Polonya ekonomisi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Eklemeler yapıldı. |
||
79. satır:
Polonya, dış ticarete diğer birçok Orta ve Doğu Avrupa ülkesinden daha az bağımlıdır, ancak Avrupa ile olan ticaret hacmi yine de büyük sayılmaktadır. 2011 yılında, [[Euro bölgesi]] ile GSYİH'daki payı olan ticaret hacmi (ihracat artı ithalat) %40 oranıyla 1990'ların ortalarınna göre iki katına ulaşmıştır. Polonya'nın dış satımının %30'u Almanya ile ve %30'u da Avrupa'nın geri kalanıyladır. Polonya'nın Rusya'ya yaptığı ihracatta önemli bir artış gerçekleşmiştir.<ref name="imf2">{{Dergi kaynağı|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2012/cr12163.pdf|başlık=Republic of Poland. Selected Issues.|yazar=Ho, Giang|eser=IMF Country Report|tarih=Temmuz 2012|cilt=12|konu=163}}</ref> Ancak, Ağustos 2014'te, Rusya'ya meyve ve sebze ihracatı, Moskova'nın politik olarak güdülenmiş yasaklarıyla çarpıcı bir şekilde düşüş göstermiştir.<ref>[http://www.channelnewsasia.com/news/world/ban-on-food-imports-due/1297280.html Gıda ithalatı yasağı]</ref>
[[Doğrudan yabancı yatırım]] (DYY), 2010 yılında GSYİH'nın %40'ını oluşturmuş ve 2000 yılındaki seviyenin iki katına çıkmıştır. Polonya'ya en çok [[Doğrudan yabancı yatırım|DYY]] Fransa, Almanya ve Hollanda'dan gelmektedir. Polonyalı şirketler, başta İtalya ve Lüksemburg olmak üzere çeşitli ülkelerde yabancı yatırımlara sahiptir. İç DYY'nin çoğu üretimde olup, bu durum kaynak ülkelerdeki ekonomik dalgalanmalara karşı duyarlılık gösterebilmektedir.<ref name="imf2" />
Polonya ticaret hukuku yabancı girişimcilere oldukça elverişlidir. Hükümet, yatırımcılara çeşitli devlet yardımı biçimleri: %19 seviyesinde CIT vergisi (Cash-in-transit tax) ve 14 Özel Ekonomik Bölgedeki yatırım teşvikleri (diğerleri: gelir vergisi muafiyeti, emlak vergisi muafiyeti, rekabetçi arazi fiyatları), çeşitli sanayi ve teknoloji parkları, AB yapısal fonlarından yararlanma imkanı, Kahverengi alan ve Yeşil alan gibi olanaklar sunmaktadır. Polonya Ulusal Bankası'na (NBP) göre, 2006 yılında Polonya'ya giren DYY seviyesi 13,9 milyar Euro'dur.
89. satır:
=== Üretim endüstrileri ===
{{ayrıca bakınız|Polonya'da otomotiv işkolu}}
[[Dosya:Gielda3 Wwa beax.jpg|thumb|[[Varşova Borsası]], [[Doğu Avrupa|Doğu]] ve [[Orta Avrupa]]'nın en büyük borsasıdır.]]
[[Dosya:Płock, Orlen, budynek biurowy.jpg|thumb|[[PKN Orlen]] Polonya'nın en büyük şirketleri arasındadır.]]
[[Dosya:Container terminals in Gdynia.jpg|thumb|[[Gdynia Limanı]], Polonya'nın başlıca [[liman]]larından biridir.]]
II. Dünya Savaşı'ndan önce Polonya'da sanayi, kömür, tekstil, kimya, makine, demir ve çelik işkollarında yoğunlaşmıştı. Günümüzde gübreler, [[petrokimyasal]]lar, [[Takım tezgâhı|takım tezgâhları]], elektrikli makineler, elektronik, otomobil üretimi ve gemi yapımı gibi kollara uzanmaktadır.
