|
|savaşları = [[Müslümanların Maveraünnehir'i fethi]]
}}
'''Kuteybe bin Müslim''' (669 – 715), [[Emeviler]]in en önemli Arap komutanlarından biri ve Emevilerin Horasan valisi.<ref>History of Civilizations of Central Asia, Editörler: M. S. Asimov and C. E. Bosworth, UNESCO Publishing, s. 29</ref> Özellikle [[Türkler|Türk]]lerin müslümanlaştırılması konusundaki insanlıksert dışı katliamlarıylamücadeleleriyle bilinir.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=b5jKP3kEAB4]</ref> Kuteybe'nin [[8. yüzyıl]]ın başındaki faaliyetlerine karşın Türklerin topluca [[İslam]] [[din]]iyle tanışması onun ölümünden sonra gerçekleşti.<ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:http://www.radikal.com.tr/yazarlar/namik-kemal-zeybek/neden-islam-dusmanligi-924996/ Namık Kemal Zeybek, "Neden İslam düşmanlığı", Radikal, 7 Mart 2009.]</ref>
Emevi valisi [[Haccac]]'ın Kuteybe'yi [[Türkler|Türk]] diyarlarının fethi ile [[705]] yılında görevlendirmesiyle Kuteybe bin Müslim komutasındaki [[Araplar]] [[Maveraünnehir]]'e karşı [[cihad]] başlattılar.<ref>Türkler, Cilt I, Editörler: Hasan Celal Güzel, Prof. Dr. Kemal Çiçek, Prof. Dr. Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, s. 67.</ref> Kuteybe bin Müslim'in hedefi [[Türkler]]in hakimiyetinde bulunan [[Maveraünnehir]] ve [[Baktriya|Toharistan]]'ı ele geçirmekti.<ref>Türkler, Cilt 4, Editörler: Hasan Celal Güzel, Prof. Dr. Kemal Çiçek, Prof. Dr. Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, s. 414</ref> Sert bir kumandan olan Kuteybe büyük bir askeri harekata girişti. Aşağı [[Baktriya|Toharistan]]'da bazı şehirleri ele geçirip, dönemin en büyük ve zengin ticaret merkezlerinden biri olan Baykent'in üzerine yürüdü ancak iki ay kadar süren bir mücadelenin ardından başarıya ulaşması üzerine [[Araplar]] Baykent'e girebildilergirdiler. Şehrin zenginliğini görünce varlıkları ele geçirebilmek için karışıklık çıkarıp, birkaç günlük [[Yağma (hukuk)|yağmanın]] ardından şehri talan ederek [[Yakıp yıkma taktiği|yakıp yıktılar]].<ref>Türk Tarihinin Ana Hatları, 1930, İstanbul, s. 463.</ref> Şehirde eli silah tutan [[Türkler]] ise boğazlandı. [[Kadınlar]] ve [[çocuk]]lar esir edilerek başka bir yere gönderildi.<ref>H. A. R. Gibb, Orta Asya'da Arap Fetihleri, Çağlar yayınları, s. 51.</ref>
Şiddetli ve vahşi saldırılarla ilerleyen Kuteybe, hayatının son günlerine kadar benzer yöntemleri kullandı. Baykent'in ardından Talkan'da da saldırılarına devam eden [[Araplar|Arap]] birlikler, teslim olan [[Türkler]]i vahşice kılıçtan geçirdi. [[Türkler]] ayrıca sıra sıra ağaçlara asıldılar. Kuteybe, on yılı aşkın bir zaman boyunca saldırdığı [[Türkler|Türk]] diyarlarını [[Yağma (hukuk)|yağmalayıp]], tahrip ettiyse de onun saldırılara rağmen [[Türkler]], çeşitli yollarla [[Araplar|Arap]] hakimiyetine karşı direnç gösterdi. [[Semerkant]] Türkleri Kuteybe'ye [[cizye]] vermeyi kabul eden hanları Tarhun'un yerine Gurak Han'ı başa geçirdiler ([[709]]) ve mücadelelerine devam ettiler. Kuteybe, [[Semerkant]]'a senelerce uğraştıktan sonra ancak [[711]]'de girebildi. [[Semerkant ili|Semerkant'ı]] ele geçirdiğinde [[İslam]] dışı inançlara ait çok sayıda dini mekanı yıktırdı.<ref>TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 37, s. 349.</ref>
