Türk pop müziği: Revizyonlar arasındaki fark

{{telif|adres=http://www.birzamanlar.net/yazarlar/naimdilmener/10/index.php3}}

 

Yazımızın başlığını [[Sezen Cumhur Önal]] 'dan ödünç aldık; "Aşk Eski Bir Yalan". Yine de Pop bu kadar eski bir kavram değil elbette. Hele, hele bu yazının konusunu oluşturan Türk Popu hiç değil. Türk Popu'nun öncülerinden ve ilk kumandanlarından [[Erol Büyükburç]] 'un söylediklerine güvenerek; Türkçe söylenmiş ilk pop şarkısının [[Fecri Ebcioğlu]] 'na ait "[[Bak Bir Varmış Bir Yokmuş]]" adlı şarkı olduğunu söyleyebiliriz. En azından Pop'u çekiştirip; kantolara tangolara yamamaya niyetli olmayanlar için bu böyle. Türk Popu'nun; [[Direkler Arası]] [[kanto]]larına, [[Fehmi Ege]] [[tango]]larına ya da [[Elvis Presley]] şarkılarının zamane gençleri tarafından İngilizce söylendiği günlere kadar uzandığı da söylenebilir. Ama bunun sonu yoktur; aynı mantıkla, Adem ve Havva'ya kadar gidebiliriz gerçekten. Bizim Erol Büyükburç'un sözüne güvenimiz tam. Hem Türk Popu'nun bir başka öncüsü [[Ayten Alpman]] 'ın sözleri de bunu doğruluyor. Ayten Alpman, kendisiyle yaptığımız bir röportajda; [[1963]] yılında İsveç'e caz eğitimine gitmeden önce kendisi dahil [[Rüçhan Çamay]], [[Ay-feri]], [[Tülay German]], [[Ayla Dikmen]] ve [[Sevinç Tevs]] [[caz]] söylüyorken, bir yıl sonra döndüğünde bütün bu arkadaşlarının Türkçe söylüyor olduğunu görüp şaşırdığını söylemişti.

Fecri Ebcioğlu'nun muhtemelen çok mahçup denemesinin tarihi tam olarak [[1962]]. O yıl Fecri Ebcioğlu ülkemize de gidip gelen [[Bob Azzam]] 'ın Fransa'da epeyce ünlü şarkısı "[[C'est Ecrit Dans Le Ciel]]" adlı şarkısına Türkçe söz yazar. Şarkı çok tutar ve herkesin diline dolanır: "Bak bir varmış bir yokmuş eski günlerde, tatlı bir kız yaşarmış Boğaziçi'nde". Bu şarkıyı müteakiben, herkes birden Türkçe söylemeye transfer oluyor ve bu transfer inanılmaz bir hızda gelişiyor. "[[Balkan Festivali]]", [[Hürriyet]]'in "[[Altın Mikrofon Armağanı Yarışması]]" ve daha sonraları yapılmaya başlanan [[Milliyet]]'in "[[Liselerarası Müzik Yarışması]]" da bu hızın artamasına katkıda bulunuyor. Bu yarışmalar yalnızca [[Türkçe Pop]] 'u hızlandırmıyor, aynı zamanda Türk Popu'nun birbirinden farklı kanallardan da akmasını sağlıyordu. 70'lerin başından itibaren ortalığı allak bullak eden "[[Anadolu Pop]]" akımının temelleri Balkan Festivali'nde atılır sözgelimi. "Altın Mikrofon" bu temeli sağlamlaştırır. Yani Türk Popu, hemen başlangıç yılları ile birlikte tek tip olmaktan kurtulur ve herkes gönlünün çektiği yolda ilerlemeye başlar. Bir yandan [[Ajda Pekkan]], [[Gönül Turgut]] ve [[Ay-feri]] gibi [[Fecri Ebcioğlu]] 'nun ve [[Berkant]], [[Özdemir Erdoğan]], [[Kamuran Akkor]], [[Mehmet Taneri]], [[Ertan Anapa]] ve [[Selçuk Ural]] gibi [[Sezen Cumhur Önal]] 'ın söz yazdığı şarkıcıların temsil ettiği "[[Aranjman]]" kolu, bir yandan da [[Tülay German]], [[Erol Büyükburç]], [[Silüetler]], [[Mavi Işıklar]] ve [[Selçuk Alagöz]] gibi grup ve şarkıcıların türkülerimizi aranje ederek temsil ettiği "[[Anadolu Pop]]" akımı. Bunların arasında belki de ilk akıma sokulması gereken, [[Sacha Distel]], [[Adamo]], [[Patricia Carli]], [[Juanito]], [[Mercedes]] ve [[Dario Moreno]] gibi "Türkçe söyleyen yabancılar". Ve başlangıçta çok az sayıda olmakla birlikte ilk bestelerimiz. Bütün bu akımlar, hep birlikte ve her akım kendi dinleyicisini arayıp bularak ilerledi durdu. Taa 80'lerin başına kadar. Türk Popu, 80 başlarında, epey bir süredir silkelenip durduğu arabesk tarafından şiddetli bir yumruk ile yere seriliyor ve [[arabesk]] in eksik bıraktığını da 12 Eylül tamamlıyordu. Bütün ülkeyi allak bullak eden 12 Eylül'den Türk Popu da, Türk Popu'nun dinleyicisi de payına düşeni aldı. Kimse de doğru dürüst birşey dinleyecek hal kalmadı ve hepimiz kendimizi "İtirazım Var"lara ya da "Seni Yakacaklar"a vurduk. 90'ların başına kadar sürdü bu. Türk Popu kendisini toparlayıp yeniden doğuş sayfasını açabilmek için tam on yıl bekledi. Bu yeni sayfayı açma şerefine [[Aşkın Nur Yengi]] ve [[Yonca Evcimik]] gibi genç şarkıcılara nasip oldu. Sonrası herkesin malumu. Biz gelin ilk yıllara dönelim.

