Babaî Ayaklanması: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Makedon (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Yazım hatası düzeltildi
Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği Android uygulaması değişikliği
1. satır:
{{çalışma var}}
'''Babai Ayaklanması''' ya da '''Babai İsyanı''' ya da '''Baba Resul Ayaklanması / İsyanı''', [[Ebu'l Vefâ el-Bağdâdî|Vefaiyye]] takipçilerinden [[Baba İlyas|Baba İlyas Horasani]] ve müridi [[Baba İshak]]’ın 1240 yılında [[Anadolu Selçuklu Devleti]] topraklarında çıkardığı ayaklanmadır. Ayaklanma [[Maraş]], [[Adıyaman]], [[Kahta]], [[Gerger]], [[Elbistan]], Kefersud (günümüzde adı [[Doğanyol]]), [[Harran]], [[Urfa]], [[Amasya]] ve [[Tokat]] bölgelerindeki Türkmen kitleleri arasında yayılmıştır.<ref>Salim Koca, sh.: 12</ref> Anadolu Selçuklu tarihindeki en büyük [[Türkiye Türkmenleri|Türkmen]] ayaklanmasıdır.<ref name="TDV">TDV, ''İslâm Ansiklopedisi,'' Cilt 4, Sahife 368-369.</ref><ref>Dursun Gümüşoğlu: Tâcü'l Arifîn es-Seyyid Ebu'l Vefâ Menakıbnamesi - Yaşamı ve Tasavvufi Görüşleri, Can Yayınları, 2006, s. 48</ref> Başlangıçta Güneydoğu Anadolu’da ortaya çıkan, daha sonra Orta Anadolu’ya yayılan ayaklanmada kadın, erkek, çocuk ve yaşlılarla birlikte bir araya gelen kalabalık Türkmen grupları etrafı yapmalayarakyağmalayarak ilerledi ve karşılarına çıkan Anadolu Selçuklu kuvvetlerini bir çok kez yenilgiye uğrattı. En sonunda Malya Ovası’nda, Anadolu Selçuklu ordusu içinde yer alan frenk paralı askerlerinin atılganlığı sayesinde Türkmen savaşçıların büyük çoğunluğu imha edilerek ayaklanma bastırılmıştır. Devlet büyük bir tehlikeyi bu şekilde atlatmış olmasına karşın bu başarının ağırlığı altında kalmış, Anadolu Selçuklu Devleti’nin [[Moğol İmparatorluğu]]’nun vassalı haline gelmesinin önünü açmıştır. ahası bu olayı izleyen yüzyıllarda ortaya çıkan ve Babai hareketi, Babailer Hareketi ya da Babailik olarak bilinen siyasi, toplumsal ve dini nitelikteki hareketin etkisi yıllarca sürmüştür. Yerli ve yabancı araştırmacılar, muhtemelen [[Mehmet Fuat Köprülü]] ve [[Abdülbaki Gölpınarlı]]’nın etkisinde kalarak Baba İlyas tarafından kurulmuş bir tarikatın var olduğu konusunda hemfikirdir. Buna karşın [[Ahmet Yaşar Ocak]], böyle bir tarikatın varlığını kabul ettirecek herhangi bir ipucuna rastlanmamaktadır.<ref>Ahmet Yaşar Ocak, sh.: 54</ref>
{{ayrıca bakınız|Dede Garkın|Seyyid Ebû'l Vefâ Tâcû'l-Ârifîn|Baba İlyas|Baba İshak |Babailik}}
 
== Kaynaklar ==
Günümüze ulaşan kaynaklar esas olarak [[Farsça]] kaleme alınmış bir Müslüman çalışması ile biri [[Latince]], diğeri [[Süryanice]] olmak üzere iki Hıristiyan kitabıdır. Ortaçağ kaynaklarından diğerleri birkaç cümlelik bilgiler vermektedir. Üçüncü el kaynaklar ise daha fazla bilgi içermektedir.<ref>Ahmet Yaşar Ocak, sh.: 21</ref> Günümüzde ise konu üzerine yerli ya da yabancı pek çok çalışma vardır. Ayaklanmanın niteliği konusunda ise araştırmacılar oldukça geniş bir yayılım içinde değerlendirme yapmaktadırlar. Yalın olarak bir “Türkmen isyanı” olan ayaklanmayı [[Marksist]] araştırmacılar, bir “köylü isyanı” olarak, bir [[sınıf mücadelesi]] olarak tanımlamaktadır. Diğer yandan tarihte böyle bir olayın gerçekleşmediği, Türkmenlere düşman Anadolu Selçuklu yöneticilerinin Türkmenleri suçlamak için uydurdukları bir söylence olduğu ya da Alevi Türkmenleri imha etmek isteyen Sunni Anadolu Selçuklu idarecilerinin katliamı olarak anlatan tarihçiler vardır.<ref>Ahmet Yaşar Ocak, sh.: 9, 40 - 51</ref>