Vikipedi

Türkiye cumhurbaşkanı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Değişiklik özeti yok
1. satır:
[[639-1 isoo]]{{Siyasi makam bilgi kutusu
|makam = Türkiye Cumhuriyeti<br>Cumhurbaşkanı
|yerliadı =
46. satır:
Cumhurbaşkanlığı makamı, 29 Ekim 1923'te [[Türkiye'de cumhuriyetin ilanı|cumhuriyetin ilanıyla]] kurulmuştur. Aynı gün yapılan oylamada [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemal Paşa]] oy birliğiyle ilk ''reisicumhur'' seçilmiştir. Bu tarihten 29 Ağustos 2007 tarihine kadar, [[Kenan Evren]] dışındaki tüm cumhurbaşkanları [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]] tarafından seçilmiştir. [[27 Mayıs Darbesi]] sonrası [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)|1961 Anayasası]] ile cumhurbaşkanı olan kişinin partisi ile olan bağının kesilmesine karar verildi ve "partisiz cumhurbaşkanı" dönemi başladı.<ref>http://www.yenisafak.com/yazarlar/aydinunal/partili-cumhurbaskani-2035932</ref> [[12 Eylül 1980 askeri darbesi]]nin ardından Devlet Başkanı ve [[Millî Güvenlik Konseyi]] Başkanı sıfatlarıyla ülkeyi yönetmekte olan Evren, [[1982 Anayasası]]'nın birinci geçici maddesi gereği Anayasa'nın halk oylamasıyla kabul edildiği 7 Kasım 1982 tarihinde Cumhurbaşkanı sıfatını kazanmıştır. [[2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu|2007 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle]] cumhurbaşkanının genel oyla seçilmesine karar verilmiş;<ref>5678 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. T.C. Resmî Gazete, 26554, 6 Mayıs 2007</ref> bu değişikliğin ardından yapılan 10 Ağustos 2014 tarihli ilk seçimlerde [[Recep Tayyip Erdoğan]] halk tarafından cumhurbaşkanı seçilmiştir.<ref>{{haber kaynağı |başlık= Türkiye'nin 12. Cumhurbaşkanı Erdoğan|yazar= |url= http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/08/140810_cumhurbaskanligi_secim|gazete= BBC Türkçe|tarih= 11 Ağustos 2014|erişimtarihi=17 Eylül 2016}}</ref> Erdoğan, 28 Ağustos 2014 tarihinden beri 12. Cumhurbaşkanı olarak görevini sürdürmektedir.
 
Cumhurbaşkanı, ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisi adına, Meclisin manevi varlığının ayrılmaz bir parçası olan [[Türkiye Cumhuriyeti Başkomutanı|Başkomutanlığı]] temsil etmektedir. Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığı görevi; savaş halinde, Cumhurbaşkanı adına, [[Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı|Genelkurmay Başkanı]] tarafından yerine getirilir. [[Bakanlar Kurulu (Türkiye)|Bakanlar Kurulunun]] teklifi üzerine Cumhurbaşkanınca atanan Genelkurmay Başkanı, barış zamanında da Silahlı Kuvvetlerin komutanlığını yürütür.<ref name=":0" />
 
29 Ekim 2014 tarihi itibarıyla [[Çankaya Köşkü]]'nden taşınan Cumhurbaşkanlığının mevcut yerleşkesi, [[Atatürk Orman Çiftliği]]'nde bulunan [[Cumhurbaşkanlığı Sarayı (Türkiye)|Cumhurbaşkanlığı Külliyesi]]'dir.
91. satır:
* Silahlı Kuvvetlerin kullanılmasına karar vermek
* [[Genelkurmay Başkanı]]'nı atamak
* [[Millî Güvenlik Kurulu (Türkiye)|Millî Güvenlik KurulunuKurulu]]'nu toplantıya çağırmak ve kurula başkanlık etmek
* [[Olağanüstü hal]] ilan etmek ve OHAL durumunda çıkan kanun hükmündeki kararnameleri onaylamak
* Kararnameleri imzalamak
* Sürekli hastalık, sakatlık ve yaşlılık sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek ya da kaldırmak
* [[Devlet Denetleme Kurulu]]'nun üyelerini ve Başkanınıbaşkanını atamak
* Devlet Denetleme Kuruluna inceleme, araştırma ve denetleme yaptırmak
* [[Yükseköğretim Kurulu]] üyelerini seçmek
103. satır:
* [[Anayasa Mahkemesi]] üyelerini seçmek
* [[Danıştay (Türkiye)|Danıştay]] üyelerinin dörtte birini seçmek
* [[Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı]]'nı ve Yargıtay Cumhuriyet BaşsavcıvekiliniBaşsavcı Vekili'ni seçmek
* [[Askeri Yüksek İdare Mahkemesi]] üyelerini seçmek
* [[Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu|Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu]] üyelerini seçmek
119. satır:
{{Ek okuma|[[Yüce Divan#Cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı'nın Yüce Divan'a sevki]]}}
 