 

 

Fecri Ebcioğlu Türk Popu'nun ilk şarkısını yazma şerefine nail olunca, herkesin kapısını aşındırdığı bir söz yazarı olur haliyle. Ajda Pekkan'ı Türk Popu'nun gelmiş geçmiş en büyük yıldızı yapacak olan macera o günlerde başlar. Ajda Pekkan ilk 45'liklerini Fecri Ebcioğlu ile yaptı. "Onyedi Yaşında", "İki Yabancı" ve sonraları "Dünya Dönüyor". Buna paralel olarak Sezen Cumhur Önal çıkar piyasaya ve epeyce sayıda şarkıya aynı anda söz yazmaya başlar. Hemen bu başlangıç noktasında Balkan Festivali'ne katılmak gündeme gelir. Ve "millî sanatçılarımız" ilan edilen Erol Büyükburç ve Ayla Dikmen aranje edilen türkülerimizle temsil ederler bizi. Erol Büyükburç "Karakaş Gözlerin Elmas"la katılır sözgelimi. Festivale katılmayanlar da bu akımın izinden gitmeye başlar. [[Ayten Alpman]] 'ı İsveç dönüşü çok şaşırtacak olan Tülay German "Burçak Tarlası"nı yapar.

Batı Müziği'nin zengin teknik ve şekillerinden faydalanarak, yine batı müziği aletleriyle çalınmak sureti ile Türk Musikisi'ne yeni bir yön vermek için ilk olarak [[1965]] yılında Hürriyet'in düzenlediği Altın Mikrofon'da Silüetler "Kaşık Havası", Mavi Işıklar "Çayır Çimen Geze Geze", Yabancılar "Ağıt" ve [[Selçuk Alagöz]] "Bahçelere Geldi Bahar" ile yarışırlar. Erol Büyükburç "Kızılcıklar Oldu mu ?"yu yapar. Ve sonunda kızılcıkların senelere dolmasına kalmadan ilk bestelerimiz de gün yüzüne çıkmaya başlar. Zaten öteden beri "Little Lucy" gibi İngilizce sözlü besteler yapmakta olan Erol Büyükburç "Kırık Kalp" ile çıka gelir ve artık Türk Popu'nda beste sayfasını açar. Hiç şüphesiz "Kırık Kalp" yapılmış ilk pop bestemiz değildir. Ama daha önce yapılanlar o kadar az gün yüzüne çıkmış, çıkanlar da o kadar az ilgi çekmiştir ki, ancak "Kırık Kalp"in gördüğü ilgi bu beste işini bir sayfaya dönüştürebilir. Bütün sayfalar birlikte çevrilir durur ve Türk Popu 70'lerin başına gelir.

