Bektaşî inancı: Revizyonlar arasındaki fark

[[Fazlullah Yezdânî|Fadl’ûl-Lâh Yezdânî]]’nin vefâtından sonra müridi ''“Ubeyd’ûl-Lâh Mahmud”'' aynen [[Bâtınîlik|Bâtın’îyye]] gibi [[İbahilik|İbâh’îyyûn]] olan ''“Nokta”'' mezhebini ortaya çıkardı. Ubeyd’ûl-Lâh’a göre birçok noktanın birleşmesiyle meydana gelen harfler, mânasız birer gölge olup esâs olan noktadır. ''[[Zeynel Abidin|İmâm Zeyn el-Âb-ı Dîn]]’nin “En-Noktat’ûl-İlm’ûn” sözünün delâlet ettiği varsayılan harflerin vücutları mutlaka nokta ile kâimdir.'' Hattâ, “Vücûd-û Mutllâk” mertebesine delâlet etmek maksadıyla İbranîler’in [[Kabbala|Kabalâ]]’sının ikinci kitâbı olan [[Zohar]] da, [[Tevrat]]’ta nakledilmek üzere İbrânî alfabesinin en küçük harfi olan ''“Yu-Jode”'' yani ''“Lâfz”'' ile tabir edilmektedir.<ref name="İshak Efendi">Hoca İshak Efendi, ''Kâşif’ül-Esrâr.''</ref><ref name="Clement Huart">Clement Huart, ''Gibb Külliyatı'', Cilt 9.</ref><ref name="Nûr">Nûr’ûl-Hüdâ.</ref>

{{Ayrıca bakınız|Nûktâv’îyye|İbrani|Kabbala|Zohar|Tevrat}}

=== Cabbalisme ===

Yahudi Cabbalisme’i Mukaddes Kitâb’ın biri zahirî ve öteki bâtınî iki ayrı mânasının bulunduğu esâsından yola çıkar. [[Bâtınî]] mânası kelimeler ve harflerin derûnî mânasıdır ki, bunun herkes tarafından anlaşılması mümkün değildir. [[Hurûfîlik]]’te kullanılan “Kelâm-ı Mâhfûz” ''(logos endiathetos)'' ve “Kelâm-ı Melfûz” ''(logos prophorikos)'' ayrımı bu usulden gelmektedir. [[Kabbala|Kabalizm]] etkileri [[tasavvuf]]a ilk defa ''“[[Hâkim Tırmızî]]”'' aracılığıyla girdi. ''“Sabiî Akımları ve Harraf Mektebi”'' aracılığıyla [[Fârâbî]]’nin de haberdar olduğu bu “[[Kabbala|Kabalizm]] Cereyanları” ''“[[İhvan-ı Safa|İhvân’ûs-Safa Risaleleri]]”'' üzerinde bir hâyli etkili olmuştur. Fakat “[[Bâtınîler]]”, “[[Hurûfîlik|Hurûfîler]]”, “Nôktâvîler”, ve bu vesileyle de “[[Bektâşîler]]” üzerindeki tesirleri çok daha fazla olmuştur.