|
== Dağılımı ==
Doğal olarak Güney Anadolu ve Lübnan'da yayılmış olup, batı sınırı [[Fethiye]] ve [[Köyceğiz]]'den başlar. Doğuya doğru [[Toros Dağları]] üzerinden uzanmakta, Göksun ve Kahramanmaraş yörelerinden bir kavisle güneye [[Nur Dağları]]na yönelmektedir. [[Lübnan]]'da ancak Cebelübnan'da kalmıştır. Bu ana yayılışı dışında ise Kuzey Anadolu'da Kelkit-Yeşilırmak Vadisinde [[Erbaa]] yakınlarında Çatalan Köyünde ve [[Niksar]] yörelerinde 100 hektarlık adacıklar halinde bulunmaktadır.
Toros sediri en geniş yayılışını Türkiye Toroslarında yapmaktadır. Lübnan ve Suriye’de çok dar alanlara sıkışıp kalmış kalıntı meşcereleri dışında yalnızca ülkemize has, endemik sayılabilecek nitelikte değerli bir türümüzdür. Türkiye’de yaklaşık 100 000 ha’lık bir alanda yayılış göstermektedir. Bu sahanın yaklaşık 68 000 ha’ı verimli meşcerelerden oluşurken, 31 000 ha’lık bölümü de bozuk yapıdaki meşcerelerden meydana gelmektedir (KOSKI ve ANTOLA, 1993, s. 27; ANONİM, 1987’ye atfen ANONİM, 1994 a, s. 45). 1997 yılı sonu envanter verilerinde ise Toros sediri yayılış sahası; 71 452 ha’ı normal koru ormanı, 37 988 ha’ı ise bozuk koru ormanı olmak üzere 109 440 ha olarak belirlenmiştir (ANONİM, 1998, s. 118). Bir diğer çalışmada ise Toros sediri yayılış sahası toplam olarak 343 032 ha olarak verilmektedir (ANONİM, 2001, s. 14).
Doğal olarak bu geniş yayılışında birbirinden farklı ırkları da ortaya çıkmıştır. Gülnar-Söğütdağı’nda olduğu gibi düzgün gövdeli, ince dallı ırklarının yanında Burdur-Bucak’da açık mavi renk tonuyla peyzaj niteliği ağır basan ırkları da bulunmaktadır. Parkçılıkta, mavi yeşil yapraklı C. l. glauca Beissner (Carr), gümüşi yapraklı C. l. argentea Gord., sarkık dallı C. l. pendula Knight et Pery., C .l. var. stricta Carr. ile bodur ve sivri tepeli C. l. nana pyramidata Carr. beğenilen formları arasında yer almaktadır (KAYACIK, 1967; IŞIK ve YILDIRIM, 1990). Avrupa’da özellkle Atlas sediri, bahçe mimarisinin en önemli unsurları arasında yer alan bir Sedir türüdür. Aynı şekilde Toros sedirinin de peyzaj niteliğiyle ön plana çıkan ırklarının bu amaçla değerlendirilmesi için çaba harcanmalıdır.
Önceleri (DAVIS, 1965) ve (GREUTER ve BURDER, 1984)’a atfen Akdeniz havzasında yayılış gösteren Sedirlerin Cedrus libani adıyla tek bir tür olarak sınıflandırıldığı, bu türün Fas ve Cezayir’de yayılış gösteren C. libani ssp. atlantica, Kıbrıs’da yayılış gösteren C. libani ssp. brevifolia, Lübnan ve Suriye’de yayılış gösteren C. libani ssp. libani ve Türkiye’de yayılış gösteren C. libani ssp. stenocoma olarak ayrılan dört alt tür ile temsil edildiği ifade edilmektedir (PANETSOS ve ark., 1993). Ancak taksonomistlerin büyük çoğunluğu, Akdeniz havzasında yayılış gösteren üç farklı türle birlikte dünyada dört Sedir türü bulunduğu konusunda hemfikirdirler (TUTIN ve ark., 1964; MITCHEL, 1985’e atfen PANETSOS ve ark., 1993). Yine aynı kaynakta, doğal meşcerelerinden temin edilen tohumlar üzerinde sekiz lokusta sürdürülen izoenzim analizleri sonuçları ışığında Toros Sediri ile Atlas Sedirinin birbirlerinden tamamen farklı türler oldukları ortaya konmuştur (PANETSOS ve ark., 1993).
