Eğirdir Gölü: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
By erdo can (mesaj | katkılar)
→‎top: resim AWB ile
Acar54 (mesaj | katkılar)
imla+düzenleme
10. satır:
| tür = Tatlı su
| Yüzölçümü = 468 km²
| Derinlikderinlik = 14 m
| En UzunEnUzun = 50 km
| En GenişEnGeniş = 15 km
| En DerinEnDerin = 16,5 m
| kıyı =150 km
| Min irtifa = 914,62 m Max İrtifa = 918,96915 m
| adalar = [[Can Ada]], [[Yeşil Ada]]
| kentler = [[Eğirdir]]
Satır 20 ⟶ 21:
[[Dosya:Eğirdir lake.jpg|thumb|250px|right|Eğirdir Gölü]]
 
'''Eğirdir Gölü''', [[Isparta (il)|Isparta]] ili sınırlarında yer alan, tektonik ve karstik etkilerle oluşmuş, bir tatlı su gölüdür.
 
yeryüzünün; 35o35° 37ı37′ 41ıı41″ Kuzey – 38o38° 16ı16′ 55ıı55″ Kuzey enlemleri ile ; 030o30° 44ı44′′ 39ıı39″″ Doğu – 030o30° 57ı57′ 43ıı43″ Doğu boylamboylamı koordinat sistemlerindearasında yer alır. Dik kayalara, düz ve sığ bir tabana sahip olan gölün, kıyı uzunluğu 150 km dir. Eğirdir Gölü’nde Kemer Boğazın Kuzeyindekuzeyinde yer alan bölümü '''Hoyran''', Güneyinde yer alan bölümü '''Eğirdir''' bölümü olarak bilinmektedir. Eğirdir Gölü’nün yüzey alanı insanların su kullanımına bağlı olarak farklılık göstermektedir. Karstik yapıdaki gölün özelikle batı kesimlerinde yer alan düdenlerin bir kısmı kapatılmıştır. Farklı amaçlarla kullanılmak üzere (içme suyu, tarım vb.) gölde DSİ tarafından çok sayıda pompaj istasyonları kurulmuştur. Eğirdir Gölü’nün en önemli özeliklerinden bir diğeri denizle olan bağlantısıdır. Kovada kanalı ile Kovada Gölü’ne gelen sular Kovada Vadisi’nden, Aksu Çayı’na oradan da karstik yollarla Akdeniz’e boşalmakta idi. Son yirmi yıldır gölün suları Çandır Ovası’nda yaptırılan Karacaören I ve II Barajlarına gelmektedir. Eğirdir Gölü ile Kovada Gölü arasında doğal bağlantıyı oluşturan 22 km’lik Kovada Kanal’ın yer almaktadır.
Kemer Boğazı; Doğu-Batı doğrultusunda daralma göstererek yaklaşık (göldeki su sevisine bağlı olarak farklılık arz etmekte) 1,8&nbsp;km’lik mesafe ile gölün iki bölümlü görünüm almasına neden olmaktadır.<ref>Kesici,Erol,"Eğirdir Gölü (Isparta)’nün Doğal Yapısına Yapılan Müdahalelerin Gölün Ekolojik Yapısına Etkileri" SDÜ Eğirdir Su Ürünleri Fak. 32500 Eğirdir/ISPARTA.</ref>
Eğirdir göl çukurluğunun plüvyal dönemlerdeki karstik olaylar sonucu oluştuğu ve yine bu dönemde su ile dolduğu belirtilmiştir. Göl çukurluğunun tektonik kökenli, su birikiminin Neojen sonrasında geliştiğini. Holosen'de büyük bir polyenin çökmesi sonucu ortaya çıktığını, göl içindeki küçük adaların da bunun delili, olduğunu, söylemektedir, tektonik kökenli çukurluğun karstik olaylarla mevcut şeklini kazandığını gölün plüvyal dönemde geliştiğini belirtmiştir. Anadolu'nun eski iklimi ile birleştirilerek Eğirdir dahil yöredeki büyük su kütleleri plüvyal göller şeklinde gruplandırılmaktadır .Kaynağı Gölcük, maar volkanizması olan döküntü tüllerin kolüvyum konileri içinde yer alabilmesi, Eğirdir gölünü çevreleyen yamaçların en azından Orta-Üst Pliyosen öncesinde yaratılması ile mümkündür.<ref>Kazanci, Nizamettin, "EĞİRDİR GÖLÜ ÇANAĞININ OLUŞUM ZAMANINA İLİŞKİN BÎR GÖZLEM" Fen Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara .</ref>
