Kürt dilleri: Revizyonlar arasındaki fark

== LehçelerKürdi Diller ==

Kürtçenin genelİranoloji olarakdilibilimde kabul gören dört lehçesiüç dili vardır: Kurmançca (Kurmancî), Soranca (Soranî), nispeten az sayıda kişi tarafından konuşulan bir güney lehçesi Leki ve Kelhuri<ref>https://www.ethnologue.com/subgroups/kurdish-0</ref><ref>http://www.zazaki.net/haber/zazaca-kurtcenin-bir-lehcesidir-721.htm</ref>. [[Zazaca]] (Zazakî)&nbsp;ve [[Goranice|Gorani]] (Hewrami) de bazı dilbilimciler tarafından Kürtçenin birer lehçesi veya dili olarak değerlendirilmektedirdeğerlendirilmemektedir.<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/dimli</ref><ref>http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i</ref><ref>http://mesutasmenkeskin.blogspot.com/2018/03/zazaca-uzerine-notlar-1-mesut-keskin-2.html</ref>. Fakat dilbilimsel kanıt sunmaksızın veya dilbilimciler tarafınca kabul görmeyen kriterlere göre Zazacayı Kürtçe addeden az kaynaklar vardır.<ref name="Ayubi-Smirnova">Ayyoubi, Kerim Rakhmanovich & Smirnova, Iraida Anatolʹevna / Ed. Yusupova, Zare Aliyevna (1998), [http://www.glottolog.org/resource/reference/id/94341.xhtml ''The zaza dialect of the Kurdish Language (Dersim)'', Moscow: Center for Kurdish Studies, 102 sayfa.] ([http://iling.spb.ru/grammatikon/smirn_98_ogl.html?language=en И.А.Смирнова, К.Р.Эйюби. Курдский диалект заза /Отв. ред. З. А. Юсупова. М.: Центр курдских исследований, 1998. 102 с.]), s. 94: "In this work ("introduction") the ivalidness of an approach to Zaza dialect as to the independent language (as it represented in some works) is shown, and its Kurdish nature is proved ("Conclusion")."</ref><ref name=":0">Yusupova Z. A; ''The Gorani Dialect of Kurdish as Represented in the Literary Monuments from the 18th to 19th Centuries'' [http://www.orientalstudies.ru/eng/images/pdf/b_yusupova_1998.pdf Курдский диалект горани по литературным памятникам XVIII—XIX вв.]. St Petersburg, Nauka Publishers 1998.</ref>

Kurmanci, en yaygın KürtKürdi lehçesidirdildir. 15-17 milyon kişi<ref name="harv">{{Web kaynağı | url = http://www.fas.harvard.edu/~iranian/Kurmanji/kurmanji_1_grammar.pdf | başlık = Kurmanji Kurdish: A Reference Grammar with Selected Readings | erişimtarihi = 4 Ocak 2009 | yayımcı = Harvard University | son = Thackston, W. M. | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150616142342/http://www.fas.harvard.edu:80/~iranian/Kurmanji/kurmanji_1_grammar.pdf | arşivtarihi = 16 Haziran 2015}}</ref> tarafından Türkiye, Suriye, Irak, İran ve Ermenistan'da konuşulmaktadır. 1930'lu yıllardan itibaren Kurmanci Kürt-Latin alfabesi ile yazılmakta ve şu anda dil genişletme sürecini yaşamaktadır.{{fact}}

Zazaca da Kürtçe'nin diğer lehçeleri gibi Kuzeybatı İrani diller grubundadır. Burada [[Goranice|Gorani]] ile beraber [[Zaza-Gorani]] olarak adlandırılan jenetik grubunu oluşturur.<ref>[http://zazaki.de/deutsch/aufsaezte/kausen-Zaza.pdf Prof. Dr. Ernst Kausen, Zaza]</ref><ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=diq Ethnologue.com - Zaza-Gorani grubu]</ref><ref>http://multitree.org/codes/zago</ref> Farklı görüşler olmakla birlikte, kimiZazaca üzerine araştırma yapmış tüm dilbilimcilere göre Zazaca Kürtçe'nin bir lehçesidirlehçesi değildir.<ref>http://mesutasmenkeskin.blogspot.com/2018/03/zazaca-uzerine-notlar-1-mesut-keskin-2.html</ref><ref name="Ayubi-Smirnova" /><ref name="Muller">Müller, Friedrich (1865) [http://books.google.com.tr/books/about/Beitr%C3%A4ge_zur_Kenntniss_der_neupersische.html?id=T71DAAAAcAAJ&redir_esc=y Beiträge zur Kenntniss der neupersischen Dialekte: Zaza-Dialekt der Kurdensprache] (Aus dem November-Hefte des Jahrganges 1864 der Sitzungsberichte der phil.-hist. Classe der kais. Akademie der Wissenschaften, XLVIII. Bd., besonders abgedruckt) , cîld: 3</ref><ref>[http://lincom-shop.eu/shop/article_ISBN+9783862880157/LWM-479:-Zazaki_Kirmanck%C3%AE-Kurdish.html?pse=apq/ Gülşat Aygen, Zazaki/Kirmanckî Kurdish]</ref> Zazaların bayi bölgelerde kendi dillerini Kırdki/Kırdi veya Kırmancki olarak isimlendirmelerinin de bundadilin sınıflandırılamsı açısından harbi etkisiönemi vardıryoktur.<ref>[http://en.calameo.com/read/001695923509c0f9c7096 Malmisanıj, Kırd, Kırmanc, Dımıli veya Zaza Kürtleri, Deng Yayınları, İstanbul 1996]</ref> Ayrıca Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde, Bingöl Kürtlerinden söz edilirken,edilse ve Zazalardan Kürt, Zazacadan da Kürtçe'nin bir lehçesi olarak bahsedilirbahsedilse de Evliya Çelebi'nin ne bir dilblimci ne de bir etnolog olduğunda ötürü bilimsel bir kaynak olarak kabul edilemez. Onun notları tipik bir Türk görüşünün yansımasıdır.<ref>Ercan Çağlayan, “Osmanlı Belgelerinde Zazalar ve Zazaca Üzerine Notlar”, 1.Uluslararası Zaza Dili Sempozyumu (13-14 Mayıs 2011), Bingöl üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, s. 274</ref><ref>http://www.zazaki.net/yazi/kimligimiz-ve-dilimizin-tanimlanmasi-bize-aittir-266.htm</ref>

[[İran]] - [[Irak]] sınırındaki [[Hawraman Dağları]]nda konuşulan bu dil, oldukça zengin bir geçmişe sahiptir. Farklı görüşler olmakla birlikte, birçok dilbilimci tarafından Kürtçe'nin lehçeleri arasında sayılmaktadırsayılmamaktadır.<ref name=":0" /><ref>http://www.iranicaonline.org/articles/avromani-the-dialect-of-avroman-q</ref>

== Kürtçe'nin lehçeleridilleri ve Zaza ve Gorani dilleri arasında bir karşılaştırma ==

|Ben yapıyorum||Mi kem||Min dekem||Min mekem || Min kem|| Ez dikim ||Amin/Min mekerû|| Min mekere|| Ez kenakenan

|Ben gidiyorum ||Mi çim ||Min deçim ||Min Meçim|| Min çim||Ez diçim/Ez derime ||Min milû|| Min melû|| Ez şinaşinan