Türkçe’de halk arasında doğal olarak Toroslarda, Toros sediri “Katran” adıyla bilinmektedir (ATAY, 1982; KAYACIK, 1967). Erbaa-Çatalan’da ise Toros Sedirine “Kökmer ardıcı” denildiğine dair bilgi verilmektedir (VAROL, 1965, s. 57). Toros sediri, yukarıda belirtilen çeşitli adlandırmaların yanında K. Maraş ve Adana-Feke dolaylarında Katran sözcüğünün yanısıra “Kamalak” olarak da adlandırılmaktadır (DAĞDAŞ ve ark., 1997; DAĞDAŞ, 2004).
Denizli’nin Acıpayam ve Tavas ilçelerinin doğal Toros Sediri ormanlarının bulunduğu Bozdağ’a yakın yörelerinde ise Toros Sedirine “Andız” denilmektedir. “Flora of Turkey and Its East Aegean Islands” adlı eserde ise “Turkish Cedar” olarak Türk Sediri denilmiştir (DAVIS, 1965).
1930’larda Filistin’de yazılan bir eserde şöyle denilmektedir: “ Sedir her ne kadar Filistin’de doğal olarak bulunmuyorsa da halk arasında kutsal ağaçlar olarak anılmaktadır. İnsanlar Sedire Arz el Rabb = Allah’ın ağacı demektedir. Aynı zamanda Sedir haşmetli, gücün timsali olarak bilinmektedir. Bu konuda yalnızca Toros sediri değil, Himalaya sediri de kutsal addedilmektedir. Sanskritçe devadaru’dan gelen deodara kelimesi “Tanrının ağacı” anlamında kullanıla gelmiştir” (CROWFOOT ve BALDENSPERGER, 1932).
Yayılışınının ana kütlesi Toros dağlarının denize bakan yamaçlarıdır. Dikey yayılışında da Finike civarında yaklaşık 600 m’ye kadar indiği, genel olarak 650-2000 m’ler arasında orman kurduğu belirtilmektedir (ANONİM, 1994). Lübnan ve Suriye’de de yaklaşık 2000-3000 ha doğal yayılışı mevcuttur (VIDAKOVIĆ, 1991, s. 137).
Yayılışının üst sınırında Ardıç ve Toros göknarıyla bilikte orman sınırını oluşturmaktadır. Toroslarda Toros Sediri genellikle karaçam (Pinus nigra Arn. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe), kızılçam (Pinus brutia Ten.), Ardıç türleri, Toros göknarı (Abies cilicica Carr.) ve Meşe türleriyle karışıma girmektedir. Alt flora yaygın olarak Akdeniz ve Turan-Önasya (İrano-Turanian) flora bölgelerine has bitkilerden oluşmaktadır. Bozuk sahalar da step bitki örtüsü ile kaplıdır (ATALAY, 1990).
Batı Toroslardaki yayılışına Dalaman çayı vadisini oluşturan Gölgeli dağlarından (Acıpayam-Bozdağ, Tavas-Konak, Köyceğiz-Çaldağı, Fethiye-Babadağ) başlar. Optimum meşcerelerini kurduğu (KAYACIK, 1967) Batı Toroslar’dan (Elmalı-(Bucak-Çığlıkara), Katrandağı ve Susuzdağ) doğuya doğru ilerleyerek yayılışının doğu ucuna (K. Maraş-Ahırdağları’na) ulaşır (ATALAY, 2002, s. 123). Osmaniye’nin güneyinden Nur Dağları, Amanoslar üzerinden Suriye ve Lübnan’a kadar inerek yayılışının en güney noktasına iner.
