Vikipedi

Türkiye'de Kürtlere yönelik insan hakları ihlalleri: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
k çalışma var şablonu
giriş kaynaklandırıldı, iç bağ. verildi.
1. satır:
{{çalışma var}}
[[Kürtler]] uzun bir süre boyunca kendilerine [[Türkiye hükûmetleri listesi|Türk hükmeti]] tarafından uygulanan bir ayrım ve katliam geçmişine sahiptir.<ref name=Levene>{{cite journal |author=Levene, Mark |year=1998 |title=Creating a Modern 'Zone of Genocide': The Impact of Nation- and State-Formation on Eastern Anatolia, 1878–1923 |journal=Holocaust and Genocide Studies |volume=12 |issue=3 |pages=393–433 |doi=10.1093/hgs/12.3.393 |quote=The persistence of genocide or near-genocidal incidents from the 1890s through the 1990s, committed by Ottoman and successor Turkish and Iraqi states against Armenian, Kurdish, Assyrian, and Pontic Greek communities in Eastern Anatolia, is striking. ... the creation of this "zone of genocide" in Eastern Anatolia cannot be understood in isolation, but only in light of the role played by the Great Powers in the emergence of a Western-led international system.<br /> In the last hundred years, four Eastern Anatolian groups—Armenians, Kurds, Assyrians, and Greeks—have fallen victim to state-sponsored attempts by the Ottoman authorities or their Turkish or Iraqi successors to eradicate them. Because of space limitations, I have concentrated here on the genocidal sequence affecting Armenians and Kurds only, though my approach would also be pertinent to the Pontic Greek and Assyrian cases.}}</ref> 1923'te Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana Kürtlere karşı periyodik olarak katliamlar yapılmıştır. Bunlardan en önemlisi ise 13 bin 160 sivilin [[Türk Ordusu]] tarafından öldürüldüğü ve 11 bin 818 kişinin sürgüne götürüldüğü [[Dersim İsyanı]]'dır.<ref name="Radikal">[http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=965187&Date=19.11.2009&CategoryID=77 "Resmi raporlarda Dersim katliamı: 13 bin kişi öldürüldü"], ''[[Radikal]]'', November 19, 2009. {{Tr icon}}</ref> McDowall'a göre 40 bin kişi öldürüldü.<ref name="McDowall209">David McDowall, ''A modern history of the Kurds'', I.B.Tauris, 2002, {{ISBN|978-1-85043-416-0}}, p. 209.</ref> [[Ağrı ayaklanmaları]] sırasında [[Türkiye Kürtleri|Türkiye'de yaşayan Kürtlere]] yönelik gerçekleştirilen 1930'daki [[Zilan Katliamı]]'nda<ref>[[Altan Tan]], ''Kürt sorunu'', Timaş Yayınları, 2009, {{ISBN|978-975-263-884-6}}, [https://books.google.com/books?id=dWNsWUzD_s8C&pg=PA275&dq=%22Zilan+katliam%22&hl=tr&ei=_AJnTOCqIpOsuQP1_J3-Aw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDQQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false p. 275.] {{Tr icon}}</ref><ref>[[Pınar Selek]], ''Barışamadık'', İthaki Yayınları, 2004, {{ISBN|978-975-8725-95-3}}, [https://books.google.com/books?id=MIEmg86jO5kC&pg=PA109&dq=%22Zilan+katliam%22&hl=tr&ei=_AJnTOCqIpOsuQP1_J3-Aw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CEAQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false p. 109.] {{Tr icon}}</ref> 5 bin ila 47 bin kişi öldürüldü.<ref>[[Osman Pamukoğlu|Osman Pamukoğlu]], ''Unutulanlar dışında yeni bir şey yok: Hakkari ve Kuzey Irak dağlarındaki askerler'', Harmoni Yayıncılık, 2003, {{ISBN|975-6340-00-2}}, p. 16. {{Tr icon}}</ref>
Kürtler uzun bir süre boyunca kendilerine Türk hükümeti tarafından uygulanan bir ayrım ve katliam geçmişine sahiptir. 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana Kürtlere karşı periyodik olarak katliamlar yapılmıştır. Bunlardan en önemlisi ise 13 bin 160 sivilin Türk Ordusu tarafından öldürüldüğü ve 11 bin 818 kişinin sürgüne götürüldüğü Dersim İsyanı'dır. McDowall'a göre 40 bin kişi öldürüldü. Ağrı ayaklanmaları sırasında Türkiye'de yaşayan Kürtlere yönelik gerçekleştirilen 1930'daki Zilan Katliamı'nda 5 bin ila 47 bin kişi öldürüldü.
