Basiliscus: Revizyonlar arasındaki fark

475'te, [[I. Leo (imparator)|I. Leo]]'yu takip eden ''barbar'' asıllı imparator [[Zeno]]'nun halk tarafından tutulmamasını istismar ederek ve Verina tarafından organize edilen bir entrika ile Zeno'un Konstantinopolis'den kaçması nedeniyle, Basiliscus Doğu Roma imparatorluk tahtına geçmeyi başardı. Fakat kısa imparatorluk yönetimi döneminde Basiliscus, Konstantinopolis halkının ve kilisenin önemli temel desteğini yanlış dinsel politikası nedeniyle kaybetti. Basiliscus halkın çoğunluğunun kabul ettiği Chalcedon Ekümenik Konseyi prensiplerinin aksi olan ''Miyafizist'' doktirinidoktrini (yani İsa'nın tek kişi olup hiç ayrım olmadan, hiç karmaşıklık olmadan ve hiçbir değişme olmadan hem ilahiliğini hem insanlığını tek bir ''tabiat'' (''fizis'') içinde birleştirdiğini) yaymaya çalışmıştı. Aynı zamanda halk Basiliscus'un, imparatorluk sarayındaki önemli mevkilere sadece kendini tutan kişileri yerleştirmesi, politikasından da hoşnutsuzluk duymaktaydı. Böylece Zeno imparatorluk tahtını tekrar geri almak için çalıştığında, şehre hiçbir direnç bulmadan zaferle girdi. İkinci defa imparator olan Zeno, Basiliscus'u ve ailesini yakalatıp öldürttü.

468'de I. Leo [[Kartaca]]'da başkentleri olan Vandallar üzerine bir sefer hazırlamış ve Basiliscus'u bu sefere komutan tayin etmiştir. [[Vandal]] kırallığını istila etmek niyetiyle yapılan bu sefer Akdeniz tarihinde yazılı kayıtlara geçen en büyük askerî sefer olarak bilinmektedir. Bu sefer 10.000 gemiye binirilmiş 100.000 askeri kapsayan bir birleşik deniz-kara harekati olarak planlanmıştı. Bu büyük harekatın nedeni Vandal Kralı [[Genseric]]'i, 455'te eski [[Batı Roma İmparatorluğu]] başkenti olan [[Roma'nın Yağmalanması (455)|Roma'yı talan etmesi]] ve eski İmparator [[III. Valentinianus]]'un dul karısı olan İmparatoriçe [[Licinia Eudoxia]]'yı ve kızları Eudocia'yı rehine olarak alması dolayısıyla cezalandırmaktı. Bu seferin planı Doğu İmparatoru I. Leo, Batı İmparatoru [[Anthemius]] ve Roma Eyaleti olan [[İllyricum]]'da ozerk olarak hukum suren General [[Marcellinus]] tarafından birlikte hazırlanmıştı. Sefer üç koldan hareket öngörmekteydi: Basiliscus dogrudandoğrudan dogruyadoğruya gemilerle ordusunu [[Kartaca]]'ya götürecekti; Marcellinus ikinci bir orduyla [[Sardinya]]'ya hücum edip o adayı zapedecek ve Eddessa (Urfa)lı [[Heracklius]]'da üçüncü bir ordu ile Kartaca'nın doğusunda eski Libya sahiline karaya çıkıp Kartaca'ya ilerliyecekti.

Eski ve modern tarihçiler Basiliscus'un komutası altındaki gemi ve asker sayılar hakkında ve sefer için harcamalar hakkında değişik bilgiler vermektedirler. Tarihçilerinden [[Nikiforos Grigoras]]'a göre 100.000 gemi [[Cedrenus]]'a göre 110.013 gemi ile asker sefere katılmıştı ve her gemi 100 asker taşıdığına göre asker sayısı 1.000.000 ile 1.101.300 arasındadır. Bu sefer için yapılan parasal harcama en muhafazkarmuhafazakar olarak (o zamanki imparatorluğun bir yıllık gelirine eşit olarak) 32 ton altın olarak tahmin edilmektedir. Her iki değer de gayet büyük bir asker sayısı ve harcama meblağı tutmaktadır.

Basiliscus Kartaca'ya 40 mil uzakta olan su anda [[Cap Bon]] adi olan '''Promontorium Mercurii'''{{'}}de karaya çıktığı zaman Marcellinus ve Hercalius Sardinya ve Libya'yı ellerine geçirmiş bulunuyorlardı. [[Gaiseric]], Basiliscus'dan barış şartlarını hazırlamak için 5 gün izin istedi. Barış müzakereleri sürerken Genseric kendi gemilerini toplayıp büyük Roma filosuna hücuma geçti. Vandallar birçok sayıda gemiyi yanar maddelerle yükleyip gece sırasindasırasında habersiz ve gaf içinde olan Roma filosu yakınlarına çekip götürdüler ve bu [[Kundak gemisi|kundak gemilerini]] ateşe verip Doğu Roma filosuna yönlendirip, çok sayıda gemiyi yaktılar. Bazı gemiler kaçmaya çalıştılarsa da bunların önü Vandal donanması tarafından kesildi. Basiliscus bu deniz harbi olurken Afrika'dan gemi ile ayrılıp kaçmaya koyuldu. Doğu Roma komutan yardımcısı Ioannesİoannis, Vandalların eline geçmiş ve Vandal Kralı'ninKralının oğlu Genso tarafından iyi karşılanmıştı; ama bu durumunu onurinaonuruna yediremediği için ağır zırhlar giyinik olarak denize atlayıp boğuldu. Doğu Roma filosunun yarısı yandı, battı veya Vandallar tarafından ele geçirildi. Diğer yarısı ise Basiliscus'a Afrika'dan kaçışında refakat etti.

