Bisiklet: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
Arşiv bağlantısı eklendi
bir çok küçük katkı
64. satır:
=== Kadro ===
 
Çatı da denir. [[Karbon]], [[çelik]], [[alüminyum]], [[titanyum]] gibi farklı malzemelerden yapılabilir. Sağlamlık açısından daha çok bisikletlerde alüminyum ve karbon kadrolar tercih edilir. Alüminyum kadroların en büyük özelliklerinden birisi, hafif olması ve darbeleri emmesidir. Günümüzde karbon fiber kadrolar oldukça yaygın olup alüminyumdan çok daha sert ve çok daha hafiftirler. Bu özelliğinden dolayı dağ bisikleti ve yol bisikletlerinde karbon kadrolar daha çok tercih edilir. Kadronun yüksekliği binicinin yüksekliğine uygun seçilir, ince ayarı oturak çubuğunun uzunluğu ayarlanarak yapılır. Kandronun geometrisi bisikletin yüksek dengeli sürülebilme ile yüksek manevra kabiliyeti arasında nerede olacağına karar verir. Bazı kadrolar arka tekerin keni maşasıyla kadrodan bağımsız ve amortisörlü hareket edebileceği, engebelerin vereceği sarsıntıları kadroya ve sürücüye ulaştırmayacak şekilde tasarlanmıştır.
 
=== Maşa ===
 
AmortisörlüTekerin iki yanına uzanan maşa amortisörlü ya da düz olabilir. Ön veya arkada bulunabilir. Havalı ve yaylı olmak üzere iki çeşittir. Amortisörler sürüş konforu sağlamak için tasarlanmıştır. Dağdan inerken veya engebeli arazide yardımcı olurlar. Düz maşalar daha çok yol ve şehir bisikletlerinde kullanılır. Bu sebeple en çok tercih edilen amortisörlü olanıdır. Eğer şehirde sürülecekse düz maşa da kullanılabilir.{{fact}}
 
=== Frenler ===
 
Frenler ön ve arka olmak üzere iki tanedir. Tekerin dışa yakın metal cantını lastiklerle kavrayan U-fren (yol bisikletlerinde olan klâsik tip), v-fren, göbek yakınında yassı balatalarla disk kavrayan, ve göbek içi yüzeyine dışbükey balatalarla yüklenen çeşitleri vardır. Fren yapma hareketini (didona monte edilmiş el freni manivelalarını ellerin kavramasını) lastik ve balatalara ulaştırmayıulaştırma çubuklayöntemi olarak bir çok seçenek vardır:
*eklemli çubuklarla (eskien eskisi),
*çelik spiral boru içinde yağlı çelik kabloyla (en çok kullanılankullanılanı),
*boru içinde hidrolik yağı ile, veya (ayaken hareketiylegüveniliri), zinciri tersveya yönde gererek ulaştıran ''kontrpedal'' gibi çeşitleri vardır.
*ters yönde pedal (''kontrpedal'') ile zinciri ters yönde gererek (en gizlisi en az bakım gerektireni).
 
=== Tekerlek ===
 
Bisiklette tekerlek bir ilâ dört tane olabilir. Fakat ikiden farklı sayıda olması hâlinde "bi"siklet adı, içindeki "iki" kelimesinden dolayı uygun olmaz. Üçlü bisikletlerin genelde önde bir, arkada iki tekerleği vardır. Tek tekerlekli olanlar ise genellikle sirklerde gösteri ve akrobasi amaçlı kullanılmaktadır. {{convert|30|-|60|psi|kPa}} dağ bisikletleri için, {{convert|90|-|110|psi|kPa}} yol bisikletleri için uygun basınç ölçüsüdür. Dönüş hızını arttırmak için rulmanlı göbek sistemleri kullanılır. Dağ bisikletlerinde daha dişli lastikler, şehir ve yol bisikletlerinde ise sürtünmesi, dolayısıyla enerji kaybı daha az düz ve dişsiz lastikler tercih edilir. Buzlu ya da sıkıştırılmış kar zeminler için çivili lastik önerilir.
 