Lübnan'da, Torosların uzantısı olan Lübnan Dağlarında (Cebel-i Lübnan)'da kalmıştır.
Toroslardaki ana yayılışından ayrı olarak İç Anadolu’ya daha fazla sokulduğu ve Sultandağları ile Emirdağlarında doğal olarak yayılış yaptığı görülür. Ana kütleden kopuk olan bu meşcereler Afyon-Sultandağı-Deresinek vadisinde, buradaki yayılışından kuş uçuşu yaklaşık 40 km kuzeyde Orta Anadolu iklim şartlarının bütünüyle daha ağırlıklı olarak egemen olduğu Afyon-Emirdağ-Çaykışla-Dandindere’de bulunmaktadır (BOYDAK, 1996; GÜNAY, 1990). *Emirdağ'da; Dandindere adının, Dandındere olarak kullanıldığı belirlenmiştir (7 Ağustos 2007, Said Dağdaş).
Kelkit ve Yeşilırmak vadisindeki, Erbaa-Karayaka-Çatalan ve Niksar-Akıncı köyü üzerindeki yayılışı (SELÇUK, 1962; VAROL; 1965) ise Kuzey Anadolu’da kalıntı meşcerelerini temsil etmektedir.
Buradaki meşcerelerinde Toros sediri, Q. cerris, Acer campestre, Acer monspessulanum, Fagus orientalis, Tilia rubra, Carpinus orientalis, Sorbus terminalis (ATALAY, 1990) ile karışıklığa girer. Hatta Çatalan’daki yayılışında Pinus sylvestris’in de karışıklığa girdiği görülmektedir. Çatalan-Tortepe ve çevresinde Ardıçlık veya Sedirlik olarak bilinen 229 numaralı bölme içerisindeki 14 ha’lık sahada yayılış yapmaktadır (ANONİM, 1988, s. 274, 275; ANONİM, 1999).
Ayrıca Erbaa-Çatalan’daki yayılışından bağımsız olarak Çatalan Orman İşletme Şefliği sınırları içerisinde bugüne dek üzerinde çok fazla durulmamış olan, 195 numaralı bölme içinde iki ayrı münferit yayılış sahası da bulunmaktadır. Bu yayılışında kayın, meşe ve sarıçamın meşcere kuruluşuna girdiği görülmektedir. Çatalan-Tortepe’deki yayılışından ayrı olan bu sahalarda 3-5 veya tek ağaçtan oluşan dağınık bir yayılış göstermektedir. Toplam saha da 100 ha civarındadır. Savaş’ın da belirttiği üzere bu farklı yayılışı, Kuzalan mahallesi yakınlarındaki Kumluboyun’un Kökmeriçi Mevkii’nde güney ve güneydoğu mailelerde 40-50 ha’lık alanda serpili halde bulunmaktadır. Buradaki yayılışı yalnızca Anadolu’da değil, dünyada da en kuzey enlemdir (40 54 ve 40 52 kuzey enlemleri ve 36 24-36 42 doğu boylamları arası). Bu nedenle Çatalan-Tortepe, Meşebeleni ve Kumluboyun-Kökmeriçi mevkiindeki doğal yayılış sahası birlikte koruma altına alınmalı, yayılış yaptığı sahanın genelinde Çatalan orijini ile ağaçlandırma yapılmalıdır. Toros sedirinin Erbaa’daki yayılış sahası Savaş’ın eserinde toplam 2100 ha olarak verilmiştir ki bu çok geniş alan, münferit olarak Toros sediri bulunan alanların tamamının toplamı olarak verilmektedir (SAVAŞ, 1946).