Polonya sanayisinin temeli II. Dünya Savaşı sırasında büyük ölçüde zarar gördü ve pek çok kaynak yeniden yapılanmaya yönlendirildi. 1940'ların sonlarında uygulanan sosyalist iktisadi sistem, sıkı ve merkezi bir komuta altında büyük ve hantal ekonomik yapılar yaratmıştı.<ref name="Poland 11/07">{{Web kaynağı|başlık=Poland (11/07)|url=https://www.state.gov/outofdate/bgn/poland/95451.htm|yayıncı=US Department of State|erişimtarihi=25 Eylül 2013}}</ref> Kısmen bu yapısal esnemezlik nedeniyle, ekonomi Orta Avrupa'daki diğer ekonomilerle karşılaştırıldığında bile zayıf bir başarım sergilemiştir.<ref name="Poland 11/07" />
1990 yılında Tadeusz Mazowiecki hükûmeti, merkezileşmiş komuta ekonomisini piyasa odaklı bir sistemle değiştirmek için kapsamlı bir yenileşme programı başlattı. Sonuçlar genel olarak etkileyici olsa da, devlete ait birçok sanayi kuruluşu, özellikle de demiryolu, madencilik, çelik ve savunma işkollarındakiler, piyasaya dayalı bir ekonomide ayakta kalabilmek için değişime ve küçülmeye karşı dirençli kalabilmiştir.<ref name="Poland 11/07" />
==== Enerji ====
{{ana|Polonya'da enerji}}
==== İlaç ====
Polonya ilaç pazarının 2008'deki toplam değeri, 2007'den %11.5 daha yüksek bir değerle 24.1 milyar [[Złoty|PLN]] kadardı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.yieldopedia.com/paneladmin/reports/c4e9b6613a6ff25692dd6f9d66a01ba4.pdf|başlık=The Polish Pharmaceutical Market|yazar=KPMG|çalışma=yieldopedia.com|erişimtarihi=7 Haziran 2018}}</ref>
Toplam piyasa değerinin yaklaşık üçte birini oluşturan reçetesiz ilaç pazarı 2008 yılında 7,5 milyar [[Złoty|PLN]] değerindeydi. Bu değer, diyet takviyeleri, kozmetikler, sargı malzemeleri, diş materyalleri, teşhis testleri ve tıbbi cihazlar gibi ilaçları ve uyuşturucu olmayan maddeleri içermektedir. Reçeteli ilaç pazarı 15.8 milyar PLN değerindedir.
=== Tarım ===
{{ana madde|Polonya'da tarım}}
Tarım, iş gücünün %12.7'sini istihdam etmektedir, ancak gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYİH) %3.8 oranında katkıda bulunmakta ve bu da bağıl olarak düşük bir verimliliği yansıtmaktadır. Sanayi işkolunun aksine, Polonya'nın tarım işkolu, gerçek sosyalist kuralların onlarca senesinde büyük ölçüde halka kapalı ellerde kalmıştı. Eski devlet çiftliklerinin çoğu artık çiftçi kiracılarına kiralanmaktadır. Kredi eksikliği, eski devlet tarım arazilerini satma çabalarını engellemektedir. Şu anda Polonya'nın 2 milyon özel çiftliği tüm tarım arazilerinin %90'ını kaplamakta ve toplam tarım üretiminin yaklaşık yine aynı oranda %90'ını oluşturmaktadır. Çiftlikler küçüktür —ortalama 8 hektar— ve çoğu zaman parçalı bir yapıdadır. 15 hektarı aşan çiftlikler, toplam çiftlik sayısının %9'unu oluştururken, toplam tarım alanının %45'ini kaplamaktadır. Polonya'daki tüm çiftlik hanelerinin yarısından fazlası, herhangi bir ticari satış durumunda, sadece kendi ihtiyaçları için üretimde bulunmaktadır.