YalnizYalnız Basiliscus'un filosu ve ordusu için değil, üç koldan gelmesi planlanan bütunbütün sefer bir felakete dönüştü. Heraclius Trablusgrap'ya doğru çöl üzerinden geri çekildi ve geriye çağrılıncaya kadar iki yıl Trablusgrap'da kalmak zorunda kaldı. Marcellinus Sicilya'ya doğru çekildi ve Basiliscus burada kendisini bulacaktı. Fakat hedefine varamadan Marcellinus gemi kaptanlarından biri olan [[Ricimer]] tarafından öldürüldü. Buna en sevinen Romalı komutanların kendi adamları tarafından öldürülüp Vandalların katkısını istemediğini belirten Vandal Kıralı [[Genseric]] olmuştu.

I. Leo öldüğü zaman tahtını, kızı Ariadne ve damadı olan [[Zeno (imparator)|Zeno]]'nun oğlu ve kendi torunu olan [[II. Leo (imparator)|II. Leo]]'ya bırakmıştı. Fakat II. Leo'nun on ay süren imparatorluğu sonunda beklenmedik şekilde öldü. Babası Zeno imparator olarak ilan edildi. Konstantinopolis ahalisi Zeno'nun ''barbar'' asıllı olmasından dolayı ona bir antipati duymaya başladılar. Bunun yanında Theodorik Starbo başta olmak üzere, ordunun Cermen asıllı olan kısmı I. Leo'nun ordudaki Ostrogot'ların gücünü azaltmak için yüksek rütbelere getirdiği İsauria asıllı subaylardan hoşnut değildiler. En son olarak Zeno kendisi gibi İsaurialı olan general [[İllusIllus]]'u kendine düşman yapmıştı; hâlbuki Basilius bu generale parasal yardımda bulunmuştu. Eski İmparatoriçe Verina entrikalar çevirerek imparator Zeno aleyhinde bir isyan çıkartırmayıçıkartmayı başardı. Theodorik Strabo, İllusIllus ve Armatus tarafından desteklenen bu isyan gittikçe ciddi başarı kazanmaya başladı; Verina, Zeno'yu Konstantinopolis'i terk edip kaçmasını telkin etti ve bunu Zeno'ya kabul ettirmeyi başardı. Zeno Konstantinopolis'de yaşayan bazı İsaurialılar ve devlet hazinesi ile birlikte kendi ülkesine kaçtı. O zaman 9 Ocak 475'te Basilicus [[Hebdemon]] sarayında yüksek saray mensup ve memurları ve Senato tarafından ''Augustus'' olarak ilan edildi.

Diğer taraftan İsaurialı Zeno'ya olan nefreti dolayısıyla, ''magister militum'' yüksek rütbesini taşıyan Theodrik Strabo yeni imparatorun tarafını tutmuştu. Fakat Basiliscus, karısının sevgilisi olduğu söylenen, yeğeni olan Armatus'a da ''Magister militum'' unvanı vermiş ve onu Starbo ile eşit kılmıştı. Bundan hiç hoşlanmayan Strabo da yeni imparatorun tarafını tutmayı bıraktı. En son olarak, çok nüfuzlu olan İllusIllus ise Basiliscus'un Konstantinopolis halkının kentteki İsaurialılara karşı giriştiği kıyımı önlemeye çalışmaması nedeniyle tedirgin davranmaktaydı.

Tam bu sırada Konstantinapolis bir dinsel uyuşmazlık dolayısıyla ikiye ayrıldı. İki değişik teolojik prensibe inanlar bulunmaktaydı: Kalcedon[[Kalkedon Konsili|Kalkedon (KadikoyKadıköy) Ekümenik KonseyKonsili]] doktrinine göre İsa'ninnın hem ilahî hem de insancıl iki değişik tabiatı vardı; hâlbuki [[Miafizist]]lere göre İsa'nin, ilahî ve insancıl tabiatları birbirinden ayrılamaz olarak, tek tabiatı bulunmaktadaydı. 451'de İmparator [[Markianos]] tarafından toplanan KalcedonKalkedon (Kadıköy) Ekümenik Konsili Batı'da Papa'nın ve Doğu'da birçok piskoposların desteği ile Miafizist doktirinidoktrini reddetmişti. Fakat Miafizist doktirinindoktrinin birçok güçlü savunucusu hala bulunmaktaydı. Bunlara arasında görevlerinden atılmış olan iki tane eski önemli Patrik 'de vardı: eski [[İskenderiye]] Patriği II. Timoti Aelurus ve eski [[Antakya]] Patriği Peter Fullo.