Niksar-Akıncı köyünde ise toplam 31.5 ha’lık bir yayılışı vardır ve bu yayılış sahası “Gen koruma ormanı” olarak ayrılmıştır. Erbaa-Çatalan’daki yayılışından yaklaşık 60 km doğuda yer almaktadır. Niksar’ın 20 km güneydoğusunda ve Karadeniz’e 80 km mesafededir. 670-920 metreler arasında yayılış göstermektedir. Toros sedirinin yayılış gösterdiği alan Niksar ilçesine bağlı Akıncı köyünün güneyinde, Akıncı kalesinin bulunduğu Akıncıkale tepe’nin kuzey bakıdaki alt yamaçlarıdır (CEVİZLİ, 1994).
KAYNAKÇA
AKGÜL, M. E., YILMAZ, A., 1987: Doğal Yayılış Alanları Dışında Yapılan Ağaçlandırmalarda Yörenin Ekolojik Özellikleri İle Toros Sediri’nin (Cedrus libani A. Rich.) Gelişimi Arasındaki İlişkiler. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten Serisi, 188.
ANONİM, 1988: Amasya Orman Bölge Müdürlüğü, Erbaa Orman İşletme Müdürlüğü, Çatalan Orman İşletme Şefliği Amenajman Planı, I. Yenileme, Planın Uygulama Süresi. 10 Yıl (1988-1997), Planın Tatbiki Uygundur Tarihi: 06/06/1988, 280 s.
ANONİM, 1989: FAO, AFC/EFC/NEFC Committee on Mediterranean Forestry Questions. “Silva Mediterranea” – Fourteenth Session, Silviculture of Species: Cedrus sp., Athens, Greece, (9-13 October 1989), 4 s.
ANONİM, 1994 a: Sedir El Kitabı Dizisi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi, Nu: 66, Sinem Ofset, Ankara, 336 s.
ANONİM, 1998: Türkiye’de Orman Varlığı ve Ormancılık. Orman İdaresi ve Planlama Daire Başkanlığı-O.G.M., Hızlı Gelişen Türlerle Yapılan Ağaçlandırma Çalışmalarının Değerlendirilmesi ve Yapılacak Çalışmalar, Workshop, (8-9 Aralık 1998-Ankara), Orman Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı Yayın Nu: 083, s. 114-130, 375 s.
ANONİM, 1999: Amasya Orman Bölge Müdürlüğü, Erbaa Orman İşletme Müdürlüğünden Said Dağdaş’a hitaben yazılan 14/05/1999 tarih ve 016. S. 2-1/1426 sayılı yazı.
ANONİM, 2001: Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ormancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayın Nu.: 2531, ÖİK: 547, Ankara, 539 s.
ASLAN, S., KIZMAZ, M., 1990: Provenance Study of Cedar (Cedrus libani A. Richard) Cone and Seed Characters. Uluslararası Sedir Sempozyumu. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi. Nu: 59, Ankara, s. 390-408.
ATALAY, İ., 1987: Sedir (Cedrus libani A. Rich.) Ormanlarının Yayılış Gösterdiği Alanlar ve Yakın Çevresinin Ekolojik Özellikleri ile Sedir Tohum Transfer Rejyonlaması. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü Yayını, Genel Nu: 663, Seri Nu: 61, Ankara.
ATALAY, İ., 1990: Regioning of Seed Transfer of Cedar (Cedrus libani A. Rich.) in Turkey. Uluslararası Sedir Sempozyumu. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi, Nu: 59, Ankara, s. 166-179.
ATALAY, İ., 1994: Türkiye Vejetasyon Coğrafyası (Vegetation Geography of Turkey). E.Ü. Basımevi, İzmir.
ATALAY, İ., 2002: Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri (Ecoregions of Turkey). Orman Bakanlığı Yayın Nu.: 163, 1. Baskı, Meta Basımevi, İzmir, 266 s.