[[Harezm]]'de de benzer olaylara neden olan Kuteybe, eğitimli insanları öldürtüp, kitapları ise yaktırdı.<ref>Jeffery, Arthur. Bîrûnî’nin Karşılaştırmalı Dinler Tarihine Katkısı, Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, 2010, s. 324</ref> Zengin [[Harezm]] şehirlerini yağmaladıktan sonra kardeşinin esir ettiği 4.000 kadar [[Türkler|Türk]] gencini boğazlatarak öldürttü.<ref>Tarih II, Orta Zamanlar, 1931, Devlet Matbaası, s. 144.</ref>
Kuteybe'nin etkin olduğu bölgelerde [[Müslüman]] olmayan halk kısa zamanda malvarlıklarını kaybetti. Zerdüştlüğe sadık kalmak için İran dinine bağlı olanlar ise yeraltındaki mağaralara sığınmak zorunda kaldılar. Görevli imamlar, ev ev dolaşarak [[İslam]]'a yeni geçenleri [[namaz]]a çağırıyorlardı.<ref>Nicolae Jorga, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Yeditepe yayınları, s.46-47</ref> Kuteybe bin Müslim ayrıca Harizm ve Soğdluların kitaplarını yakıp yok etti.<ref>Beyruni'ye Armağan, TTK Yayınları, Ankara, 1974, s. 212</ref>
Kuteybe, [[Türkler|Türk]] hükümdar [[Nizek Tarhan]]'ın da boynunu kestivurdu ve onun başını Haccac'a yolladı. [[Nizek Tarhan]]'dan sonra bölgede [[İslam]]iyet yayıldı ve eski dinini koruyanlar, [[Budizm]]'den ayrılmayanlar ise "[[Kâfir|kafir]]" olarak sayıldılar.<ref>Türkler, Cilt I, Editörler: Hasan Celal Güzel, Prof. Dr. Kemal Çiçek, Prof. Dr. Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, s. 1315.</ref> Kuteybe bin Müslim ayrıca [[Nizek Tarhan]]'ın [[çocuk]]ları dahil [[aile]]si ve silah arkadaşlarının da aralarında bulunduğu yüzlerce insanın [[Baş kesme|boynunu vurdurdu]].<ref name="kitapçı">Zekeriya Kitapçı, Türkistan'ın Müslüman Araplar Tarafından Fethi, Yedikubbe Yayınları, s. 185-186.</ref> Bir rivayete göre ise [[Baş kesme|boynu vurdurularak]] öldürülen insanların sayısı 12.000 idi.<ref name="kitapçı" /> [[Savaş|Harp]]lerden elde ettiği ganimetlerin 5'te 1'ini ve öldürttüğü [[aristokrat]] [[Türkler]]in kesik başlarını [[Haccac]]'a yollayan Kuteybe, esir olarak aldığı 80 [[Türkler|Türk]] [[bey]]ini de el ve ayaklarına demir [[kelepçe]] taktırıp Haccac'a yolladı.<ref name="kitapçı" /> Bu Türk beylerinin ise genel uygulanan ceza gereği tamamının [[Baş kesme|boynunun vurulduğu]] düşünülmektedir.<ref name="kitapçı" />
Kuteybe'nin [[715]]'te ölümünün ardından [[Maveraünnehir]]'deki [[Araplar|Arap]]-[[İslam]] fetihleri kesintiye uğradı.<ref>Türkler, Cilt I, Editörler: Hasan Celal Güzel, Prof. Dr. Kemal Çiçek, Prof. Dr. Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, s. 68.</ref>
|