Türkiye’nin en büyük 2. tatlı su gölüdür. Eğirdir Gölü’nün maksimum su kotu ile çevrelenen su alanı “I. Derece Doğal Sit Alanı” olarak belirlenmiştir. Maksimum su kotundan itibaren 300 metrelik bir bant ise “III. Derece Doğal Sit Alanı” olarak kabul edilmiştir. Eğirdir Gölü, “A Sınıfı Sulak Alan” listesindedir Eğirdir Gölü havzası içerisinde Kovada Gölü Milli Parkı ve Gelincik Dağı Tabiat Parkı bulunmaktadır.<ref>Korkmaz, Mehmet "Eğirdir Gölü ve çevresinde turizm gelişiminin sürdürülebilirliği üzerine değerlendirmeler" SDÜ Orman Fakültesi Orman Müh. Böl., 32260, Isparta.</ref>
Gölü besleyen en önemli su girdileri; gölün tabanından kaynayan su kaynaklarıdır. Aynı zamanda çevre dağlardan inen ve yağış suları ile beslenen irili ufaklı çok sayıda dere ve çay vardır. Bunlardan en önemlileri; Yalvaç ilçesinden gelen ve Gelendost ilçesinden göle karışan Akçay, Uluborlu ve Senirkent ilçelerinden geçerek göle inen Pupa Çayı, Hoyran ovasından inen Değirmen Çayı ve Aksu çayından bir kanalla göle bağlanan Aksu Deresi’dir. Eğirdir Gölü, Isparta ilinin ve çevresindeki yerleşim birimlerinin içme suyu ihtiyacını karşılar. Aynı zamanda Isparta, Gönen, Uluborlu, Senirkent, Yalvaç, Gelendost ve Eğirdir ovalarında sulama suyu olarak kullanılır. Ovaların göl kıyılarına açıldığı gölün sığ kısımları tamamen saz ve kamışlarla kaplıdır. Göl, kapalı havzaya sahip olduğu halde tabanından bol miktarda kaynak suları ile beslenmekte ve göl suyunun 1/3’ü her yıl yenilenmektedir. Gölün giderleri, DSİ pompa istasyonları, Kovada Kanalı ve yazları aşırı buharlaşmadır. Gölde bulunan balık türleri Sazan, Çim Sazanı, Sudak, Eğrez ve son yıllarda ortaya çıkan Gümüş balığıdır. Kerevit, Yengeç, Su yılanı, Su faresi, Kurbağa ve Su kaplumbağası da gölde bulunan diğer canlılardır. Göl, yaban hayatı için de önemli bir yer tutar. Tepeli dalgıç, Yumurta piçi, Karabatak, Balıkçıl türleri, Angıt, Bozkaz, Sakar meke, Benekli su tavuğu, Uzunbacak, Bıyıklı sumru, Saz delicesi, Martı çeşitleri gibi yerli türler ile birlikte Pelikan, Flamingo, Kuğu, Sakarca kazı, Bozkaz, Fiyu, Kılkuyruk, Yeşilbaş, Elma baş, Macar, Kız kuşu, Su çulluğu ve Tepeli pakta gibi kışlayan ve konaklayan türleri bünyesinde barındırır.<ref>Bulut, Cafer. Atay, Ramazan"ANADOLU ÜNİVERSİTESİ BİLİM VE TEKNOLOJİ DERGİSİ EĞİRDİR GÖLÜ’NDE FİZİKO-KİMYASAL PARAMETRELERİN MEVSİMSEL DEĞİŞİMİ VE LİMNOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ".</ref>
 