Basiliscus impartorluğa geçtiğinden beri Monofizit doktirinlerinedoktrinlerine destek sağlamaktaydı. Tarihçi [[Zacgarias Scholasticus]]'un belirtiğine göre Mısır'da bulunan ve Monofizit doktirinleredoktrinlere inanan bir grup keşiş İmparator Leo'nun oldugu haberini alınca Zeno huzuruna çıkıp eski Patrikleri olan Timoti lehine bir toplu dilekçe sunmaya karar vermişlerdi. Bunlar Konstantinopolis'e vardıkları zaman Zeno'nun tahtından indirilip Basiliscus'un imparator olduğunu öğrendiler. Basiliscus'un eski doktoru olan ve o zaman ''Magister Officiorumm'' unvanı ile yüksek bir mevkide bulunan Theoctistus bu keşişlerden birinin kardeşi idi ve bu nedenle keşişler heyeti Basiliscus'un huzuruna çıkmayı başardılar. İmparatoriçe ve Theoctistus desteği ile Basiliscus'u eski patriklerin tekrar eski görevlerine atanmaları emrini vermesine ikna edebildiler. BöyleleikleBöylelikle sürgün edilmiş Monofizit doktirinedoktrine inanan iki patrik, Timoti Aelurus ve Peter Fullo, Hristiyan Kilisesi içinde yeniden güç kazanmış oldular.

4 Nisan [[475]]'te İskenderiye Patriği Timoti Aelurus'un telkinlerine inanan İmparator Basilicus Hristiyan kilisesi piskoposlarına bir genelge (''Enkyklion'') yayınlayarak sadece ilk uç ekümenik konsilin kararlarına uymalarını ve dördüncüKalkedon Kalcedon(Kadıköy) Ekümenik KonsilKonsili kararlarını kabul etmemelerini istedi. Bu imparator kararı her piskopos tarafından okunup imzalanacaktı. Doğu piskoposlarının çoğu bu İmparator genelgesini kabul edip imzalarını koydular. Fakat Konstatinopolis Patriği Acacius, başkent halkının çoğunluğu ile birlikte, bunu kabul etmedi ve İmparator Basiliscus aleyhtarı olduğunu şehir ahalisine açıkça belirtmek için Ayasofya'da bulunan ana mihrabı ve en önemli ikonları kara kumaşlarla donattırdı.

İmparator olmasından hemen sonra Basilicus, General [[Illus]] ve kardeşi Trokundus'u bir ordu ile [[İsauria]]'ya kaçıp bir korumalı kalede bir İsaurialı kabile reisi hayatı yaşayan eski imparator [[Zeno (imparator)|Zeno]] üzerine göndermişti. İsauria'da yaptığı harekatta İllusIllus, Zeno'nun kardeşi Longinus'u esir olarak eline geçirmişti. Fakat Basiliscus bu iki generale yaptığı vaatleri tutmadı. Ayrıca Konstantinopolis'den gelen haberlere göre halkın vergileri artıran, memurlukları satan, yahut kayırdığı kişileri geçiren ve Monofizit'leri ve onların doktrinlerini savunan bir imparator yerine, ''barbar'' asıllı bir imparatoru tercih edeceğini bildirilmekteydi. Böylece İllusIllus taraf değiştirerek Zeno'ya imparatorluğu geri alma için yaptığı askeri çabalarında destek vermeye başladı.

476 yazında Zeno yeni hazırladığı ordu ile Konstantinopolis üzerine yürümeye başladı. Basilicus onun üzerine yeğeni Harmatius komutasında bir ordu gönderdi. Bu genç acayip hareketleri ve giyiniş ile çok gösterişçi birisi olarak tanınmakta idi. İmparator'un karısı yengesi olan Zenonis ile bir aşk hayatı yaşadığı söylenmekte idi. Komutanlığa ''magister militia'' rütbesi ile atandığı gün [[Aşil]] elbiselerini giyip Homer'in o mitik karakterinin rolünü oynayarak Hipadrom'da kendini göstermişti. Zeno ve taraf değiştirmiş İllusIllus, Harmatius'la müzakere etmek istediklerini bilirdiler. Bu müzakerelerde, eğer taraf değiştirirse, kendine hayat boyunca ''magister militum'' ve oğlu Basiliscus'u da '''Sezar''' nvanıunvanı verilebileceği açıklandı ve genç Harmatius'da bunu kabul edip ordusunu Zeno emrine verdi. Diğer taraftan Konstantinopolis'dete bulunan ordu parçaları ise Strabo emri altında Trakya'da Zeno taraftarı olan Gotlar üzerine yürümek için başkentten ayrıldı. Böylece Zeno, Temmuz 477de Konstantinopolis kapılarına geldiğinde kendine karşı duracak hiçbir askeri birlik şehirde bulunmamakta ve şehir halkı da lehinde bulunmaktaydı. [[Senato (Bizans)|Senato]] şehir kapılarının eski imparator İsaurialı Zeno'ya açılmasını emretti. Zeno hiçbir direniş görmeden yeniden imparator oldu.