Polonya, işlenmiş meyve ve sebze, et ve süt ürünlerinde kesintisiz bir dış satımcı konumundadır. İşleyiciler genellikle iç talebi karşılamak için yetersiz olan buğday, yem taneleri, bitkisel yağ ve protein öğünlerinin yerel gereksinimini desteklemekte dış alıma da başvurabilmektedir. Bununla birlikte, Polonya AB'nin önde gelen patates ve çavdar üreticisi konumundadır ve dünyanın en büyük şeker pancarı ve [[tritikale]] üreticilerinden biridir. Polonya ayrıca [[Kolza|kolza tohumu]], hububat, domuz eti ve büyükbaş hayvanların da önemli bir üreticisi konumundadır. Polonya, dünyanın en büyük altıncı elma üreticisi ve ihracatçısıdır.<ref>[http://www.whichcountry.co/top-10-apple-producing-countries-in-the-world/ Top 10 apple producing countries in the world.] WhichCountry.co, General Knowledge.</ref>
=== Gezim ===
[[Dosya:Sukiennice and Main Market Square Krakow Poland.JPG|thumb|280px|[[Krakov]]'daki [[Ana Meydan, Krakov|Ana Pazar Meydanı]]]]
Polonya, özellikle Avrupa Birliği'ne 2004 yılında katıldıktan sonra gezginlerin sıkça ziyaret ettiği bir yer haline gelmiştir. Polonya'daki çoğu gözde mekân, doğal çevre, tarihi yerler ve kültürel etkinliklerle bağlantılıdır. Buralar her yıl dünyanın birçok bölgesinden milyonlarca gezgini kendine çekmektedir. Seyahat Enstitüsü verilerine göre, Polonya 2006 yılında 15,7 milyon ve 2007 yılında 15 milyon gezginle<ref name=it>[http://www.intur.com.pl/warsztat.htm Information about tourism in Poland (Lehçe).] Kaynak: Instytut Turystyki, 2008.</ref> toplam 66,2 milyon yabancı ziyaretçi sayısına ulaşmıştır.<ref name="intur.com-przyjazd">{{Web kaynağı|url=http://www.intur.com.pl/przyjazd.htm|başlık=Przyjazdy do Polski (Polonya'ya yapılan ziyaretler)|yayıncı=Instytut Turystyki|yıl=2008|erişimtarihi=31 Aralık 2012|çalışma=intur.com.pl|dil=Lehçe}}</ref> 2016 yılında Polonya'ya gelenlerin sayısı 80,5 milyona ulaşmıştır. Bu sayının 17,5 milyonu gezim amaçlı olarak kabul edilir (en az bir gecelik konaklama ile) ve dünyanın en çok ziyaret edilen 16 ülkesi arasındadır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.indexmundi.com/facts/indicators/ST.INT.ARVL/rankings|başlık=International tourism, number of arrivals - Country Ranking|erişimtarihi=28 Ekim 2017}}</ref> En gözde yerler [[Krakov]], [[Varşova]], [[Wrocław]], [[Gdańsk]], [[Poznań]], [[Szczecin]], [[Lublin]], [[Toruń]], [[Sopot]], [[Zakopane]] ve [[Wieliczka Tuz Madeni]]'dir. En iyi eğlence yerleri arasında Polonya'nın [[Masurian Göl Bölgesi]], [[Baltık Denizi]] kıyısı, [[Tatra Dağları]] ([[Karpatlar]]'ın en yüksek sıradağları), [[Sudetes]] ve [[Białowieża Ormanı]] bulunmaktadır. Polonya'nın başlıca seyahat seçenekleri arasında kentler ve kent dışı tarihi anıt turları, [[iş gezisi|iş gezileri]], [[nitelikli turizm|nitelikli gezim]], [[tarım turizmi|tarım seyahati]] ve diğerlerinin arasında dağ yürüyüşü (trekking) ve tırmanma turlarından oluşmaktadır.
== Ayrıca bakınız ==
| |||