Tekerleğin cantı göbeğine tellerle bağlıdır. Bu teller göbek kenarında bir delikten çıkıp, belli açılarda birbirleri ile kesişerek cant tarafında cant içinden göbeğe doğru uzanan bir meme-somuna vidalanır. Tellerin yarısı göbeğin bir tarafına, diğer yarısı öbür tarafına uzanır. Aynı yana uzanan tellerin yarısı saat yönünde diğer yarısı saate ters yönde eğimle uzanır. Tellerin tümünün gerilimleri her yönde cantı öyle dengeli bir şekilde gerer ki, teker hızla döndüğünde yalpalamaz. Tellerden biri gevşer ya da koparsa yalpalama görülür, hemen düzeltmek gerekir. Tellere refleks, hız ölçücü gibi şeyler monte edilmiş olabilir. Bazı tekerlekler teller yerine deliksiz bir yüzey kullanır.
 
=== Vites donanımı ===
Sürücünün kas gücünü bisikletin ileriye dogrudoğru hareketine dönüştüren düzenlere vites denir. Vitesler, yol eğimine göre verimlilik artışı sağlamak, bisikletindüzde süratiniaz arttırmakpedal hareketi ile bisikleti
hızlandırabilmek ve yokuşlarıyokuşlarda daha kolay çıkmaktırmanmak içindir. Vitesler bir çok gelişim evresinden geçmiştir:
# İlk bisikletlerde ayak yerdeydi bu yüzden vites mekanizması yoktu.
# Sonra ön teker göbeğinde pedal olanlarolanları çıktı. Ön tekeri ayaklar ile çevirebilmek için yarı çapı sürücünün bacak boyuna uyacak şekilde aşırı geniş olmak zorunda idi. BununBu yokuşlarda uygun değildi ve yüksek ağırlık merkezi yüzünden dengelenmesi daha zordu.
# Daha sonra ise iki teker arasında ortada, yani oturağın altındaki bir pedal - aynakol dişlisinin hareketini zincirle arka teker göbeğindeki bir dişliye ulaştıran vitessiz ya da tek vites düzen geliştirildi. Bu daha dengeli çözüm günümüzde en çok kullanılandır.
#Bu Zincirle biri öbürünü çeviren bu iki dişlinin çap farkı aynı pedal hareketiyle daha yavaş ya da daha hızlı seyahat olanağı verdiği için daha sonra zincirin değişik çap oranlarındaoranlarındaki dişli çifleri arasında sürücünün ihtiyacına göre "derayyör" (Fr. 'dérailleur' raydan çıkartan) yani "zincir aktarıcı" sayesinde vites seçimi yapabildiği, ''çok vitesli düzenler'' geliştirildi.
# Bu gelişmenin son aşamaları olarak da dişlileridişli oranlarını ve vites seçim mekanizmasını arka göbek içinde gizleyen, kapalı, bu yüzden daha az bakım gerektiren vites kutuları ortaya çıktı.
# Son zamanlarda devinim açılarını uzaktan belirleyerek değişik metal yüzeyler (örneğin bilyalar) ve [[şanzuman]] yağlarıyla istenilen her devinim oranını gerçekleştirebilen ''basamaksız vites kutuları'',
# ve hatta elektrikle çalışan ve kendiliğinden uygun vitese geçerek pedal hız ve kuvvetini sürücü zorlamayanzorlamaz ve rahat bir seviyede tutabilentutacak şekilde uygun vitese kendiliğinden geçebilen ''otomatik vites kutuları'' geliştirildi.
 
Basamaksız ve otomatik vites kutuları elektrik motoru destekli bisikletlerde vites kutusu içindeki şanzuman yağlarının debriyaj işlevini kısmen görebilmesi yüzünden daha uygundur.
 
Bazı bisikletler pedaller ile arka göbek arasında, sarsıntıda dişliden düşen, paça ve etek geven, ve dokunulduğunda lekeler bırakan yağlı bir çelik zincir yerine, hiç yağ gerektirmeyen, su ile yıkanabilen, daha temiz, daha dayanıklı, daha hafif, karbon elyaflı bir kayış kullanmaktadır. Bazılarında ise arabalardaki gibi uçları dişlili kendi ekseni etrafında dönen tahrik mili kullanılmaktadır. BuTahrik uçları dişlili metalmili çubukzincirden biraz daha ağır olabilir o yüzden pek yaygın değildir. HerKayış ikisive tahrik mili deaktarıcısız göbek vitesli tasarımlara uygundur.
 