== Cumhurbaşkanları ==
== Cumhurbaşkanı'na vekillik etme ==
{{ana madde|Türkiye cumhurbaşkanları listesi}}
 
=== Cumhurbaşkanı'na vekillik etme ===
Cumhurbaşkanı'na vekalet etme Anayasa'nın 106. maddesinde düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanı'nın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması durumlarında, görevine dönmesine kadar; ölüm, çekilme ya da başka bir nedenle Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda da yenisi seçilinceye kadar, Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Cumhurbaşkanlığı'na vekillik eder ve Cumhurbaşkanı'na ilişkin yetkileri kullanır.<ref name=":0" />
 
== Teşkilat Yapısı ==
== Cumhurbaşkanlığı forsu ve arması ==
=== Bakanlıklar ===
{{ana|Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu}}
* [[Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı|Adalet Bakanlığı]]
[[Dosya:Emblem of the President of Turkey.png|thumb|right|220x220px|[[Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu|Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı arması]]]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı|İçişleri Bakanlığı]]
Cumhurbaşkanlığı arması ortasında sekiz uzun, sekiz kısa ışını bulunan sarı bir güneş ve onu çevreleyen on altı sarı yıldızdan oluşur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/resmi-simgeler/arma/ | başlık = Arma | yazar = Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı | tarih = | eser = | yayıncı = | erişimtarihi = 17 Eylül 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160918113243/https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/resmi-simgeler/arma/ | arşivtarihi = 18 Eylül 2016}}</ref> Cumhurbaşkanlığı forsu ise [[Türk bayrağı]]nın sol üst köşesine Cumhurbaşkanlığı armasının işlenmiş halidir.
* [[Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı|Millî Savunma Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı|Millî Eğitim Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı|Sağlık Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı|Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı|Çevre ve Şehircilik Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı|Kültür ve Turizm Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Gençlik ve Spor Bakanlığı|Gençlik ve Spor Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı|Hazine ve Maliye Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı|Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı|Dışişleri Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı|Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı|Tarım ve Orman Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı|Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı]]
* [[Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı|Ticaret Bakanlığı]]
 
=== Kurullar ===
Fors, cumhurbaşkanının ikametgâhında ve ziyareti süresince bulunduğu yerde bayrak direğine çekilir; gece gündüz çekili kalır. Makam odasında çalışma masasının sol gerisine konur. İçinde bulunduğu arabanın sol önünde, tepesinde ay yıldız bulunan kromajlı direğe çekilir. Cumhurbaşkanlığı forsunun nasıl kullanılmaya başlanıldığına ilişkin resmi bir kayıt yoktur. Ancak 1922 tarihli bir fotoğrafta, Atatürk’ün İzmir’e giderken kullandığı otomobiline bugünkü forsa benzer bir flamanın takıldığı görülmektedir. Bu flama şu an [[Anıtkabir]]'deki [[Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi]]'nde sergilenmektedir.
* Yerel Yönetim Politikaları Kurulu
* Sosyal Politikalar Kurulu
* Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu
* Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu
* Hukuk Politikaları Kurulu
* Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu
* Ekonomi Politikaları Kurulu
* Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu
* Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu
 
=== Ofisler ===
Fors ve armadaki güneşin sonsuzluğu ve bu özelliği ile Türkiye Cumhuriyeti’ni, on altı yıldızınsa tarihteki bağımsız on altı büyük Türk devletini simgelediği kabul edilir. İlk kez 1969 yılında, Harita Yüzbaşı Akib Özbek'in Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu ve Taşıdığı Anlam adlı kitabında ortaya atılan bu görüş ilerleyen yıllarda armanın resmi anlamı olarak benimsenmiştir. Başka bir görüşe göreyse on altı yıldızdan dokuzu Orta Asya Türklerinin sancaklarında kullandığı dokuz tuğu, kalan yedi yıldızsa Anadolu Türklerinin sancaklarında kullandıkları 7 tuğu temsil etmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/resmi-simgeler/fors/ | başlık = Fors | yazar = Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı | tarih = | eser = | yayıncı = | erişimtarihi = 17 Eylül 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160918113250/https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/resmi-simgeler/fors/ | arşivtarihi = 18 Eylül 2016}}</ref>
* Finans Ofisi
* İnsan Kaynakları Ofisi
* Dijital Dönüşüm Ofisi
* Yatırım Ofisi
 
