TACAN: Revizyonlar arasındaki fark

Hava araçlarının keşfiyle beraber,insanlar bir an ulaşım sorunlarının çözüldüğünü düşünmeye başlamıştı.Çünkü bu “Uçan araçlar” insanları bir yerden ötekine çok daha hızlı taşıyacaktı. Kara araçları dünya üzerinde coğrafi cisimleri,birinin özel arazisi olup olmadığını da dikkate alarak önceden belirlenen bir yol üzerinde hareket etmek zorundadırlar. Fakat hava araçları 3 boyutta çok daha kolay hareket edebilirdi. Ama bunların icadıyla beraber “Hava“[[Hava sahası”sahası]]” terimi de önem kazanarak, devletler topraklarının üzerindeki alanlarda amaçsız uçuşları engellemeye çalıştılar. Bu dönemdeki en önemli sorun da uçuş süresi boyunca pilotların kaybolmamak için yerlerini belirlemesiydi. Tabi uçuşun belli bir amacı olması gerektiğini de hesaba katarsak, seyrüsefer yani yer ve hızın tespiti kavramının önemi daha da açığa çıkmış olur.

Hava araçlarının ilk pilotaj dönemlerinde,yön bulmak gerçekten zordu. Uçaklarda hız ölçümü için anemometre,yükseklik ölçümü için barometre ve yön tayini içinde yüzyıllardır denizcilikte kullanılmış eski pusula sistemi kullanılmaktaydı. Hızın vektörselvektörel değişimi hesaplanabilirse, bazı integral hesaplarıyla yer değişimi bulunabilir. Eğer başlangıç pozisyonu da bilinir ise hava aracının zamana bağlı koordinatları elde edilmiş olunur. Fakat hava araçları denizciliktekine oranla çok daha yüksek hız ve ivmeyle hareket ettiği için bu işlemi sadece kontrolü de elinde tutan pilota bırakmak yanlış olurdu. Bu sebepten yardımcı bir pilota ihtiyaç duyuluyordu eski zamanlarda. Bu iki pilotun uyumu eski zamanların seyrüsefer mantığını oluşturuyordu. Ayrıca uçuş yapılacak bölgenin coğrafi özelliklerini iyi bilen pilotlar tercih edilirdi, çünkü az önce de bahsettiğimiz gibi bu dönemin seyrüsefer yöntemleri sadece pilotların gözlem ve haritayı kullanma yeteneklerine bağlıydı.

II. Dünya Savaşı sonrasında havacılığın özellikle askeri alandaki önemi daha da çok anlaşıldı. Bunun üzerine gelişmiş ülkeler aviyonik sanayine yaptıkları yatırımları arttırdı. [[NDB]](İng: Non-directional beacons),[[VOR]] (İng: VHF Omni-directional Ranging) gibi yön bulmaya yarayan sistemler geliştirildi. Fakat doğru bir yer tespiti için bu işaret kulelerine olan mesafenin de ölçülmesi gerekiyordu. TACAN bu görevi tek başına yapan ilk sistemlerden olmuştur. TACAN hem bir işaret kulesine olan yönelimi hem de aradaki mesafeyi ölçerek hava taşıtının yerini tam olarak bulabiliyordu. Sivil ve askeri amaçlı kullanımlar arası farklılıklar yüzünden bazı sistemler birleştirilerek kullanılıyordu.(Örneğin VOR-TAC ve VOR-DME (İng: Distance measurement equipment - Mesafe ölçme aracı))

Havacılık endüstrilerinin de kuruluşundan itibaren seyrüsefer sistemlerinin gelişimi artık çok daha başka olmuştur. Mesela Amerika’nın Ulusal Güvenlik yatırımlarıyla da desteklenen uzay araştırmaları sonucu, yer tayini artık sadece karadaki noktalardan değil de uzayda koordinatları devamlı düzenlenen uydulardan yapılmaktadır. [[GPS]] ( İng: Global Positioning System- Küresel yer bulma sistemi) halen gelişmekte olan, sivil ve askeri kullanıma da açılmış bir yer bulma sistemidir. Diğer ülkeler de kendi uydularını kullanarak buna benzer sistemleri geliştirmeye çalışmaktadır – örneğin [[GALILEO]] (Avrupa Birliği), [[GLONASS]] (Rusya), [[BEIDOU]] (Çin).

TACAN alıcısının da çalışmasından kısaca bahsetmek gerekirse, kule tarafından yayınlanan 15,135 ve 1350 Hz’lik sinyalleri filtreleyen ve çeşitli hesaplamalarla istenilen bilgiye elde etme prensibine dayanır. Öncelikle taşıt üzerindeki algılayıcıların istasyonu bulduktan sonra yönelimini sabit tutması için 15 ve 135 Hz’lik sinyaller 9:1 oranında genişletilerek aynı faza getirilir. Sonra bu sinyaller arasındaki gecikme süresine bağlı olarak yönelimi sağlayan motora gereken tarafa dönüş emri iletilir. Ve algılayıcı antenin ± 20o20^o hata payıyla istasyona bakması sağlanır.

'''Kontrol kutusu''' üzerinde bulunan modlar:

TACAN için belirlenmiş çalışma frekansı aralığı 962 MHz - 1213 MHz arasıdır. Her bir kanal arasında 1 MHz’lik bir bant genişliği vardır. Sonuç olarak 126 tane X kanalı ve 126 tane Y kanalı olmak üzere toplamda 252 kanal üzerinde çalışabilir. TACAN sistemindeki veri 32 bitten oluşur ve

TACAN sistemindeki veri 32 bitten oluşur. Kodlanması ise -5V, 0 ve +5V [[ternary]] sinyal olarak (Saat ve veri bitleri tek dalgada taşınan) taşınırolaraktır.

TACAN, bulduğu yönelim ve mesafe bilgilerini analog veya dijital olarak pilota çeşitli göstergeler aracılığıyla iletir. Ayrıca istasyondan 30 sn’de bir 1350 Hz’lik "Aural Identity" adı verilen ve istasyona ait kimlik bilgilerini taşıyan ([[Mors]] kodunda) sinyal işlenerek pilotun kulaklıklarına iletilir.

Hava-yer arası 389.9 [[Deniz mili]]( 1 ''nautical mile''= 1852 m), Hava-hava arası 200 Deniz mili uzaklığında çalışabilen TACAN sistemi kulelerin maliyeti çok olmasa da tüm dünyada bir şebeke ağı kuracak seviyede değildir. Geliştirildiği dönemde seyrüsefere büyük katkıda bulunan TACAN sistemi, günümüzde halen özellikle askeri alanda kullanılmaktadır. Fakat gelişen teknolojiyle beraber daha gelişmiş seyrüsefer sistemleri tercih edilmektedir.