Osmanlı İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark

{{ana madde|Osmanlı İktisâdi Yapısı}}

[[Dosya:OTTOMAN EMPIRE Banknotes, 20 Kurush ND(1852).jpg|thumb|180px|sol|20 [[kuruş]] banknot (1852)]]

 

Osmanlı'da merkezi otoritenin her yerde etkin olmasını sağlayan, devlet hazinesinden para harcanmadan asker yetiştirilen ve toprağın işlenmesini de sağlarken en uç beylere kadar güvenliği taşıyabilen bir sistem vardı. Buna Tımar sistemi deniyordu. Reayaya verilen toprakları 3 yıl bekletmeksizin işlemesi ve kazancından bir kısmıyla da tımarlı sipahileri yetiştirmesi gerekiyordu. Böylece devlet hazinesi de azalmıyor, üstüne üstlük her an savaşa hazır asker yetişmiş oluyordu.{{Kaynak belirt}}

Bilim dili olarak [[Türkçe]] ve [[Arapça]], edebiyat dili olarak ise [[Türkçe]] ve [[Farsça]] kullanılmıştır.

 

{{ana madde|Osmanlı İmparatorluğu'nda din}}

Hilafet veya halifelik, [[Muhammed]]'in ölümünün ardından "''sonra gelen'', ''yerine geçen'', ''ardından gelen''" anlamında oluşturulan yönetim makamıdır. Halife ise Hilafet makamındaki kişiye denir. Muhammed'in ölümünden sonra makam bir süre daha bir yönetim biçimi olarak varlığını sürdürmüş olsa da zamanla daha çok İslami bir toplumu veya İslam devletini vurgulamak için kullanılan bir terim olmuştur.

 

1820 yılında başlayan ve [[Türk Kurtuluş Savaşı|Kurtuluş Savaşı]]'nın sonuna kadar süren zaman içerisinde Osmanlı Devleti'nde [[misyonerlik]] faaliyetleri çok hızlı bir şekilde gelişmiştir. Misyonerlik faaliyetlerinin bu denli başarılı olmasında şüphesiz Osmanlı Devleti'nin [[Islahat Fermanı]] ile verdiği ayrıcalıklar, [[kapitülasyon]] anlaşmaları ile verilen ayrıcalıklar ve Osmanlı Devleti'nin bölgelerine ilgi göstermemesi etkili olmuştur. Başlangıçta kendilerine [[Anadolu]]'da hedef bulamayan misyonerler daha sonra [[Ermeniler]]e odaklanıp çalışmalarında başarılı olmuşlardır. Açtıkları okullardan mezun olanların başarılı olmaları bu okulların etkilerini artırmıştır. Hatta zamanla [[Türkiye Türkleri|Müslüman Türkler]] dahi çocuklarını bu okullara göndermişlerdir.

 

 

== Ulaşım ve Haberleşme ==

[[Selçuklu Devleti]]'nin son yıllarında, bu devletin yıkılmasından sonra ve [[Osmanlı Devleti]]'nin başlangıç döneminde Anadolu beyliklerinin merkezinde [[Arapça]] ve [[Farsça]]dan geniş bir çeviri hareketi gerçekleşti. Bu merkezlerde ilk yapıtlarını veren yazarlardan daha sonra Osmanlı sarayınca korunan oldu.<ref name="hkemal">Hamit Kemal, ''Liseler İçin'' Türk Edebiyatı Tarihi, A Yayınları, Ankara 2007</ref> ''[[Garibnâme]]'' (1330) mesnevisinin sahibi olan ve [[Yunus Emre]] yolunda ilahileri bulunan [[Kırşehirli Aşık Paşa]], [[İlhanlılar]]'ın Anadolu valisi [[Timurtaş]]'ın vezirlerindendi. ''Süheyl-ü nevbahar'' (1350) mesnevisinin sahibi Hoca Mesut, [[Kelile ve Dimne]] çevirisini [[Aydınoğulları]] beyliğinde kaleme almıştı. ''[[Hüsrev ü Şirin]]'' (1367) mesnevisinin yazarı Fahri, Aydınoğulları beyliğinde yetişmişti. ''Hurşidname'' (1387) mesnevisinin sahibi Şeyhoğlu Mustafa, ''[[İskendername]]'' (1390), ''[[Cemşid ü Hurşid]]'' (1403) mesnevilerinin sahibi [[Ahmedi]], ''[[Divan]]'' 'ı ve ''[[Çengname]]'' (1402-1411) mesnevileriyle tanınan [[Ahmet Dai]], ''[[Hüsrev ü Şirin]]'' (1421-1429) mesnevisinin sahibi [[Şeyhi]], [[Germiyanoğulları]] beyliğinde yetişmişti. Bu dönemde özellikle [[İran Edebiyatı|İran]] şairlerinin [[kaside]] ve [[gazel]]lerinde işlenen içki, aşk, tasavvuf, eğlence konuları, onların kullandıkları imgeler, başvurdukları benzetmeler Türkçeye aktarıldı. Gene bu örneklere dayanan aşk, serüven, tasavvuf konularıyla ilgili mesneviler yazılıyordu. Ancak uzun ünlüsü olmayan Türkçenin [[Aruz ölçüsü|aruz veznine]] uydurulması güçlükler yaratıyordu. Böyle olduğu halde başlangıçta Türkçe sözcüklere, deyimlere hatta atasözlerine şiirde geniş yer veriliyordu. Halk diliyle kahramanlık işleyen yapıtlar, dinsel edebiyat ürünleri de vardı. [[Tokat (il)|Tokat]] kalesi dizdarı Arif Ali, [[I. Murat]] için ''[[Danişmentname]]'' 'yi (1311, gününüze ulaşan yazması 1577) kaleme almıştı. Aynı nitelikli dinsel-destansı yapıtlardan ''[[Battalname]]'' ve ''[[Saltukname]]'' metinleri sonraki yüzyılın ürünleri arasındadır.<ref name="jparla">{{Kitap kaynağı|son=Parla|ilk=Jale|yıl=2000|başlık=Don Kişot'tan Bugüne Roman|yayımcı=Pegasus Yayınları |yer=İstanbul|id=ISBN 978-975-470-796-0}}</ref> [[Ahmedi]]'nin kardeşi Hamzavi'nin gene aynı nitelikli ''Hamzaviname''<nowiki>'</nowiki>si din ve kahramanlık konularını birlikte işleyen, halk diliyle yazılmış yapıtlardandır. Sadrettin'in ''Destan-ı geyik, Destan-ı ejderha'' 'sı, Tursun Fakih'in ''Kıssa-i mukaffa, Gazavat-i emir ül-müminin Ali'' 'si, Beypazarlı Maazoğlu Hasan'ın ''Feth-i kale-i Selasil, Cenadil kalesi cengi'' gibi yapıtları halk kitapları arasındadır.

 

{{Ana madde|Osmanlı mimarisi}}

Erken dönem mimarisinde, yapılar ağırlıklı olarak [[İznik]], [[Bursa]] ve [[Edirne]] şehirlerinde yer aldı. Yapılar daha çok [[Bizans mimarisi]] ve [[Selçuklu mimarisi]] etkilerini taşısa da, bu dönemde bir sonraki döneme dayanak oluşturacak fikirlerin ilk uygulamaları gerçekleşti. Bu uygulamalardan birisi, yapılarda kubbe kullanılması pratiğidir.

=== Süs sanatları ===

{{Ana madde|Osmanlı minyatür sanatı|Osmanlı hat sanatı}}

 

=== Mutfak ===