 
[[Kürtçe|Kürt dili]], kıyafetleri, folklorü ve Kürtçe isimlerin kullanımı yasaklandı ve Kürt yerleşim bölgeleri 1946'ya kadar sıkıyönetim altında kaldı.<ref>H. Hannum, ''Autonomy, Sovereignty, and Self-determination'', 534 ss., University of Pennsylvania Press, 1996, {{ISBN|0-8122-1572-9}}, {{ISBN|978-0-8122-1572-4}} (bkz. s. 186).</ref> Türk hükümeti, varlıklarını inkar etmek amacıyla 1980'lere kadar Kürtleri "Dağ Türkleri" olarak sınıflandırdı.<ref>Gülistan Gürbey. 1996. “The Kurdish Nationalist Movement in Turkey since the 1980s.” In The Kurdish Nationalist Movement in the 1990s: Its Impact on Turkey and the Middle East, ed. Robert Olson. Lexington: University of Kentucky Press, 9-37.</ref><ref>[http://countrystudies.us/turkey/26.htm Turkey – Linguistic and Ethnic Groups – U.S. Library of Congress]</ref><ref>Bartkus, Viva Ona, ''The Dynamic of Secession'', (Cambridge University Press, 1999), 90-91.</ref><ref>{{cite book|last=Çelik|first=Yasemin|title=Contemporary Turkish foreign policy|year=1999|publisher=Praeger|location=Westport, Conn.|isbn=978-0-275-96590-7|url=https://books.google.com/books?id=y9PXcwFOLNcC&lpg=PA3&dq=mountain%20turks&pg=PA3#v=onepage&q=mountain%20turks&f=false|edition=1. publ.|page=3}}</ref> "Kürtler", "[[Kürdistan]]" veya "Kürtçe" kelimeleri Türk hükümeti tarafından resmen yasaklandı.<ref name=bahar /> 1980 askeri darbesinin ardından Kürtçe resmi ve özel hayatta resmen yasaklandı.<ref name=NYTK>Toumani, Meline. [https://www.nytimes.com/2008/02/17/magazine/17turkey-t.html?ex=1361854800&en=df64cf85326e2103&ei=5124&partner=permalink&exprod=permalink Minority Rules], ''[[New York Times]]'', 17 Şubat 2008</ref> Kürtçe konuşan, yayın yapan veya şarkı söyleyen birçok kişi tutuklandı ve hapsedildi.<ref>{{cite 1991’debook|last1=Aslan|first1=Senem|title=Nation Building in Turkey and Morocco|date=2014|publisher=Cambridge University Press|isbn=1-107-05460-5|page=134|url=https://books.google.com/books?id=wTAWBQAAQBAJ}}</ref> 1991'de yasağın kaldırılmasından bu yana Türkiye'deki Kürtler, Kürtçenin devlet okullarında bir ders olmanın yanı sıra eğitim dili olarak da ele alınmasını uzun süredir istemektedir. Günümüzde Kürtçe, özel ve devlet okullarında eğitim dili olarak kullanmak yasadışı olsa da Kürtçe eğitim veren okullar mevcuttur.<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/kurtce-okulda-kurtce-karne|title=Kürtçe okulda Kürtçe karne|work=Al Jazeera Turk – Ortadoğu, Kafkasya, Balkanlar, Türkiye ve çevresindeki bölgeden son dakika haberleri ve analizler|access-date=2018-04-19|language=tr}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.cnnturk.com/turkiye/cizrede-kurtce-egitim-verilen-okulda-ogrenciler-karne-aldi|title=Cizre'de Kürtçe eğitim verilen okulda öğrenciler karne aldı|website=CNN Türk|language=tr|access-date=2018-04-19}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|url=https://bianet.org/bianet/toplum/161771-ilk-kurtce-karneler-verildi|title=İlk Kürtçe Karneler Verildi|work=Bianet – Bagimsiz Iletisim Agi|access-date=2018-04-19}}</ref>
 
Kürt[[Türkiye-TürkPKK çatışması]] sırasında Kürt nüfuslu köylere ve kasabalara gıda ambargosu[[ambargo]]su uygulandı.<ref name=olson>{{cite book|last1=Olson|first1=Robert|title=The Kurdish Nationalist Movement in the 1990s: Its Impact on Turkey and the Middle East|date=1996|publisher=University Press of Kentucky|location=Lexington, Ky.|isbn=0-8131-0896-9|page=16|url=https://books.google.com/books?id=zlD0gc-p0NkC}}</ref><ref name=muftah>{{cite web|last1=Shaker|first1=Nadeen|title=After Being Banned for Almost a Century, Turkey’s Kurds Are Clamoring to Learn Their Own Language|url=http://muftah.org/turkey-kurds-learning-kurdish-ban/|publisher=Muftah}}</ref> Birçok Kürt, Türk güvenlik güçleri tarafından köylerinden zorla sınır dışı edildi.<ref name=cengiz>{{cite book|last1=Gunes|first1=Cengiz|title=The Kurdish National Movement in Turkey: From Protest to Resistance|date=2013|publisher=Routledge|isbn=1-136-58798-5|page=130|url=https://books.google.com/books?id=OMB7pMf8TL4C}}</ref> Birçok köyün yakıldığı veya tahrip edildiği bildirildi.<ref>{{cite book|last1=Ibrahim|first1=Ferhad|title=The Kurdisch Conflict in Turkey: Obstacles and Chances for Peace and Democracy|date=2000|publisher=Lit ; St. Martin's press|location=Münster: New York, N.Y.