:En yaygın olan zinciraktarıcılı, zincirli, açık dişliler,dişlili vevites aktarıcılıdüzenlerinin bisikletlerde 5 vitesten 33 vitese kadar seçeneklerseçenekleri olabilir. Pedallar arasındaki üç dişlinin verimli bir şekilde kullanımının mümkün olmamasından dolayı son yıllarda dağ bisikletlerinde de 2×10 vites seçeneği yaygınlaşmıştır. Yol bisikletlerinde de 2×10 ve 2×11 vites seçenekleri yaygındır. Açık dişlili vites sistemi iki bölümden oluşur: ön (aynakol dişlileri) ile arka vitesten (arka vites dişlileri) oluşur. Bunları kontrol etmek için gidon çevresinde iki vites kontrol kolu bulunur; sağ kol arka vitesi, sol kol ise ön vites dişlilerini kontrol etmeyi sağlar. Pedâl devrine göre (optimum 70-90/dk./devir) devir arttıkça vites düşürülür, devir düştükçe vites büyütülür. Ön vitesdeki iki ilâ üç dişli setinden küçük dişli, yokuş için gerekli ana vitesdir. Ön-orta vites, düz yol için idealdir. Varsa ön büyük dişli ise sürat ana vitesidir. Arka viteslerde ise en büyük dişli yokuş dişlisidir. Vites küçüldükçe düz yol viteslerine ulaşılır. En küçük dişli ise sürat dişlisidir. Başka bir bakışla öndeki ana viteslerin arkadaki dişli kadar farklı seçeneği vardır. Kısaca üç ana dişlinin arkada yedi vites dişlisi olan bir bisiklette 3×7 = 21 vites bulunmaktadır. Sistemde ön küçük vites (yokuş vites ana dişlisi) 1. vites ana dişlisidir. Arka vitesde en büyük dişli (yokuş vitesi) 1. vitesdir. Dik yokuş için ön ×1, arka 1 kullanılırken düz yol için ön ×2, arka 3-4 ideal dişlilerdir. Sürat için ön ×3, arka 7 ideal dişliler daha uygun olur.
 
==Aksesuarlar==
* Düşme durumunda kafatası ve beyni doğal olmayan sarsıntılardan koruyabilmek için '''başlık / Kask'''.
* Karanlıkta görebilmek ve görülebilmek için öne ve arkaya kurallara uygun renkte '''ışık ve refleksler''',
* Yüksek flama (çitlerÇitler, arabalar arasından aniden fırlayabilen çocuk bisikleti önceden görülebilsin diye) '''yüksek flama'''
* Tekerleklerin savurduğu sürücünün veya hassas mekanizmaların içine sıçramasın diye '''çamurluklar'''
* Çamurluk
* Paça ve etek gevmelerine karşı zincir ve tel '''korumaları'''
* Binici yokken ayakta durabilsin diye üçüncü destek olarak açılabilir '''ayak'''
* Hırsızlara karşı '''kilit, kilitli zincir''', ve değerli parçaları alet gerektirmeden düğmeye basıp sökülüp götürülebilir yapan montaj düzenekleri
* Seyahat ve bisiklet bakım gereçlerini taşımak için '''sepet, çanta, sele, askı'''
* Ek yolcu (çocuk, bebek, hasta, özürlü) veya kargo taşımak için bisiklet [[Treyler]]i (ek '''bisiklet oturağı''' / arkada ek '''araba'''), veya önde '''kargo sandığı'''.
* '''Ayna, zil, düdük, korna'''
* seyahat bilgisayarı : özellikle elektrik motor destekli bisikletlerde motor ayarları, harita, GPS, mesafe ve kalori hesapları ve kayıtları, hırsızlığa karşı uzaktan tedbir için didonda '''bilgisayar'''.
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Bisiklet" sayfasından alınmıştır