Kara Ahmed Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Madde içeriğindeki yazım ve noktalama yanlışlar düzeltiliyor. |
→Hayatı: Madde içeriği Türkçeleştirilerek Türkçe dilbilgisi, imla kurallarına uygun hâle getiriliyor. |
||
18. satır:
== Hayatı ==
Arnavut asıllıdır. "[[Gazi Ahmed Paşa Camii|Ahmed Paşa Külliyesi]]" vakfiyesinde babasının adı "Abdülmuîn" olarak verilmiştir.<ref name="sicilliosmani">Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar), "Ahmed Paşa (Kara)" (1996), ''Sicill-i Osmani'', C.I say. 198-199, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 Online: [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]</ref><ref name="yasamyapit">Uluçam, Müjdat, "Ahmed Paşa (Kara)", (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.149 ISBN 975-08-0072-9</ref><ref name="TDV">Emecen, Feridun, "Kara Ahmed Paşa" (2001) ''Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:24 Sayfa:357-358'' İstanbul:TDV Yayınları. Online:[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c24/c240224.pdf]</ref> [[Devşirme]] sistemi kapsamında İstanbul'a geldi ve [[Enderun]]'da yetişti. "Kapıcıbaşı" rütbesiyle enderundan mezun oldu. Mezuniyetinin ardından önce "kapıcıbaşı", ardından da "[[yeniçeri ağası]]" olarak atandı.<ref>Yeniceri agaligina atanma tarihi tartismalidir. Bu tarih "Sicill-i Osmani'de bu 1530 , "Osmanlilar Ansiklopedisi".nde 1521 olarak verilmiştir. Emecen TDV Islam Ansiklopedisi'nde Irakeyn Seferi’nde Bağdat önlerine gelindiğinde Kasım 1534de yeniceri agasi olduğunu iddia etmektedir. 1537'de "Korfu Seferi"ne yeniceri agasi olarak katilmistir. 1538'de "Bugdan Seferi"'nde de yeniceri agasi olarak Kirim Hani'nin ordusu yanında harekat yapmıştır..
1541'de Sadrazam [[Lütfi Pasa]]'nin azledilmesinden sonra Rumeli Beylerbeyliğine gönderildi
1548 yılında [[I. Selim]]'in kızı [[Fatma Sultan (I. Selim'in kızı)|Fatma Sultan]] ile evlenmesinin ardından ikinci vezirlik unvani verildi. O yıl padisah Kanuni Sultan Suleyman Safavi [[I. Tahmasp|Sah Tahmap'in]] kardeşi olan [[Elkas Mirza]]’nın Osmanlilara siginmasini fırsat bilip Safavi İran ile harbe karar verdi. Ikinci vezir Kara Ahmed Pasa Iran serdarligi gorevine getirildi. Padisah ve ordu 29 Mart 1548 günü İstanbul’dan hareket etti. Serdar olan Kara Ahmed Pasa önden yeniçeri ve sipahilerle hareket ederek [[Erzincan]]’a Safavi Şah [[Tahmasb]]’ın üzerine yürüdü. Burada Şah Tahmasb’ın geri çekildiği haberi geldi. Kara Ahmed Pasa emrindeki gucler ile Safavilerin geride kalan ordusu arasinda [[Kemah]], Erzincan'da yapilan muharebede Kara Ahmed Pasa ordusu büyük bir galibiyet kazandi. Ana Osmanli ordusu [[Hoy]]'a varinca Sah Tahmasp [[Kazvin]]'e cekildi ve Osmanli ordusu 27 Temmuz'da [[Tebriz]]'i fethetti. Tebriz'de beş gün kalan Sultan daha once kustaiip alinamaya [[Van]] kalesi uzerine gecti. Bu kale kusatilip 10 gun suren muhasaradan sonra 25 Ağustos’ 1548de ele gecirildi, Sultan Suleyman Van'dan [[Diyarbakır]]’a, sonra da [[Halep]]’e geçti ve 1548/49 kışıni ordusu ile orada geçirdi. 1549 ilkbaharinda askeri kampanya yine basladi. İkinci vezir olan Kara Ahmed Paşa Gürcistan'a sefere gönderildi. Kara Ahmed Pasa bu "Gurcistan SeferI"'nde önce 25 Ağustos 1549'da [[Erzerum]]'a gecti. Oradan gectigi [[Tortum]] kalesini 2 gun suren kusatmadan sonra 11 Eylul'da eline gecirdi. Takiben Nikhak’ kalesini ve Akçakale’yi aldi. [[Coruh Nehri]] vadisinde buluna Kamhis, Peneskerd, Anzov, Pertekre kaleleri fethedildi ve burada yeni bir Osmanli Sancak beyligi kuruldu. Berakan, Gömge, Perak, Gemele, Samagar, Ahadır kaleleri ve mevkileri fethetti.
