milliyet arşiv17">{{haber kaynağı|başlık=Danıştay tatil kararını bozdu |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=12 Ocak 1969 |sayfa=1}}</ref> 23 Ocak 1969'da tutuklama kararı alınan öğrencilerden 7'si teslim olmuş<ref name="ODTÜ 50.yıl, 1968"/> ve 12 Mart'ta görülen davada serbest bırakılmıştır.<ref name="milliyet arşiv18">{{haber kaynağı|başlık=Araba yakmaktan sanık öğrenciler bırakıldı |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=13 Mart 1969 |sayfa=1}}</ref> Yine de bu öğrenciler okuldan ihraç edilmiştir.<ref name="bozkırı yeşertenler"/> 9 Nisan'da rektörlüğü işgal edip Akademik Konsey üyeleri ile rektör Kurdaş'a "satılmışlar" diye hitap eden ve binanın camlarını tekmeleyerek kıran öğrenciler,<ref name="milliyet arşiv19">{{haber kaynağı|başlık=ODTÜ Rektörlüğü de işgal edildi |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=9 Nisan 1969 |sayfa=1}}</ref> birkaç gün sonra bir basın toplantısı düzenleyip rektör Kurdaş'ı "istenmeyen adam" ilan etmiştir.<ref name="odtü kitap tarih"/> İşgallerin devam etmesi üzerine "üniversitenin bütününde öğrencilerin ders yapmaları için gerekli normal çalışma düzeninin mevcut olmadığı" gerekçesiyle Akademik Konsey, üniversitenin 1 Ekim 1969'a kadar kapatılmasına karar vermiştir.<ref name="milliyet arşiv20">{{haber kaynağı|başlık=ODTÜ Kapatıldı |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=13 Nisan 1969 |sayfa=7}}</ref> Ardından rektörün yazılı talebiyle jandarma ve polis kuvvetleri, 13 Nisan 1969 sabahında üniversiteye baskın yapmış ve çıkan çatışmadan sonra 113 kişiyi yakalayıp 16'sını tutuklamıştır.<ref name="milliyet arşiv21">{{haber kaynağı|başlık=ODTÜ'ni polis ve jandarma geri aldı |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=14 Nisan 1969 |sayfa=1}}</ref> 15 Nisan'da ODTÜ Öğrenci Dernekleri, ortak bir bildiri yayınlayarak alınan tatil kararını protesto etmek için ertesi günden itibaren derslere gireceklerini açıklamıştır; ancak bildirinin ardından jandarma, üniversitede geniş çapta tedbirler almış ve üniversiteye girişi yasaklamıştır.<ref name="milliyet arşiv22">{{haber kaynağı|başlık=ODTÜ Öğrencileri Danıştay'a gidiyor |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=17 Nisan 1969 |sayfa=1}}</ref> Bunun üzerine Danıştay'a giden öğrencilerin talebi reddedilmiştir.<ref name="milliyet arşiv23">{{haber kaynağı|başlık=Öğrencilerin ODTÜ'nün açılması isteğini Danıştay reddetti |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=26 Nisan 1969 |sayfa=1}}</ref> 2 Temmuz'da Kurdaş, "1200'ü aşkın öğrencinin diplomalarını aldıklarını gördükten sonra son ağaç bayramını yapacağız ve son fidanı dikip ayağımın çamuru ile ayrılacağım" demiş ve rektörlük görevini 30 Kasım 1969'da bırakacağını açıklamıştır.<ref name="milliyet arşiv25">{{haber kaynağı|başlık=Kurdaş 30 Kasımda ayrılıyor |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=2 Temmuz 1969 |sayfa=11}}</ref> Bu sırada tekrar toplanan Akademik Konsey, okulun 1 Ekim'den önce açılmasına karar vermiş ve aylarca kapalı kalan üniversite 15 Ağustos 1969'da öğretime tekrar açılmıştır.<ref name="milliyet arşiv24">{{haber kaynağı|başlık=Akademi işgali sona erdi, ODTÜ'nde dersler başladı |yer=Ankara |gazete=Milliyet |tarih=16 Ağustos 1969 |sayfa=11}}</ref>