 

 

Günümüzde Türk Popu tam anlamıyla grup fukarası. Oysa her türlü müziğin itici gücü gruplardır. Grup demek, bir yerine birkaç kişinin kafa kafaya verip tartışması cebelleşmesi ve bunların sonucunda yaratmasıdır. Bu nedenle günümüz popu neredeyse bir örnek. Eskiden öyle değildi elbette. Gruplar vardı ve bu nedenle ilerleme ve farklılık vardı. "Altın Mikrofon"un ektiği tohumlar '60 sonralarında boy vermeye başladı ve çok kısa bir sürede sonradan "Anadolu Pop" diye adlandırılacak olan akım dört bir yanı sardı. Zaten öteden beri buna çabalayan Cem Karaca, [[Barış Manço]], [[Selçuk Alagöz]] ve [[Moğollar]]'ın yanında, [[Hümeyra]], Fikret Kızılok, [[Selda]], [[Üç Hürel]], [[Dönüşüm]], [[Tansu]], [[Edip Akbayram]], [[Esin Afşar]], [[Modern Folk Üçlüsü]], [[Canan]] ve [[Hülya]] bu işin öncüleri oldular. Hümeyra "Ölüm Olmasa", "Kördüğüm" ve "Dilber", [[Fikret Kızılok]] "Yumma Gözün Kör Gibi", "Söyle Sazım" ve "Gün Ola Devran Döne", [[Selda]] "Katip Arzuhalim Yaz Yere Böyle" ve "Tatlı Dillim", Dönüşüm "Kiziroğlu Mustafa Bey", Tansu "Kimeno" ile listeleri alt üst ettiler. O birkaç yıllık dönemde neredeyse Anadolu Pop olmayan hiç birşey tutmaz. Bu nedenle [[Ayla Dikmen]], [[Ay-feri]], Nermin Candan ve Nesrin Sipahi gibi "Aranjman" söyleyenler de geçici olarak bu akıma transfer olurlar. Ayla Dikmen'e [[Mustafa Alpagut]] "Alyanaklım" ve "Yanan Mum", [[Nesrin Sipahi]] 'ye [[Bora Ayanoğlu]] "Kara Mehmet", [[Nermin Candan]] 'a [[Kerem Güney]] "Oy Canım Cananım" bestelerini verirler. Ay-feri ise aşka gelip kendi besteler; "Yavaşça Yavaşça".

[[Ajda Pekkan]] da ne yaparsa yapsın satmaya devam edenlerdendi demiştik. Sanatçımız artık bir "Süperstar" olmasını sağlayacak olan Fikret Şeneş'le çalışmaya başlamıştır. [[José Feliciano]] 'nun "Rain"ini "Yağmur", [[Sylvie Vartan]] 'ın "Abracadabra"sını "Tek Yaşanır mı ?", [[Joe Dolan]] 'ın "Good Looking Woman"ını "Gençlik Yılları" isminde 45'lik olarak yayınlar ve orada durmaksızın [[Paris]] 'e gider gelir. Neredeyse tek başına "[[Türkçe Sözlü Hafif Batı Müziği]]"nin müdavimi olur.

 

 

[[Balkan Festivali]] 'nde, [[Apollonia]] ve [[Altın Orfe]] yarışmalarında bir şekilde sınanmış olan Türk Popu' nun önünde ise [[1975]] yılında yepyeni bir sayfa açılır, "[[Eurovision]]" sayfası. Türk Popu'nda belirmeye başlayan tekdüzeliği kırmak için yapılan "[[Toplu İğne Yarışması]]" iyi kötü işe yaramıştır ama yeterli olmaz ve [[TRT]]'nin öncülüğünde Eurovision'a katılmaya karar verilir. Gerçekten de Eurovision Türkiye elemeleri, Türk Popu'nun oldukça önemli bir gelişme elde etmesini sağlar. Elemeleri kazanıp ülkemizi dışarıda temsil etme isteği ve hırsı o kadar çok kişi tarafından şiddetli bir şekilde hissedilir ki, herkes kendini besteye verir ve yaratmaya başlar. Kafa kafaya verilir, projeler oluşturulur, ekipler toplanır ve yarış başlar. [[Atilla Özdemiroğlu]], [[Şanar Yurdatapan]] ve [[Ali Kocatepe]], bu konuda en aktif, en yaratıcı ekipler olurlar. Biraraya asla gelemiyecek olan ünlüleri biraraya getirirler, renkli şovlar hazırlanır, ilginç sözler yazılır ve güzel besteler yaparlar. İlk elemelerin yapıldığı 1975 yılında ise katılma rekoru kırılır. [[Yeliz]], [[Attila Atasoy]], [[Yeşim]] , [[Cici Kızlar]], [[Füsun Önal]], [[Esin Afşar]], [[Gökhan]], [[Ali Rıza Binboğa]], [[Uğur Akdora]] o yıl öne çıkan isimler olur ama yarışmayı [[Semiha Yankı]] kazanır; "[[Seninle Bir Dakika]]". Eurovision, gerçekten de Türk Popu'nun renklenmesine, çeşitlenmesine katkıda bulundu. Çok ünlüler ve yepyeni isimler birlikte yarıştı. Sözgelimi o zamanda çok ünlü olan [[Nükhet Duru]], [[Nilüfer]] ve [[Sezen Aksu]], ısrarlı bir şekilde ve birkaç sefer olmak üzere yarıştılar bu elemelerde. Şans yalnızca Nilüfer'e güldü aralarından ve Nilüfer, [[Grup Nazar]] 'ın bir üyesi olarak[[ 1978]] yılında "Sevince" ile yarıştı.