== Doğal yapı ==
Eğirdir Gölü’nün yüzey alanı insanların su kullanımına bağlı olarak farklılık göstermektedir. Karstik yapıdaki gölün özelikle batı kesimlerinde yer alan [[düden]]lerin bir kısmı kapatılmıştır. Farklı amaçlarla kullanılmak üzere (içme suyu, tarım vb.) gölde [[DSİ]] tarafından çok sayıda pompaj istasyonları kurulmuştur. Eğirdir Gölü’nün en önemli özeliklerinden bir diğeri denizle olan bağlantısıdır. Kovada kanalı ile [[Kovada Gölü]]’ne gelen sular Kovada Vadisi’nden, [[Aksu Çayı]]’na oradan da karstik yollarla [[Akdeniz]]’e boşalmakta idi. Son yirmi yıldır gölün suları Çandır Ovası’nda yaptırılan [[Karacaören-1 Barajı ve Hidroelektrik Santrali|Karacaören I]] ve [[Karacaören-2 Barajı ve Hidroelektrik Santrali|II barajlarına]] gelmektedir. Eğirdir Gölü ile Kovada Gölü arasında doğal bağlantıyı oluşturan 22&nbsp;km’lik Kovada Kanalı yer almaktadır.
'''Kemer Boğazı'''; Doğu-Batı doğrultusunda daralma göstererek yaklaşık (göldeki su sevisine bağlı olarak farklılık arz etmekte) 1,8&nbsp;km’lik mesafe ile gölün iki bölümlü görünüm almasına neden olmaktadır.<ref>Kesici,Erol,"Eğirdir Gölü (Isparta)’nün Doğal Yapısına Yapılan Müdahalelerin Gölün Ekolojik Yapısına Etkileri" SDÜ Eğirdir Su Ürünleri Fak. 32500 Eğirdir/ISPARTA.</ref>
 
== Oluşumu ==
Eğirdir göl çukurluğunun plüvyal dönemlerdeki karstik olaylar sonucu oluştuğu ve yine bu dönemde su ile dolduğu belirtilmiştir. Göl çukurluğunun tektonik kökenli, su birikiminin [[Neojen]] sonrasında geliştiğini. [[Holosen]]'de büyük bir polyenin[[polye]]nin çökmesi sonucu ortaya çıktığını, göl içindeki küçük adaların da bunun delili, olduğunu, söylemektedir, tektonik kökenli çukurluğun [[karstik]] olaylarla mevcut şeklini kazandığını gölün plüvyal dönemde geliştiğini belirtmiştir. Anadolu'nun eski iklimi ile birleştirilerek Eğirdir dahil yöredeki büyük su kütleleri plüvyal göller şeklinde gruplandırılmaktadır . Kaynağı, [[Gölcük Gölü|Gölcük, maar volkanizması]] olan döküntü tüllerin kolüvyum konileri içinde yer alabilmesi, Eğirdir gölünüGölü'nü çevreleyen yamaçların en azından Orta-Üst [[Pliyosen]] öncesinde yaratılması ile mümkündür.<ref>Kazanci, Nizamettin, "EĞİRDİR GÖLÜ ÇANAĞININ OLUŞUM ZAMANINA İLİŞKİN BÎR GÖZLEM" Fen Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara .</ref>
 
== Koruma ==
Türkiye’ninTürkiye'nin en büyük 2. tatlı su gölüdür. Eğirdir Gölü’nün maksimum su kotu ile çevrelenen su alanı “I. Derece Doğal Sit Alanı” olarak belirlenmiştir. Maksimum su kotundan itibaren 300 metrelik bir bant ise “III. Derece Doğal Sit Alanı” olarak kabul edilmiştir. Eğirdir Gölü, “A Sınıfı Sulak Alan” listesindedir. Eğirdir Gölü havzası içerisinde ''Kovada Gölü Milli Parkı'' ve ''Gelincik Dağı Tabiat Parkı'' bulunmaktadır.<ref>Korkmaz, Mehmet "Eğirdir Gölü ve çevresinde turizm gelişiminin sürdürülebilirliği üzerine değerlendirmeler" SDÜ Orman Fakültesi Orman Müh. Böl., 32260, Isparta.</ref>
 