|isbn=3-8258-4744-6|page=182|url=https://books.google.com/books?id=3kgierPu_7EC}}</ref><ref name=cengiz /> 1990'lar boyunca ve 2000'lerin başında, Kürtlerin çıkarlarını temsil eden siyasi partiler yasaklandı.<ref name=bahar>{{cite book|last1=Baser|first1=Bahar|title=Diasporas and Homeland Conflicts: A Comparative Perspective|date=2015|publisher=Ashgate Publishing|isbn=1-4724-2562-6|page=63|url=https://books.google.com/books?id=8MTVBgAAQBAJ}}</ref> 2013'te Türk hükümeti ile [[PKK]] arasında silah bırakma 2015'e kadar etkili bir biçimde şiddeti sona erdirdi fakat [[Türkiye-IŞİD çatışması|Türkiye-IŞİD çatışmasıyla]] iki taraf arasındaki çatışma yeniden ortaya çıktı. Sıradan Kürtlere karşı şiddet olayları yaşandı ve Kürt yanlısı Halkların Demokrat Partisi'nin şubeleriyle genel merkezleri, çetelerin saldırısına uğradı.<ref name="armenianweekly.com">{{cite news|title=‘Lynching Campaign’ Targets Kurds in Turkey, HDP Offices Attacked|url=http://armenianweekly.com/2015/09/09/lynching-campaign-targets-kurds/|agency=Armenian Weekly|date=9 September 2015}}</ref> [[Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi]]'yle diğer birçok uluslararası insan hakları kuruluşu, binlerce insan hakları ihlali nedeniyle Türkiye'yi suçlu buldu.<ref name="ETCHR1">{{cite news|title=EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS: Turkey Ranks First in Violations in between 1959–2011|url=http://bianet.org/english/human-rights/138337-turkey-ranks-first-in-violations-in-between-1959-2011|accessdate=29 Aralık 2015|work=Bianet – Bagimsiz Iletisim Agi}}</ref><ref name="AnnualETCHR">{{cite journal|title=Annual report|date=2014|issue=The European Court of Human Rights|url=http://echr.coe.int/Documents/Annual_Report_2014_ENG.pdf|accessdate=29 Aralık 2015}}</ref> Birçok hüküm Kürt sivillere karşı gerçekleştirilen sistematik infaz,<ref name="hum1">{{cite journal|title=The European Court of Human Rights: Case of Benzer and others v. Turkey|date=24 Mart 2014|issue=Mass execution of Kurdish villagers|pages=57|url=http://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/?library=ECHR&id=001-128036&filename=001-128036.pdf|accessdate=29 Aralık 2015}}</ref> işkence,<ref name="tort1">{{cite journal|title=The prohibition of torture|date=2003|issue=Torturing|pages=11, 13|url=http://www.echr.coe.int/LibraryDocs/HR%20handbooks/handbook06_en.pdf|accessdate=29 Aralık 2015}}</ref> zorla yerinden edilme,<ref>{{cite book|title=Human Rights Watch|publisher=Human Rights Watch|page=7|url=https://books.google.com/books?id=blm_4gIcaZoC&pg=PA7|year=1998}}</ref> köylerinin yok edilmesi,<ref>{{cite book|last1=McKiernan|first1=Kevin|title=The Kurds: A People in Search of Their Homeland|date=2006|publisher=St. Martin's Press|location=New York|isbn=0-312-32546-0|page=130|edition=1st|url=https://books.google.com/books?id=PWPdGjzN2egC}}</ref><ref>{{cite book|last1=Neuberger|first1=Benyamin|editor1-last=Bengio|editor1-first=Ofra|title=Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland|date=2014|publisher=Univ of Texas Press|location=[S.l.]|isbn=0-292-75813-8|page=27 |url=https://books.google.com/books?id=caCDBAAAQBAJ}}</ref><ref>{{cite book|last1=Gunes|first1=Cengiz|last2=Zeydanlioğlu|first2=Welat|title=The Kurdish question in Turkey : new perspectives on violence, representation, and reconciliation|date=2014|publisher=Taylor and Francis|location=Hoboken|isbn=1-135-14063-4|page=98 |url=https://books.google.com/books?id=UVn7AAAAQBAJ}}</ref> Kürt gazetecileri, aktivistleri ve siyasetçilerinin keyfi tutuklanması,<ref>{{cite journal|title=Police arrest and assistance of a lawyer|url=http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Police_arrest_ENG.pdf}}</ref> öldürülmesi ve ortadan kaybolması<ref>{{cite news|title=Justice Comes from European Court for a Kurdish Journalist|url=http://www.khrp.org/khrp-news/news-archive/2000-news/189-justice-comes-from-european-court-for-a-murdered-kurdish-journalist.html |accessdate=1 Ocak 2016}}</ref> hakkındadır.
 
== Sorunlar ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye%27de_Kürtlere_yönelik_insan_hakları_ihlalleri" sayfasından alınmıştır