Bu elemelerin yanında öteden beri var olan bir başka eyilim de Türk Popu'nu etki altına almaya başladı. [[Arabesk]] renkleri hiçbir zaman red etmemiş Türk Popu, '70 sonlarına doğru kabaca [[Selami Şahin]] ekolü diyebileceğimiz bir dalgaya kapıldı. Selami Şahin son derece sıkı fıkı bulunduğu [[Gülistan Okan]], [[Meral Zeren]] ve [[Işıl Yücesoy]] gibi şarkıcılarla bu dalgayı yayıp durdu. Bir süre böyle idare ettik.

 

 

Bir süre böyle idare ettik ve sonunda [[Zerrin Özer]] belki bilerek ama kesinlikle bu kararını tahmin edemiyerek yeni bir sayfa açtı Türk Popu'nda "Gönül" adlı [[Orhan Gencebay]] şarkısı ile. Zaten bir süredir "Tülay'ın kızkardeşi", "[[Janis Joplin]] takipçisi" ve İstanbul Gelişim'in solisti olarak bir şekilde gündemde olan Zerrin Özer, [[Esin Engin]] tarafından bir dans parçasına dönüştürülmüş "Gönül" ile ortalığı öyle çok ayağa kaldırır, öyle kıyamet koparır ve öyle çok satar ki yol kendiliğinden açılmış olur. Bir zamanların ünlü şarkılarının yeni disko versiyonlarının yapılması olarak özetleyebileceğimiz bu yoldan neredeyse herkes birden geçmeye kalkar. [[Gökben]] "Samanyolu", "Kıskanırım" ve "Deniz ve Mehtap", Yeşim "Her Yerde Kar Var" ve "Boğaziçi", [[Yeliz]] "Kimbilir" ve "Ağla Gözlerim Ağla" ile ilk ve çok çabuk takip ederler bu akımı. Büyük tantanalarla Eurovision'a göndermeye hazırlandığımız Ajda Pekkan bile parça seçiminde görülen tıkanıklık üzerine sinirlenir ve "Beni kızdırmasınlar kolumun altına Zerrin Özer'in "Gönül"ünü koyar giderim" der. Ama Eurovision'a [[Şanar Yurdatapan]] 'ın "Petrol"ü ile gider ve Türk Popu'nda bir rüya daha böyle sona erer. "Bu işi ancak Ajda Pekkan becerir" diye '75 yılından bu yana kendini epeyce taraftar bulmuş görüş, "Petrol"ün aldığı derece neticesinde iflas eder. 80'lerde ise Türk Popu'ndan bahsetmek neredeyse imkansız gibidir. Hepimiz, bütün memleket Arabesk'e teslim olduk o yıllarda. Kimimiz "Kimbilir bu gidişin dönüşü olacak mı ?" diye olup bitenlerin nereye varacağını merak ettik, kimimiz itiraz edilecek şeylerin bini bir para olduğu için "İtirazım var" dedik, kimimiz ise susamış olmamıza rağmen "Çeşme"den geçtiğimize pişman olduk. Bunun sonucunda da, Türk Popu yalnızca [[Sezen Aksu]], [[Ajda Pekkan]], [[Nilüfer]], [[Zerrin Özer]] ve [[Nükhet Duru]] gibi starların albümleri ile teslim edilir oldu. Ama onlar bile "Felek"lere sitem etti, "Agora Meyhanesi"nde bardak tokuşturup durdu. 90'lı yılların başına kadar böyle geldi bu.

 

 

90'ların başında, günümüzde hala sürüp durmakta olan dalga boy göstermeye başladı. [[Aşkın Nur Yengi]] 'nin bütün bir 60 ve 70'lerin "[[Aranjman]]" akımının özeti sayılabilecek "Sevgiliye" ve [[Yonca Evcimik]] 'in son derece işbilir, son derece tüccarca hazırlanmış albümü "Abone" çok tutar, çok satar ve hepimiz kaldığımız yerden devam ederiz. Epeydir çalışmamaktan, yaratmamaktan pas tutmuş eski yıldızlarımız apansız şevke gelir ve kilolarca şarkı döker piyasaya.