=== Başkanlıklar ===
Armadaki on altı yıldızın simgelediği kabul edilen Türk devletleri şunlardır:
* [[Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı|TSK Genelkurmay Başkanlığı]]
# {{bayraksimge resim|Asian Huns.png}} [[Büyük Hun İmparatorluğu]]
* [[Millî İstihbarat Teşkilatı|Millî İstihbarat Başkanlığı]]
# {{bayraksimge resim|Asian Huns.png}} [[Batı Hun İmparatorluğu]]
* [[Savunma Sanayii Başkanlığı]]
# {{bayraksimge resim|Avrupa Hun İmparatorluğu.jpg}} [[Avrupa Hun İmparatorluğu]]
* [[Millî Güvenlik Kurulu (Türkiye)|Millî Güvenlik Kurulu]]
# {{bayraksimge resim|Ak Hun İmparatorluğu bayrağı.jpg}} [[Ak Hun İmparatorluğu]]
* [[Diyanet İşleri Başkanlığı]]
# {{bayraksimge resim|Gok1.png}} [[Göktürk İmparatorluğu]]
* [[Devlet Denetleme Kurulu]]
# {{bayraksimge resim|Avar devleti.png}} [[Avar İmparatorluğu]]
* İletişim Başkanlığı
# {{bayraksimge resim|Davestar.jpg}} [[Hazar Kağanlığı]]
* Strateji ve Bütçe Başkanlığı
# {{bayraksimge resim|Uygurlar.PNG}} [[Uygur Devleti]]
<!--
# {{bayraksimge resim|Qaraxanlı bayrağı.jpg}} [[Karahanlılar Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Gazne-devleti-bayragi.jpg}} [[Gazne Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Flag of the Khwarezmian Empire.png}} [[Büyük Selçuklu İmparatorluğu]]
# {{bayraksimge resim|Flag of the Khwarezmian Empire.png}} [[Harezmşahlar Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Golden Horde flag 1339.svg}} [[Altın Orda Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Timurid.svg}} [[Büyük Timur İmparatorluğu]]
# {{bayraksimge resim|Flag of the Mughal Empire.svg}} [[Babür İmparatorluğu]]
# {{bayraksimge resim|Flag of the Ottoman Empire.svg}} [[Osmanlı İmparatorluğu]]
 
== Cumhurbaşkanları ==
{{ana madde|Türkiye cumhurbaşkanları listesi}}
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"
|-
! Sıra
! colspan="2" | Cumhurbaşkanı
! Görev başlangıcı
! Görev bitişi
! Dönem
! Önceki görevi
! Notlar
|-
! rowspan="4" | 1
| rowspan="4" | [[Dosya:Atatürk portrait.png|100px]]
| rowspan="4" style="width: 16%;" | '''[[Mustafa Kemal Atatürk]]'''<br />(1881-1938)
| rowspan="4" | <span class="date" style="white-space: nowrap;">29 Ekim 1923</span>
| rowspan="4" | <span class="date" style="white-space: nowrap;">10 Kasım 1938</span><br />
| 1<br /><small>([[1923 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi|1923]])</small>
| rowspan="4" | [[Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı]]<br />(1920-1923)
| rowspan="4" | Cumhurbaşkanlığı yaptığı dönemde<br>[[Cumhuriyet Halk Partisi]] Genel Başkanıydı.
|-
| 2<br /><small>([[1927 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi|1927]])</small>
|-
| 3<br /><small>([[1931 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi|1931]])</small>
|-
| 4<br /><small>([[1935 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi|1935]])</small>
|-
! –
Satır 321 ⟶ 317:
| [[Türkiye Anayasa Mahkemesi başkanları listesi|T.C. Anayasa Mahkemesi Başkanı]]<br />(1998-2000)
| Cumhurbaşkanı olmadan önce sivil ve [[bağımsız siyasetçi|bağımsızdı]].
| -->
 
! 11
 
| [[Dosya:Abdullah Gül (cropped version).jpg|100px]]
== Cumhurbaşkanlığı forsu ve arması ==
| style="width: 16%;" | '''[[Abdullah Gül]]'''<br />(1950-)
{{ana|Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu}}
| <span class="date" style="white-space: nowrap;">28 Ağustos 2007</span>
[[Dosya:Emblem of the President of Turkey.png|thumb|right|220x220px|[[Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu|Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı arması]]]]
| <span class="date" style="white-space: nowrap;">28 Ağustos 2014</span>
Cumhurbaşkanlığı arması ortasında sekiz uzun, sekiz kısa ışını bulunan sarı bir güneş ve onu çevreleyen on altı sarı yıldızdan oluşur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/resmi-simgeler/arma/ | başlık = Arma | yazar = Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı | tarih = | eser = | yayıncı = | erişimtarihi = 17 Eylül 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160918113243/https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/resmi-simgeler/arma/ | arşivtarihi = 18 Eylül 2016}}</ref> Cumhurbaşkanlığı forsu ise [[Türk bayrağı]]nın sol üst köşesine Cumhurbaşkanlığı armasının işlenmiş halidir.
| 19<br /><small>([[2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi|2007]])</small>
 