== Su bütçesi ==
Gölü besleyen en önemli su girdileri; gölün tabanından kaynayan kaynaklardır. Aynı zamanda çevre dağlardan inen ve yağış suları ile beslenen irili ufaklı çok sayıda dere ve çay vardır. Bunlardan en önemlileri; [[Yalvaç]] ilçesinden gelen ve [[Gelendost]] ilçesinden göle karışan ''Akçay'', [[Uluborlu]] ve [[Senirkent]] ilçelerinden geçerek göle inen ''Pupa Çayı'', Hoyran Ovası'ndan inen ''Değirmen Çayı'' ve [[Aksu Çayı]]'ndan bir kanalla göle bağlanan ''Aksu Deresi''’dir. Eğirdir Gölü, Isparta ilinin ve çevresindeki yerleşim birimlerinin içme suyu ihtiyacını karşılar. Aynı zamanda Isparta, Gönen, Uluborlu, Senirkent, Yalvaç, Gelendost ve Eğirdir ovalarında sulama suyu olarak kullanılır.
 
Ovaların göl kıyılarına açıldığı gölün sığ kısımları tamamen saz ve kamışlarla kaplıdır. Göl, [[kapalı havza]]ya sahip olduğu halde tabanından bol miktarda kaynak suları ile beslenmekte ve göl suyunun 1/3’ü her yıl yenilenmektedir. Gölün giderleri, DSİ pompa istasyonları, Kovada Kanalı ve yazları aşırı buharlaşmadır.
 
== Flora ve fauna ==
Gölü besleyen en önemli su girdileri; gölün tabanından kaynayan su kaynaklarıdır. Aynı zamanda çevre dağlardan inen ve yağış suları ile beslenen irili ufaklı çok sayıda dere ve çay vardır. Bunlardan en önemlileri; Yalvaç ilçesinden gelen ve Gelendost ilçesinden göle karışan Akçay, Uluborlu ve Senirkent ilçelerinden geçerek göle inen Pupa Çayı, Hoyran ovasından inen Değirmen Çayı ve Aksu çayından bir kanalla göle bağlanan Aksu Deresi’dir. Eğirdir Gölü, Isparta ilinin ve çevresindeki yerleşim birimlerinin içme suyu ihtiyacını karşılar. Aynı zamanda Isparta, Gönen, Uluborlu, Senirkent, Yalvaç, Gelendost ve Eğirdir ovalarında sulama suyu olarak kullanılır. Ovaların göl kıyılarına açıldığı gölün sığ kısımları tamamen saz ve kamışlarla kaplıdır. Göl, kapalı havzaya sahip olduğu halde tabanından bol miktarda kaynak suları ile beslenmekte ve göl suyunun 1/3’ü her yıl yenilenmektedir. Gölün giderleri, DSİ pompa istasyonları, Kovada Kanalı ve yazları aşırı buharlaşmadır. Gölde bulunan balık türleri Sazan, Çim Sazanı, Sudak, Eğrez ve son yıllarda ortaya çıkan Gümüş balığıdır. Kerevit, Yengeç, Su yılanı, Su faresi, Kurbağa ve Su kaplumbağası da gölde bulunan diğer canlılardır. Göl, yaban hayatı için de önemli bir yer tutar. Tepeli dalgıç, Yumurta piçi, Karabatak, Balıkçıl türleri, Angıt, Bozkaz, Sakar meke, Benekli su tavuğu, Uzunbacak, Bıyıklı sumru, Saz delicesi, Martı çeşitleri gibi yerli türler ile birlikte Pelikan, Flamingo, Kuğu, Sakarca kazı, Bozkaz, Fiyu, Kılkuyruk, Yeşilbaş, Elma baş, Macar, Kız kuşu, Su çulluğu ve Tepeli pakta gibi kışlayan ve konaklayan türleri bünyesinde barındırır.<ref>Bulut, Cafer. Atay, Ramazan"ANADOLU ÜNİVERSİTESİ BİLİM VE TEKNOLOJİ DERGİSİ EĞİRDİR GÖLÜ’NDE FİZİKO-KİMYASAL PARAMETRELERİN MEVSİMSEL DEĞİŞİMİ VE LİMNOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ".</ref>
 
== Adalar ==
Gölde, Eğirdir’e bir karayoluyla bağlanmış bulunan iki küçük adacık bulunmaktadır. Birincisi Can Ada, ikincisi ise Yeşilada’dır.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Eğirdir_Gölü" sayfasından alınmıştır