▲1541'de Sadrazam [[Lütfi Pasa]]'nin azledilmesinden sonra Rumeli Beylerbeyliğine gönderildi <ref name="sicilliosmani"/>.<ref name="TDV"/>. Ayni yıl Rumeli Beylerbeyi olarak bir Avusturya ordusu tarafından kusatilmis olan [[Peşte]]'yi kusatmadan kurtarmak için yapılan "Macaristan Seferi";ne katildi. Peste kusatmadan kurtarildiktan sonra [[Valpovo|Valpo]] ve [[Siklós]] kalelerini elegecirmede büyük rol oynadi. Takiben [[Estergon Kalesi]] ve [[Székesfehérvár|İstolni-Belgrad Kalesi'nin]] 22 Haziran - 4 Eylül 1543'te. kusatilip fethedilmelerinde hazır bulundu. Bu harekatta gösterdiği üstün basari nedeniyle ucuncu vezirlik unvani verildi.<ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapit"/><ref name="TDV"/>
▲1548 yılında [[I. Selim]]'in kızı [[Fatma Sultan (I. Selim'in kızı)|Fatma Sultan]] ile evlenmesinin ardından ikinci vezirlik unvani verildi. O yıl padisah Kanuni Sultan Suleyman Safavi [[I. Tahmasp|Sah Tahmap'in]] kardeşi olan [[Elkas Mirza]]’nın Osmanlilara siginmasini fırsat bilip Safavi İran ile harbe karar verdi. Ikinci vezir Kara Ahmed Pasa Iran serdarligi gorevine getirildi. Padisah ve ordu 29 Mart 1548 günü İstanbul’dan hareket etti. Serdar olan Kara Ahmed Pasa önden yeniçeri ve sipahilerle hareket ederek [[Erzincan]]’a Safavi Şah [[Tahmasb]]’ın üzerine yürüdü. Burada Şah Tahmasb’ın geri çekildiği haberi geldi. Kara Ahmed Pasa emrindeki gucler ile Safavilerin geride kalan ordusu arasinda [[Kemah]], Erzincan'da yapilan muharebede Kara Ahmed Pasa ordusu büyük bir galibiyet kazandi. Ana Osmanli ordusu [[Hoy]]'a varinca Sah Tahmasp [[Kazvin]]'e cekildi ve Osmanli ordusu 27 Temmuz'da [[Tebriz]]'i fethetti. Tebriz'de beş gün kalan Sultan daha once kustaiip alinamaya [[Van]] kalesi uzerine gecti. Bu kale kusatilip 10 gun suren muhasaradan sonra 25 Ağustos’ 1548de ele gecirildi, Sultan Suleyman Van'dan [[Diyarbakır]]’a, sonra da [[Halep]]’e geçti ve 1548/49 kışıni ordusu ile orada geçirdi. 1549 ilkbaharinda askeri kampanya yine basladi. İkinci vezir olan Kara Ahmed Paşa Gürcistan'a sefere gönderildi. Kara Ahmed Pasa bu "Gurcistan SeferI"'nde önce 25 Ağustos 1549'da [[Erzerum]]'a gecti. Oradan gectigi [[Tortum]] kalesini 2 gun suren kusatmadan sonra 11 Eylul'da eline gecirdi. Takiben Nikhak’ kalesini ve Akçakale’yi aldi. [[Coruh Nehri]] vadisinde buluna Kamhis, Peneskerd, Anzov, Pertekre kaleleri fethedildi ve burada yeni bir Osmanli Sancak beyligi kuruldu. Berakan, Gömge, Perak, Gemele, Samagar, Ahadır kaleleri ve mevkileri fethetti.<ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapit"/><ref name="TDV"/>
1547'de Avuustrya ile imzalanan baris antlasmasi bozuldu. 1551'de Rumeli Beylerbeyi [[Sokullu Mehmed Pasa]] serdarligi altında Edel'e bir sefer duzenlendi. Bu seferde basarilara olamakl beraber [[Temesvar]] kustamasiz basarisiz oldu ve ordu geri cekildi. Bunun uzerine Kara Ahmed Pasa'ya 1552'de Macaristan serdarligi verildi. 10 Temmuz 1551'de başlayan ve 19 Ekim 1552 tarihinde sona eren bu Erdel Seferi'nde Erdel'n kontrol edilmesi hedeflenmisti. Kra Ahmed Pasa önce [[Temeşvar Kuşatması (1552)|Temeşvar Kusatmasi]]'ni başlatti. Bu kale Avusturyali Losanczy tarafından savunulmakta idi ve kale gayet mustahkem idi. Kusatma 28 gun surdu ve 26 Temmuz 1552'de kale teslim oldu.