| [[Türkiye dışişleri bakanları listesi|Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı]]<br /><small>(2003-2007)</small>
Fors, cumhurbaşkanının ikametgâhında ve ziyareti süresince bulunduğu yerde bayrak direğine çekilir; gece gündüz çekili kalır. Makam odasında çalışma masasının sol gerisine konur. İçinde bulunduğu arabanın sol önünde, tepesinde ay yıldız bulunan kromajlı direğe çekilir. Cumhurbaşkanlığı forsunun nasıl kullanılmaya başlanıldığına ilişkin resmi bir kayıt yoktur. Ancak 1922 tarihli bir fotoğrafta, Atatürk’ün İzmir’e giderken kullandığı otomobiline bugünkü forsa benzer bir flamanın takıldığı görülmektedir. Bu flama şu an [[Anıtkabir]]'deki [[Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi]]'nde sergilenmektedir.
| Cumhurbaşkanı olmadan önce [[Adalet ve Kalkınma Partisi]] üyesiydi.
 
|-
Fors ve armadaki güneşin sonsuzluğu ve bu özelliği ile Türkiye Cumhuriyeti'ni, on altı yıldızın ise tarihteki bağımsız on altı büyük Türk devletini simgelediği kabul edilir. İlk kez 1969 yılında, Harita Yüzbaşı Akif Özbek'in Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu ve Taşıdığı Anlam adlı kitabında ortaya atılan bu görüş ilerleyen yıllarda armanın resmi anlamı olarak benimsenmiştir. Başka bir görüşe göreyse on altı yıldızdan dokuzu Orta Asya Türklerinin sancaklarında kullandığı dokuz tuğu, kalan yedi yıldızsa Anadolu Türklerinin sancaklarında kullandıkları 7 tuğu temsil etmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/resmi-simgeler/fors/ | başlık = Fors | yazar = Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı | tarih = | eser = | yayıncı = | erişimtarihi = 17 Eylül 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160918113250/https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/resmi-simgeler/fors/ | arşivtarihi = 18 Eylül 2016}}</ref>
! 12
 
| [[Dosya:Recep Tayyip Erdoğan June 2015.jpg|100px]]
Armadaki on altı yıldızın simgelediği kabul edilen Türk devletleri şunlardır:
| style="width: 16%;" | '''[[Recep Tayyip Erdoğan]]'''<br />(1954-)
# {{bayraksimge resim|Asian Huns.png}} [[Büyük Hun İmparatorluğu]]
| <span class="date" style="white-space: nowrap;">28 Ağustos 2014</span>
# {{bayraksimge resim|Asian Huns.png}} [[Batı Hun İmparatorluğu]]
| ''Görevde''
# {{bayraksimge resim|Avrupa Hun İmparatorluğu.jpg}} [[Avrupa Hun İmparatorluğu]]
| 20<br /><small>([[2014 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi|2014]])</small>
# {{bayraksimge resim|Ak Hun İmparatorluğu bayrağı.jpg}} [[Ak Hun İmparatorluğu]]
| [[Türkiye başbakanı|Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı]]<br /><small>(2003-2014)</small>
# {{bayraksimge resim|Gok1.png}} [[Göktürk İmparatorluğu]]
| Cumhurbaşkanı olmadan önce [[Adalet ve Kalkınma Partisi]] Genel Başkanıydı. 21 Mayıs 2017'de tekrar Genel Başkan oldu.
# {{bayraksimge resim|Avar devleti.png}} [[Avar İmparatorluğu]]
|}
# {{bayraksimge resim|Davestar.jpg}} [[Hazar Kağanlığı]]
# {{bayraksimge resim|Uygurlar.PNG}} [[Uygur Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Qaraxanlı bayrağı.jpg}} [[Karahanlılar Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Gazne-devleti-bayragi.jpg}} [[Gazne Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Flag of the Khwarezmian Empire.png}} [[Büyük Selçuklu İmparatorluğu]]
# {{bayraksimge resim|Flag of the Khwarezmian Empire.png}} [[Harezmşahlar Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Golden Horde flag 1339.svg}} [[Altın Orda Devleti]]
# {{bayraksimge resim|Timurid.svg}} [[Büyük Timur İmparatorluğu]]
# {{bayraksimge resim|Flag of the Mughal Empire.svg}} [[Babür İmparatorluğu]]
# {{bayraksimge resim|Flag of the Ottoman Empire.svg}} [[Osmanlı İmparatorluğu]]
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye_cumhurbaşkanı" sayfasından alınmıştır