BOYDAK, M., 1996: Toros Sedirinin (Cedrus libani A. Rich.) Ekolojisi, Silvikültürü ve Doğal Ormanlarının Korunması. Orman Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı, Ankara, 78 s.
CENGİZ, Y., 1990: Sedir Dikimlerinde (Cedrus libani A. Rich.) Başarıyı Etkileyen Kimi Etkenler Üzerine Araştırmalar. Uluslararası Sedir Sempozyumu. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi, Nu: 59, Ankara, s. 943-956.
CEVİZLİ, O., 1994: Niksar ve Erbaa Orman İşletmelerindeki Sedir Meşcerelerinin Bünye Kuruluşları ve Silvikültürel İhtiyaçları. İ. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, (Basılmamış).
CROWFOOT, M. G., BALDENSPERGER, L., 1932: From Cedar to Hyssop, A Study in the Folklore of Plants in Palestine, The Sheldon Press, London, The Macmillan Company, Newyork and Toronto, 196 s.
DAĞDAŞ, S., GENÇ, A., DOĞAN, B., CENGİZ, Y., KESKİN, S., ÖRTEL, E. ve UĞURLU, S., 1997: Türkiye’de Sedir (Cedrus libani A. Rich.) Orijin Denemelerinin İlk Sonuçları. İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten Serisi, Nu: 271, Ankara, 128 s.
DAVIS, P. H., 1965: Flora of Turkey and Its East Aegean Islands, Edinburg University Press, Volume 1, England, Edinburg, 567 s.
DAĞDAŞ, S., ve ark., 2002: TÜRKİYE’DE TOROS SEDİRİ (Cedrus libani A. Rich.) ORİJİN DENEMELERİ: ON YILLIK ARA SONUÇLAR, «Ten year old results of Taurus Cedar (Cedrus libani A. Rich.) provenance tests in Turkiye», İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten Serisi (Basılmamış), 91 s.
DAĞDAŞ, S., 2004: İÇ ANADOLU’DA TOROS SEDİRİ (Cedrus libani A. Rich.) ORİJİN DENEMELERİ-6. ve 10. YIL SONU BULGULARININ KARŞILAŞTIRILMASI ve BAZI ÖNERİLER. Tohum, Fidan Üretimi ve Ağaç Islahı Çalışmaları Semineri, 21-25.06.2004, Eskişehir, 2004.
ERKULOĞLU, Ö. S., 1993: Kayın, Göknar ve Sedir Tohumlarını Uzun Süre Saklama Olanakları Üzerine Araştırmalar. İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Dergi Serisi, Nu: 77, Ankara.
GÜNAY, T., 1990: Afyon-Emirdağ Yukarı Çaykışla Vadisinde Stebe Geçiş Kuşağında Yeni Tesbit Edilen Bir Sedir (Cedrus libani A. Rich.) Kalıntı Meşceresi ve Ekolojik Özellikleri, Uluslararası Sedir Sempozyumu (22-27 Ekim 1990, Antalya), Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi No: 59, s. 53-63, Ankara, 992 s.
IŞIK, K., YILDIRIM, T., 1990: Strategies for Conservation of Forest Gene Resources and Some Recommendations on Cedrus libani. Uluslararası Sedir Sempozyumu, Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi, Nu: 59, Ankara, s. 342-352.
IŞIK, K., 1996: Biyolojik Çeşitlilik ve Orman Gen Kaynaklarımız. Orman Bakanlığı Yayın Nu: 013, Lazer Ofset, Ankara, 120 s.
KANTARCI, D., 1990: Türkiye’de Sedir Ormanlarının Yayılış Alanında Ekolojik İlişkiler. Uluslararası Sedir Sempozyumu, Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi. Nu: 59, Ankara, s.13-26.
KAYACIK, H., 1967: Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği (Gymnospermae -Açık Tohumlular). Dizerkonca Matbaası, İstanbul.