Osmanli Muhimme Defteri belgeleri arasında Kara Ahmed Pasa'nin İstanbul merkeze gönderdiği iki rapor (ariza) bulunmaktadır. Ilk rapora göre kaleyi ele gecirdikten sonra kaleyi savunmak için diğer kalelerden 750 asker getirip kaleye yerlestirdiğini bildirmektedir. .Bu kalenin bir beylerbeylik merkezi olmasini tavsiye etmektedir. Ikinci raporda ise bu kalenin kusatilmasından önceki ve kustolmasi sirsındaki harekat sırasında 20 kadar kalenin ele gecirildığını ve bunlardan 5 tamesi haric diğer kalelerlerinin yiktirildığını ve sadece Lipova Kalesi'nin tamir edildığı bildirilmektedir. Ayni raporda Temasvar fethindne sonra Solnok kalesi uzerine yurunup bu kalenon ele gecirildığı ve ordunun Eğri Kalesi üzerine harekete geçtiğini bildirmektedir.<
Kara Ahmed Paşa, sefer ordusu ile Budin Beylerbeyi Ali Paşa’nın tavsiyesine uyarak [[Eger|Eğri]] Kalesi'ni [[Eğri Kuşatması (1552)|kuşattı]] ise de başarılı olamadı. 18 Ekim'de kuşatmayı kaldırdı. Sonra sulh yapıp 1553'te Kanuni Sultan Süleyman'ın İran seferine katılmak üzere İstanbul'a döndü.<ref name="TDV"/>▼
Padişah Kanuni Sultan Süleyman [[Boğdan Seferi]] esnasında Edirne'de Kanuni adını almaya atif veren hazırlatttigi kanunname ile "Sultan Süleyman Kanunnamesi" ile ugraşmakta idi. Fakat Safavilerin sınır ihlalleri haberini alınca yeni bir İran seferi için İstanbul'a döndü ve hazırlıklara hızla devam edip ordu 28 Ağustos'ta İran uzerine Nahcivan Seferi adı verilen askeri sefere çıktı. Kara Ahmed Pasa ordusu ile bu sefere iştirak için Erdel'den erişmişti. Sadrazam [[Rüstem Paşa]] daha önce kendine bağlı bir ordu ile Anadolu'da ilerlemeye devam etmekteydi. Rüstem Paşa büyük [[Şehzade Mustafa]]'ya karşı [[Hürrem Sultan]]'ın hazırladığı komplo planını uygulamaya koydu. Yolda iken padişaha büyük şehzade Mustafa'nın tahti ele gecirmek için planlar yaptıgını bildiren raporlar göndermişti. Karısı [[Hürrem Sultan]]'ın da telkinleriyle birlikte bunlar padişahı büyük oğlundan şüphelenmeye ve onu elimine etme kararı vermesine yol açtı. Şehzade 6 Ekim günü Konya Ereğlisi'nde babasının sefer ordusuna erişti. Onun otağına vardığında cellatlar tarfından karşılandı ve dilsiz cellatlar tarafından boğularak idam edildi.<ref name="TDV"/>▼
Kapıkulu askeri Şehzade Mustafa'nın idamından çok etkilendiler ve bunu bir cinayet sayıp eyleme gectiler. Bunda kabahatlinin sadrazam Rüstem Paşa olduğunu kabullendiler. Bunun haberini hemen alan padişah ayni gün Sadrazam Rüstem Paşa'yı azletti ve damadı olan Rüstem Paşa'yı İstanbul'a geri gönderdi. Böylece 6 Ekim 1553 günü ikinci vezir olan Kara Ahmed Paşa'ya sedaret mühürü verilerek o yeni Sadrazam olarak atandı.<ref name="TDV"/>▼
▲Kara Ahmed Paşa,
▲
▲Kapıkulu
== Değerlendirme==
| |||