KOSKI, V., ANTOLA, J., 1993: National Tree Breeding and Seed Production Programme for Turkey. ENSO Forest Development Oy Ltd, Turkish-Finnish Forestry Project, Ankara, 49 s.
KRÜSSMAN, G., 1995: Manual of Cultivated Conifers. Translation by Michael E. Epp, Printed in Hong Kong, Timber Press, Portland, Oregon, U.S.A., 361 s.
MAYER, H., 1981: “Vegetationskundliche Klassifikation von Waldökoysystemen (Orman Ekosistemlerinin Vejetasyon Bilgisi Açısından Sınıflandırılması)”, Orman Ekosistemi Sempozyumu, 10-15/11/1980, İstanbul, 113-124, 164 s.
PANETSOS, K. P., SCALTSOYIANNES, A. ve TSAKTSIRA, M., 1993: Genetic Variation in Allozymes of Cedrus libani A. Rich. and Cedrus atlantica Manetti, Actes du Seminaire International sur le Cedre de l’Atlas, Ifrane (Maroc), 7-11 Juin 1993, 2, 420-434.
SAVAŞ, K., 1946: Antalya İşletmesi Ormanlarından bazı notlar ve Karadeniz ardı mıntıkasında Sedir meşcereleri. Akın Matbaası, Ankara, 32 s.
SELÇUK, H., 1962: Erbaa-Çatalan Sedir Ormanı Rejiyonal Kesiti ve Yeni Bir Sedir Ormanımız. Orman Mühendisliği Dergisi, 4, s. 3-7, Ankara.
TUNÇTANER, K., TULUKÇU, M., 1990: Growth Performances of Cedar at the Species Trials in Marmara and Black Sea Regions of Turkey. Uluslararası Sedir Sempozyumu. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi. Nu: 59, Ankara, s. 234-247.
TUNÇTANER, K., TULUKÇU, M., 1991: Karadeniz ve Marmara Bölgelerinde Bulunan Tür Denemelerinde Sedirin Büyüme Performansı. Kavak ve Hızlı Gelişen Yabancı Tür Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1991/2, Nu.: 17, Yenilik Basımevi, İzmit, s. 7-26, 84 s.
VAROL, M., 1965: Erbaa-Çatalan ve Niksar-Akıncıköy Sedir Meşcereleri ve Alınması Gerekli Silvikültürel Tedbirler Hakkında Bazı Tavsiyeler. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, Ankara,Cilt: 11, Sayı: 2, Dergi Nu.: 22, S. 50-63, 93 s.
VIDAKOVIĆ, M., 1991: CONIFERS morphology and variation. (Translated by Maja Šoljan), Second Edition, Grafiki Zavod Hrvatske, 754 s.
== Ekolojik özellikleri ==
TorosLübnan sedirinin [[ışık]] isteği fazladır ve yarı ışık ağacı olarak kabul edilir. Toprak bakımından seçici değildir. Daha ziyade kayalık kalkerli yamaçlarda yetişiryetişirler. [[Akdeniz iklimi]]nin hakim olduğu yerlerde bulunur. Kışları ılık yerler ister.
Toros sediri yaygın biçimde, kışları soğuk ve karlı, yazları serin, güneşli ve aynı zamanda nemli rüzgarların hakim olduğu Akdeniz ikliminin Akdeniz Dağ Bölgesi ve Akdeniz Ardı Bölgelerde yetişmektedir (ATALAY, 1990).Yukarıda belirtilen yetişme ortamı koşullarında yıllık yağış genel olarak 600 mm’nin üzerindedir. Kışın karla kaplı gün sayısı da iki ayı aşmaktadır.
Toros sediri, yayılışında kireç taşına bağımlı olmayıp, toprakta yeterli düzeyde kalsiyumun bulunuşuna bağlı olan bir türdür. Anakayanın çatlaklı sistemi Toros Sediri ormanlarının en önemli yetişme etkenidir (KANTARCI, 1990).
Toros Sediri aynı zamanda FAO tarafından 1977 yılında doğal yayılışı içinde öncelikle korunması gereken türler arasında gösterilmiştir (IŞIK ve YILDIRIM, 1990).
Toros sedirinin yetiştiği orman ekosistemi, vejetasyon bilgisi açısından doğal ağaç türleri bileşimi yöntemi ile yapılan bir çalışmada, türün kendi doğal ortamında hangi ekolojik koşulların ve orman ekosisteminin hakim olduğunu hatırlamak amacıyla aşağıda verilen sınıflandırmaya göre yapılmıştır:
Toros sediri orman toplumu (Cedretum libani)’nun sınıflandırılması
(Türkiye örneği)
A- Türkiye Torosları
a) Q. libani, Q. coccifera, Q. infectoria, Q. cerris, Populus tremula, Pseudoclimax Juniperus türleri (foeditsima, phoenica) ile tipik Toros gelişim tipi,
b) Q. coccifera, Juniperus excelsa’lı Pinus nigra gelişim tipi,
c) Ostrya carpinifolia, Fraxinus ornus, Q. castaneifolia, Q. ehrenbergii, Sorbus terminalis’li P. brutia gelişim tipi,
d) Abies cilicica gelişim tipi,
e) Kalıntı Fagus orientalis gelişim tipi (Maraş-Amanos dağları),
f) Çatalan’daki (Erbaa) Q. petraea, Q. pedunculiflora, Carpinus orientalis, Fagus orientalis (Pinus brutia, Q. ilex’li) kalıntı yayılış. Bu yayılış sahası Karadeniz sıradağlarının içe bakan “kışlara dayanıklı kurakçıl ormanlar” kuşağında yer almaktadır. Çatalan’daki yayılışında Sarıçam da bulunmaktadır.
B- Lübnan ile ilgili sınıflandırma (MAYER, 1981).
Himalaya Sediri ve Atlas Sedirinin hızlı büyüdüğü, buna karşılık Toros sediri ve Kıbrıs sedirinin genellikle yavaş büyüdüğü dile getirilmektedir (KRUSSMAN, 1995, s. 65-66). Ancak yazar, eserinde Toros Sedirinin yavaş büyüdüğüne ilişkin olarak ulaştığı yargıda bilimsel açıdan yanılgıya düşmektedir. Eserinde başvurduğu yayın adedi yalnızca üç tanedir ve bu yayınlar içinde en son yayınlanan kaynak 1968 yılı basımıdır. Türkiye’de Toros sediri üzerinde, yazarın eserinin basım yılı olan 1995 yılına kadar oldukça fazla sayıda eser yayınlanmıştır. Bu nedenle Toros sedirinin yavaş büyüdüğüne ilişkin yazarın ulaştığı yargı, tartışmaya açıktır.
Buna mukabil son yıllarda yapılan araştırma çalışmalarına dayalı olarak bu türün oldukça hızlı büyüyen bir tür olduğu belirtilmektedir (ANONİM, 1989; KOSKI ve ANTOLA, 1993, s. 28).
Toros sedirinde öncelikli ıslah edilecek özellikler arasında boy gelişimi ile birlikte gövde kalitesi üzerinde durulması gerektiği vurgulanmıştır. Marjinal yetişme ortamlarında ise fidan yaşama yüzdesinin üzerinde önemle durulması gerektiği, bunun yanında dona ve kuraklığa dayanıklılık özelliklerinin önem taşıdığı belirtilmektedir (KOSKI ve ANTOLA, 1993, s. 28).
== Kültivarlar ==
<!-- interwiki -->
[[da:Taurus/Libanon-Ceder]]
[[de:Taurus/Libanon-Zeder]]
[[en:Taurus/Lebanon Cedar]]
[[et:Liibanoni seeder]]
[[fr:Cèdre du Liban/Taurus]]
[[he:ארז הלבנון]]
[[it:Cedrus libani]]
|
